A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
2. "Campo cercado junto a una casa" A Aezk 288. Frecuente en top.: Aldauea (1321, part. Estella), Lac VM 37
A, &c.
3. "Lugar resguardado, abrigadero (V-m)" A Apend.
aldabehar. 1. Necesidad, obligación de cambiar. Garai batean, kapoi parea, / nagusiaren etxera, / Bakallau
zar bat zintzili artu, / ta buelta mendi aldera. / Alda bearra zegoan eta / pixka bat aldatu gera, / Oinbeste tarte ez
dago orain / gizonetik gizonera. Basarri 61. Ordurarte, bere Patrixi beste gonadunik zanik ere, etzitzaion
bururatu; baiña mundu ontako gauza guzien alda-bearra! Urteak aurrera ta Patrixi gizenago ta beste emakume
batzuek liraiñago agertzen ziran. NEtx LBB 123.
(Con complementos verbales). Aurki da larruz alda-bearra / ausartzen balitz Egoa. Or Eus 220. Gizadi
osoari Eladek ekarri dion aurrerapenik aundiena orri zor dio, irizle askoren ustez, bere burua alda-bear orri,
alegia. Zait Plat 115.
2. (Lo) que debe cambiarse. Ercules baño obecogu utzi badut ere goien, hurrengo bertsoan, aldabeharra
iruditzen zait orain: obe (zein oba) dogu egokiago genuke. MEIG V 78.
aldabera. Cambiante, voluble. v. aldakor. Zuk dakizu nere biotz aldaberaren berri. Or Poem 546. Uki
eziña ukibera baiñon obea, duda gabe; eta aldabera ez dana, aldakor dana baiñon obe. Or Aitork 153. Jauna,
gure obenak barka egizuz, arren, eta biotz aldabera oneik zuzendu egizuz. EgutAr 9-2-1957 (ap. DRA). Bazatoz...,
ta ba-zoaz, / ikuspen bat legez, / nire min eta pozak / sarriago dagien / aldabera bidez. 'Por el
inconstante sendero'. Gand Elorri 36. Gizon aul, kaxkar eta aldabera. Zait Plat 9. Orrela biurtzen da ilkorra ezilkor,
ilkorra atergabe aldabera baita. Ib. 154.
(Uso sust.). Bere aldabera oso galgatzen du Zuri so egoite txit atsegiñez. "Mutabilitatem suam". Or Aitork
346.
aldaberritu. Mudarse, renovarse. v. eraberritu. Eta, ez europeiar ez modernu izate au nondik dut? bearba
españiar izatetik? Españiarrok, barren barrenez, ain europeitu naiz aldaberritu eziñak ote gera ba? SMitx
Unam 64.
aldaberritze. Renovación. "Modernizatu egin bear dugu! Europeitu!". Ala otsegiten zuten, agi danez,
orduko (1906) topikuzaleek. Zer da ordea europeitze, aldaberritze ori? SMitx Unam 63.
aldabijau. v. aldebijau.
aldabio. "Plantación de robles, hayas, etc. Pago-aldabiora joana dugu aita" Asp Gehi.
aldabiyaketa. v. aldebijaketa.
alda-dei. Llamada, aviso para cambiar. Alda-deia io ondoren, an ateratzen dun Uitziko Gerazine, nik
ezagutu nun aitonaren aitona, izen aundiko bertsolaria. Or QA 193.
alda-denborak. (Empleado para designar los cambios (comienzos) de la cuatro estaciones del año). Se trata de
una versión purista de karta-tenporak.
alda-diru. Cambios, vueltas de una moneda mayor. Zer aberastasun du euskerak? Ez diru txearen
aberastasuna, ondasunena baño. Zer palta du gaur euskerak? Diru-ale ori, eskuetako alda-dirua, edo erdal-itz
mordoiloaren bidez esaten deguna: ganbioak [...]. Eskuetako alda-diru ori bear du, ta ori bein beingo gauza da;
ori ez da aberastasuna. Or Eusk 1930, 260.
aldadura, altadura (-th- S-saug ap. Lh). "Enjolivement" Lh.
aldaer. v. 1 aldar.
aldaera (G, AN, L-sar ap. A), aldakera (V, G ap. A), aldera (A). 1. Cambio. "Acto de mutación" A. v.
aldaira, aldaketa.
Tr. Documentado en Mendiburu, en autores guipuzcoanos y en algún vizcaíno moderno. La forma general es
aldaera. Hay además aldakera en E. Arrese, Erkiaga, San Martin y Gaztelu, y aldera en T. Etxebarria. En DFrec
hay 3 ejs. de aldaera, los tres en la acepción de 'variante'.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
897