A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
la mutación". Ib. 161.
2. Variante. v. aldaera (5). Di, ti, dui, tui. Lau irazgai onek bakar baten aldamenak daiz. "Estos cuatro
aglutinantes son variaciones de uno sólo". A Gram 63.
3. "Mode [...] du verbe" T-L.
aldamendu. Cambio. Maria Carracioli osoki sendatu zen bezain laster, eman zituen ber-aldamenduaren
seinale zinak et-ageriak. Birjin 256.
aldameneko (Lar, Añ (G, AN)). (Sólo incluimos los ejs. claramente adjetivos o sustantivos; cf. ejs. de
aldameneko 'de al lado' s.v. 1 aldamen).
1. (Adj.). "Lateral, [...] aldamenekoa" Lar y Añ. Karidadea dá Zeruráko bide erreála, zintará datózin berze
mandam(en)tuen bide aldamenékoak. LE Urt ms. 119v.
2. (Sust.). Persona cercana, de confianza. v. 1 aldamen (2). Baltasar Erregea zegoala gau batean alegriaz
beterik maiean [...] brindatzen bere aldamenekoakin batean. LE Urt 38 (ms. 14v bere aialdekoéki). Errege gazte
onek, berez besterik egingo bazuen ere, aldamenekoen esanai leku eman zien. Lard 90. Zenon iakintzaleak ez
omen zuen ikusi ere nai usain onez beterik zebilen gizonik. Eta ala, egun batez, bere aldameneko bati usaina
aditurik, eta bere baitan aserreturik, auxe galdegin omen zuen: Nork du emen emazte-urrina? Zait Plat 40.
Compañero (cónyuge). Etorteko zana, eldu bide zan. Bear eban laguna, urreratua zan. Aldameneko izango
ebana, alboan eukan. Erkiag Arran 194 (cf. 150, con el mismo significado, aldameneko lagun).
Prójimo. Ori esanakin ez det adirazi nai iñor aldamenekoa baño geiago danik. Ldi IL 82.
(V-gip, G-azp-bet-nav, AN-larr). Ref.: Asp Leiz2 (aldameneko); Iz Als (uzterriya); Elexp Berg (aldameneko).
Vecino. "Habitantes de las casas vecinas" Asp Leiz2. "Don Domingó aldemeneko anri bisitatzeá" Iz Als (s.v.
uzterriya). "Vecino que vive en el mismo piso o en una casa contigua" Elexp Berg. Aldamenekoak beti ondo
bizi (G-nav). Inza NaEsZarr 146.
aldameneratu (Hb ap. Lh). 1. Acercar(se). "Accoster" Lh. --Zer zor degu ostalariya? --Ezer ez, ezer ez. Ez
aldameneatu, guztiya pagatuba dago. Sor AuOst 98s. Noizbait, ez nai bañan lenago, ontzia aldameneratu zuten,
Andoni jautsi batean igo zan eta Bixenta besarkatuz aurra besoetan artu zuan. JAIraz Bizia 66. Errixkotan
sartzen diranean, aidean aldameneratzen zaizkiete emakumeak sendagai eske. Sorarrain Lili 91.
2. Echar a un lado, apartar. Ondorean ácido cianhídrico dala edo besteak dirala, erdoi guztik aldameneratu,
urre soilla azaldu dedin. JAIraz Bizia 62.
aldamenka. 1. De lado, de costado. Zabulon itxas-egian biziko da, / itxas-ontzietarako egian, / Sidonuntz
aldamenka. 'Pertingens usque ad Sidonem'. Ol Gen 49, 13 (Urt haren aldea Sidon partera, Ker Bibl haren
sahetsak Sidon hunkitzen).
"(G-goi), en las pruebas o concursos de juego, arrastrar la piedra oblicuamente o en zig-zag" A.
Basotik bera, zelai erditik zear, soro ertzetik aldamenka, amilla mengelak sorbaldan dituztela. Ag G 82.
2. Al lado. Mari ordea, bakarrik eta ortzargi gelditua zen yaun Anbrusiren seme Bikendirekin: eta biek
aldamenka zeuden, buruak gurka, aize goxoak eragiten dioten bi larranbillu bezala. 'Tout deux parlaient
ensemble'. Or Mi 11. Atsaldeko lauetan ageri plazara / "Makil" Ezkurrako ta Antxo Labaindarra. / Aldamenka
dituzte Zaldibiko Okerra, / Eratsungo Koxko ta Salditseko Beltxa. "A ambos lados de cada uno". Or Eus 32.
aldamentxo. Dim. de 1 aldamen. Soroaren aldamentxoan [='justo al lado'] karobizuloa egin eta egosten
dute lurrak ongarritzeko bear ainbat kare. Izt C 53.
aldamio (AN-gip-5vill, BN-baig ap. A; Dv, H). 1. Pórtico, soportal; cobertizo. "Galerie" SP. "Maison de
décharge" Dv. "2. appentis [...]. C'est une construction sur piliers, appuyé d'un côté au mur de la bâtisse
principale et avec toiture; 3. abri contre la pluie" H. "1.º pórtico, paseo cubierto; [...] 2.º [...] tejavana" A. Eta
zebillan Jesus pasaietan tenpluan Salomonen aldamioan. He Io 10, 23 (HeH aldamio; Lç, EvS galeria, LE
leorpe, TB arkha azpi, Dv lorio, Ol, Ker y IBk aterpe, Leon lorio-azpi, IBe arkupe). Arrats batez, erregiña
solasian zaguen yaun biskondiarekin yauregiko aldamiuan. Atheka 34.
(Dv, A (que cita HeH); -miho Hb ap. Lh), aldamu. Balcón. "Balcon (L-côte)" Dv. "Balcon, palier.
Aldamihotik beha (Hb), regarder du balcon" Lh. Lurra bezala itzulikatzen dire izarrak, eta badituzte gau,
egun, hotz eta beroak. Lurra bezala, aldamiho eder bat da izar bakhotxa zeru ikusteko. Hb Egia 39. Berehala
emazteari gogoratu zitzaion balona. Yadanik ikusten zituen gizonak eremuetako aldamihoetan, hedoiak barna
pasaio. Ib. 138. Etxiak dauka aldamiyua, / bajuan du tellatua, / andriak andik ateratzen du / tabernarako tratua.
Xe 266. Etxe guzietan leiho galeria eta aldamuak lore-jergadaz brokatzen dire. Etcheb Zeruari 190 (ap. DRA).
2. (V; Lar, Añ, H), aldamu (BN; VocBN, Hb ap. Lh, Dv (BN), H), aldamiño (V-gip), aldamuño (V-gip),
andamio (V-gip; H). Ref.: A (aldamio, aldamu); Iz ArOñ (aldámuño); Elexp Berg (aldamiño). Andamio.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
911