A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
alda-gogo. Alma que transmigra. Garbitu ta gardostu bearra luke alda-gogoak, Pitagoraren iritziz,
aurrerantzeko bizitzaldietan geroago ta bikainago ledin. Zait Plat 60.
aldagoi (G-goi ap. A). "Huracán, viento fuerte con lluvia" A. Erauntzia. Jasa. Euria. Aldagoia. Abazuza.
Txingorra. Izt C 235 (en una lista de fenómenos meteorológicos). Odei motzez osoro / illundu da goia; / aldi oro
ganean / dantzugu turmoia; / zantzu orrein ostean / dator aldagoia. Atutxa Mugarra 44. Ekaitza sorturik, /
zugaitz, etxe, laiño, / dardarizaturik, / zeuzkan aldagoik / eta iñusturik. Olerti 1960, 158. Ai! Suzko aldagoia
hedatzen / bihotzaren "ote"-ak kiskaltzen. Azurm HitzB 42s.
aldagura. 1. "Désireux de changer" Dv. v. aldagiro.
2. aldakura (V-oroz ap. A). "Desasosiego" A. Cf. aldanahi.
aldaguratasun. "Désir de changement. Joan zaio bere aldaguratasuna, son goût de changement lui a passé"
Dv.
aldaguratu. Hacer desear el cambio. v. aldanahitu. Gizon ezkondua bere emazte prestua utzirik, zerk hala,
behar eztenaren hartzera itsutzen du? Zerk alda guratzen du? Ax 359 (V 238).
aldai. "(V-arr-oroz-m), voz con que anuncian los niños el cambio de posición en las 'cuatro esquinas'" A.
aldaia (H). Vestidura. "Aldaia (BN), [...]. Hobeki bezti niagok aldaia huntan" H (s.v. aldagarria).
aldaika. "(V-arr-oroz-m), jugar a las cuatro esquinas" A. (Se trata, obviamente, de una expr. adv., no de un
verbo). Cf. aldai.
aldaime (R-uzt). Ref.: A; Iz R 283. "Parte media del cerdo, entre la anterior y posterior" A. "Aldaimé, falda o
delgados de cerdo" Iz R 283. Cf. VocNav: "Aldaime, hoja o lonja de tocino (Roncal). v. tbn. almarime".
Etim. La acentuación oxítona apunta a un compuesto con -me < mehe 'delgado'.
aldaira (Lar, H). 1. Cambio. "Muda", "mudanza" Lar. "Changement" H. v. aldaera, aldaketa. Dantzatzen
asitzen dan toki guzietan aurkez aurke jarririk oarketzea, aldaira edo mudanza gogorren bat lasaiegi edo
estutxo egitea gertatzen bazaio laguntzeko. Izt D 68. Brokel dantzaren aldairak edo mudanzak. Ib. 99. Geroztik
izan dezu / aldaira aundia, / nai badezu esan egia; / orduan alaiago zenidan / ifinten begia; / besteri nai diozula
/ artu det berria. Izt Po 113. Gizon garbiek atorraz aldatu bezala Mexicon buruzagien aldairak egin dituzte. FIr
136. Eta urez bertze aldea jo zutelarik gizon bidaria eman zen arin eta solastari, ordu artio itzik egiten etzuena.
Aren aldairak gure gizona arritu zuen. Ib. 151. Bainan gizon zuhur eta khartsutasunaren berri dakiena, tente
dago aldaira hoien erdian. Leon Imit III 33, 1.
(L-sar-ain, B; Lar). Ref.: A; Izeta BHizt2 (aldaire). Traslado. "Trasiego, mudanza de las cosas de un lugar a
otro", "trasiego de vinos" Lar. "Mudanza (de habitación)" A. "Cambio de casa. Sanmartinetan iten dire aldairek"
Izeta BHizt2. Hamekagarren haur horrek doi doia bederatzi hilabethe zituela, Athizane Losterenia huste
behar, Makean gora igaiteko. Azken aldaira Makeatik Beskoitzeko ur gazietarat. Ox 193. --Zer duk hola
nigarrez haurra? --Ez dakit etxeko bidea, aldaira atzo egina dugu. Egunaria 1956 (ap. DRA). Gure etxetik
aldaira egiten ari ziren bizpahiru kamioneri so. Larz GH 1959, 81. Aurten Urruñan zonbait familiek egin izan
dute San Martin, edo hobeki erraiteko aldaira. Zonbaitek Urruña utzi dute auzo herrietarat joaiteko; bertze
zonbait berritz herrian berean kokatu dire. Herr 16-11-1961 (ap. DRA).
2. "Immediación" Lar.
Etim. Suf. -aira, como mintzaira, etc.
aldairaro. "Immediatamente, urrendero, aldairaro. Lat., proxime, immediate" Lar.
aldairatu. 1. Trasladar. Eta ezpatak esku batetik bestera aldairaturik jarri bear du dantzarietara begira. Izt
D 91.
2. Variar. Lore mota piska batzuekin egin oi ditu, txit gisa askotako lore moltsoak, aldairatzen dituelarik
egokitasun aundian. Izt D 139.
aldaitegi. v. aldategi.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
901