A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
erakhartzen zituzten errankizun horren alde. Laph 207. Senar-emazte gazte aien alde milla ta milla erregu eta
promes zerurontz bialduaz. Arr GB 10. Jinkuaren boronthatia behar dü examinatü, othoitzez eta barurez hura
bere althe jar erazi. CatS 93. Santuak iñor bere alde ateratzerik nai etzuela. Aran SIgn 56. Ez naiz ni gerraren
zale, / baizik pakearen alde. Xe 410. Euren zotin ta negar, zizpuru, tristeen alde, / Jaso izu jaso, zure besoa
berbertatik. AB AmaE 437. Constantin enperadorea atheratu eta altxatu zenean giristinoen alde. Jnn SBi 127.
Hunen alde bazare, / guardia emazu. Zby RIEV 1908, 213. Txiliren alde urten gura izan eban. A BeinB 88. Beti
bere burua behar-orduetan erakutsi duela erlisionearen alde. HU Aurp 88. Errakuntza orreek ontzat artu edo
euren alde berba egiten dabenak. Itz Azald 50.
(s. XX). Nik ezin neike ez bataren da ez bestearen alde gaur txartelik emon. Ag Kr 178. Biurtu zireala zerbait
Josetxoren alde, onen gizabidea jakin ebenean. Echta Jos 242. Badute oraino bertzerik beren alde, guziz hau: ez
baitira hats hantzen. JE Bur 29. Ontza bat urre Abadiñokoaren alde! Ontza bi urre Jose Domingon alde! Ag G
102. Egin otoitz [...] Medelen alde ere bai. A Ardi 28. Erregutu egizu gu pekatarioen alde. KIkV 51 (KIkG 33,
ArgiDL 14 -(r)en alde; AG 1912 -(r)en aldez; Mat 2, Harb 4, El 6, CatBurg 4, Ub 166, CatB 10, Legaz 5, Ip Hil
94 gatik, Bet 5, VJ 14, CatBus 4 gaiti, A Cat 3 -kaitik; CatLuz 3, CatJauf 2 -(r)entzat). Zer zü kontrabandisten
alte? Const 32. Bihotz onekoen alde gauden bethi lagun. Ox 187. Gaxoen lagun ai! zeran orrek, beraren alde /
agertu zure besoa. Jaukol Biozk 35. Zoria euren alde atara zalako. Or Tormes 5. Jel-en alde gabiltzaz / Gau ta
egun lanian. Enb 63 (en una composición titulada Jel-alde). Ori bear degu; emakumezkoen euskaltzaletasuna.
Euskeraren alde atxiki ditezela. Lab EEguna 71. Eta ire lagunak, etxuek ire alde urten ala? Kk Ab II 183. Bi
milloiez zer egingo, euskeraren alde? Ldi IL 26. Or eskatzen du aurrena bere buruaren alde. Ir YKBiz 462n.
Orain arte domu edo kapitalaren alde egon diran legeak lanaren alde, bear bestean, aldatuko balira. Eguzk
GizAuz 34. Aitari itz egin bear diozu ta gure alde jarri. ABar Goi 29. Gu zuzenaren alde ari gira. Lf Murtuts 49.
Beraz gizakume zorigabe onen alde aolku-eske ari izan ote zera? Zait Sof 97. Arantzazuko elizgintzaren alde
egiñala guzia egin bear zala. SMitx Aranz 169. Gudaldi ikaragarri artan ordea, Beltran Alostarrak bere odola
kistar ziñesmenaren alde eman zun. Etxde AlosT 43. Amaika izerdi emonikoa dogu Don Martin bere erriaren
alde! Bilbao IpuiB 217. Jesus eta Mariari / eskatu gure alde. BEnb NereA 177. Munduko ordena ez baldin
badago ongiaren alde. Vill Jaink 101. Bazen asko solas eta kalapita ere, batzuk Ameriketarat joaitearen alde,
bertze batzu kontra. Larz Iru 9. Ate zaina beren alde ezarririk... edo erosirik. Ardoy SFran 91. Etxeko ohointz
horren ondoren, Hazparnen bertsolari-besta batean eske bat egin zan nere alde. Mattin 55. Orduan ere etzan
ariko / iñor lanian debalde, / baizikan danak saiatzen ziran / bakoitza norbere alde. Uzt Sas 201. Gure etxearen
alde, guztion etxearen alde, mintzatu nahi nuke. MIH 211.
(No precedido de gen.). "Haizea alde dugu, le vent nous est favorable" Dv. "Gauzak alde dohazkigunean
(Harb), quand les choses nous réussissent" Ib. "Iauna, zu zaitut alde, Seigneur, c'est vous que j'ai pour protecteur
(He Phil)" H. Zu alde bazaitugu, nor kontratuko zaiku? Harb 397. O iauna zu zaitut alde, / Zu ene Iainko
xoilla. Hm 46. Zeroni heltzen, alde iartzen eta laguntzen ezpazaizkit. SP Imit III 59, 3. Alde jar zaizkigu / Gure
salbatzeko. Monho 74. Bestalte bakia / hareki diaigü ükhenen, / hura üdüri monarka bat / althe beita izanen.
'Car sera (notre) allié / Un monarque tel que lui'. Xarlem 97. Bere jabe puisantak hari althe jalki. 'Sa puissante
parenté prit son parti'. Etch 78. Etzuten nihor alde, eta halere oro belhaunikarazi zituzten. Hb Egia 153.
Othoitzaz eta baruraz zerua alde ezarri ondoan. Laph 181. Arrazoinak alde eta kontra nahi ditu entzun. Ib. 182.
Nihor atheratzen bazaio kontra, zu jar zaizko alde. Ib. 84. Jainkoa alde badut, oro alde ditut. Ib. 60. Garbi
denean zerua, maltso itsasoa, alde haizea. Ib. 175. Arrotz aien espiritu ta bizimoduaren gañean batzuek alde eta
besteak kontra komentuko prailleak zebiltzalarik. Aran SIgn 61. Barthou alde duenak, Barthou lagun duenak,
Barthou bere eskuko duenak, zer indar ez du? HU Aurp 81.
(s. XX). Bainan zeren gainean finka ditake gure adimendu xumea [...], jujatzeko hau xuxena dela, hura
makurra, hunek gauzak alde dituela, harek kontra? JE Bur108. Maria, zeri so zaude? / Zure hilak nor du alde?
Ox 80. Juezak alde dauzkakiyenak / irabazten du auziya. Tx B II 96. Nere bertsu-lan au egitean, / arren,
datozkidala alde! Or Eus 252. Jesus Jaunak haste-hastetik batzu alde ukanki eta bertzeak kontra. Leon Lc 2,
34n. Dakialarik ene arimak / ez dugula alde / othezko Jainkoa. Mde Po 74. Ezbearreko aunitz dagite, zozo alaen
aiek, legez zigorka-bearrak oitura alde ez balute. Or Aitork 112. Bainan haizea ez baitzuen alde, egon behartu
zitzaion hiruzpalau ilabetez. Ardoy SFran 185. Batzuek kontra izango ditut / ta alde beste erdiyak. Uzt Noiz 62.
Geiak ez zionaz geroz galdegiten alde ala kontra agertzea. Lf ELit 275s. Beraz hor ezjakina dugu alde. MEIG
VII 126.
v. tbn. Prop 1882, 58. AzpPr 58. Ir YKBiz 277. Zerb Azk 61.
(Tras tema nominal nudo). Belaunbiko, Agurtza / Otoizten dabe, / Sendi Deunaren aintzaz, / Gokaxo-alde.
Enb 97. Berotu zan "Uitzi" bere aburu-alde. Ldi IL 50. Bidegurutzetan ildakoen gogo-alde otoi egiten da. JMB
ELG 89. Eta Jainko-mendirat ni sutan joan nintzen / Oro dabilzkan Hura gu [sic] alde dadien. Iratz 185.
Birjiñak berak "Jainko-epaia" / erri-alde eman zuen! SMitx Aranz 69. Beinbat geiago bere lera itto zun
aitaganako errespetuz eta sendiaren pake alde. Etxde AlosT 94. Baserri alde didar egiñaz. BEnb NereA 212.
Ikusten danez bere erri alde / gogor egiten du lana. Basarri 187. Aita gure bat errezatu zuten aren anima-alde.
NEtx LBB 75. Nolanahi ere, gure hizkuntzaren batasun alde hor egin asmo duzuen lanean, lankide natzaizue.
MIH 119.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
948