A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
tiene dos ejs. de abantaill, sin -a constitutiva). Al Sur se documenta en Lizarraga de Elcano y Villasante. En
DFrec hay 38 ejs. de abantail(a) (9 de ellos septentrionales).
Zerik da bada Iuduaren abantailla, edo zerik da zirkonzisionearen probetxua? Lç Rom 3, 1 (Ins F 7v
abantail). Zer abantail aurkitu duzu gizona baithan hain bertze merezi duenik? Mat 271. Abantaillarik deusetan
/ etzinduen galdetzen, / den txipienarekien / baina aitzitik berdintzen. EZ Noel 152. Abantail hautzaz guzioz
suplikatzen zaitut. Harb 94. Desiratzen zuten abantailla eta garaitia Kartagotarren gaiñean. Ax 30 (V 18). Zer
burupe, zer pribilejio edo abantail duzu zuk orai? Ib. 142 (V 93). Bere iduri beretako, naturaleza beretako,
haren perfekzione eta abantail guziak orobat dituena. Arg DevB 238s. Bere oldea eta abantailla ixilik bilhatzen
dute. SP Imit I 14, 2. Debozionean ongi iarteko eta haritzeko abantail handia da guretzat arima debotekin
ibiltea. SP Phil 327. So egizu zonbat abantailla eta probetxu herioak emaiten dian gizonari. Tt Onsa 159 (21
abantaill). Etsaiek eztuen abantaillarik batere gure gaiñean. Gç 54. Hanbat abantail eta dohain bereziez
dothaturikakoak. ES 177s. Arimako eta gorputzeko abantaill guziak. Ch III 22, 2 (Mst gaizak oro). --Gizona
kreatua izan denean Jainkoak eztio eman berze dohainik edo abantailik? --Bai, eman diozka arrozoina eta
libertatea. CatLav 39 (V 28). Natürak oro egiten dütü bere irabazi edo abantalla propiagatik, deus eztü egiten
dohañik. Mst III 54, 5. Ardietsten zituen, egunetik egunera abantail berriak. Lg I 199. Eskarari, hainitz bertze
Lengoaien gainean, iratxakitzen zaizkon abantailletarik bat da, eskribatua behar izatea mintzatzen den bezala.
He Gudu 6. Nonbre gabeak dire birjinitatearen abantailak. Brtc 225. Zure ethorkiaren distiadurari eta gañerako
abantail naturalei. Mih 30. --Zoin dira oraiño Gizonaren abantaillak? --Hek dira arrazoina eta libertatia.
CatLan 31. Bena akadoitü izan zen abantailla handiagoa Britainako dukesaren Erregiñatzian zatekiala. Egiat
272. Lehen kontha litake zelüko izarrak, ezi ez eta haren abantailla berheziak. Mercy 13s.
(s. XIX). Personarén perfékzioa, goapotasúna ta abantálla dágo sufritzean arimo onaréki trabáju. LE Ong
55r. Eni eman abantaillas / Jelosi beitziren. Xarlem 1355. Altxatu da bere kondizioneko eta munduko abantail
guziez gorago. Jaur 386. Hobeki segurta zaitezentzat zeroni orthografa hunen abantailez, irakur zaitzu beherago
eginak diren opserbazioneak. MarIl VII. Abantailla uhuresko hura. msS 2. Indulientziak eta bertze abantail
izpiritualak. JesBih 391. Komünione hunaren frütiak edo abantaillak. UskLiB 92 (93 abantailla, indet.).
Karlosen abantailak / Nahi tuenak aditu, / Traidore horiekin / Faboriak ba ditu. Bordel 179. Nagusi denak ba du
/ Abantailik aski. Ib. 173. Madreek ikhusten zuten hor abantaill doblea, / Bere ona lehenik, eta gero bertzen
kaltea. "Nos galands y voyaient double profit à faire...". Gy 120. Testament zaharretik hartzen diren istoriek
dien abantailla berhezia haur da: [...]. CatS XI. Debetatzen deikü besteri gaitz desiratzia, hantik abantailla
zunbait jin dakigün nahiz. Ib. 51. Eta izan bedi zuentzat pena handi bat abantail hartaz gabetuak izatea. EgunO
in Arb Igand 181. Zer abantail eta irabazi eder aurkitzen duzu gauza hortan? Lap 300 (V 136). Pobrezia bere
nahitarakoari, edo bederen gogo onez hartzen denari darraizkon abantailak. Jnn SBi 11. Ezen thaulazko pareta
horrek abantail hau ere badu: [...]. Zby RIEV 1908, 87. [Liburu] hunen irakurtzetik atherako ditu gazeta edo
berriketari phurtzil frantsesezko batzuetarik athera ez lezazken abantail frango. Elsb Fram VII. [Gizonak]
egürükitzen dütü khorpitzeko abantallak eta aiseriak. ArmUs 1896, 98.
(s. XX). Lan askoren eiteko / bada abantaila, / Aisago bizi dea / jendeki apala? Etcham 209. Abantail horiek
ez ditut ukatzen. JE Ber 81. Orduan libre naiz eta badut eskua menpetasun ori ta bere abantail guztiak
arbuiatzeko. Vill Jaink 187. Gezurraren abantailak, kasu jakin batean, ezin ukatuzkoak dira, gertu-gertuan eta
eskumenean dauzkat. Ib. 86. Honek zonbaiti kartzen duela / abantail bezenbat kalte. Xa in Mattin 97. Erraiten
zaizkigu uhaitzen, ihiziaren, kontrabandaren abantail eta atseginak. Lf in Casve SGrazi 17. Bizkaitarrak
segituan hasi ziren eginahalean, abantail honetaz baliatzeko asmoz. MEIG V 91. Izan dezagun gogoan autoreek
badutela zenbait abantail, Axularrek zioen bezala. MEIG VII 129.
v. tbn. Abantaila (det.): ChantP 86. Casve SGrazi 50. Abantail: Harb 94.
2. (Precedido de ablativo). "Ce mot [...] est employé par Liçarrague comme postposition précédée de l'ablatif
pour exprimer l'idée de superiorité. [...] En souletin actuel, abantall s'emploie de la même manière comme
postposition avec la même signification: bestetáyk abantáll, plus que les autres" Lfn Eusk 1956, 27. Halakotz
unktatu ukhan au Iainkoak, eure Iainkoak, bozkariotako olioz, eure lagunetarik abantail. Lç He 1, 9 (Dv zurekin
phartedun direnen gainetik). Izen exzelentago bat akisitu ukhan du hetarik abantail. Ib. 1, 4. Baina S. Paul
baithan hartzen da berzetarik abantail Iainkoaren borondatearen deklaratzeko dohain singulara duena. Lç Decl
a) 5v. Guri berzetarik abantail hanbat grazia handirik egin draukuk. Lç Ins A 5v. Hala non fidelék ezpaitute
zerzaz glorifika ditezen, baina dirade obligatuagoak, zeren berzetarik abantail preferitu izan diraden. Ib. G 4v.
- ABANTAILA HARTU. Aventajar, coger la delantera. Zergatik nahi duzu abantailla hartu bertzeen
gainean? SP Imit I 1, 3. Abantaillarik har eztezen / gure etsaiek Franzian. Xarlem 5. Plazerak abantalla har
eztizadan. Mst III 26, 2 (SP plazerek eraman nezaten).
- ABANTAILA EGIN. Aventajar. Jakiña dá S. Paphnucio Andiarén kásoa, nola mostratuzión aingirubátek
itenziotéla abantálla birtútean bi ezkondúk. LE Matr1 354.
- ABANTAILA EMAN. a) Aventajar, anteponer, preferir. Bethiere abantailla eman behar zaio konszientzia
onari eta Iainkoaren araberako bizitzeari. SP Imit I 3, 4 (Mst hobiago dira). Guzietan abantailla emaiten
derauegu aberatsei pobreen gainean. SP Phil 383 (He 387 prezatzen).
b) Dar ventajas, aprovechar. Gizun bakhoitz bati zerbait abantailla emaiten dian jakitatiak. CatS III.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
95