A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
a otra cala) bezelaxe" A Ardi 145. Amabost egun barru aldako usoak iltzera, doi-doi bada ere, joan al izango
zera. A Ardi 94.
- ALDAN. "Aldan , mudando de cala las lanchas (dítono, V-m)" A Apend. v. 2 aldaka.
Etim. A pesar de las apariencias, alda está deducido secundariamente de aldatu, etc., que proceden todos de
alde.
alda. v. alde.
halda (BN, S; VocBN, Dv, H). Ref.: A; Lh; Lrq. 1. Faldón, parte inferior de una casaca, saya, levita. "Partie
d'un casaquin, jupon, d'un habit, d'une redingote en suspens comme ornement, hors celle qui sert à couvrir le
corps" VocBN. "Pan de robe, d'habit; pan de robe qui traîne, queue" H. Cf. Lar: "Falda, faldas, ez voz
Bascongada, y con el mismo origen, que alda, aldas, que significa lado, cercanía, muda, falda".
2. "Revers, flanc d'une montagne, d'une colline" H.
3. Vestimenta extraña. "Accoutrement (S)" Lrq.
Etim. De cast. halda.
alda-aldi (Lar), aldaldi (Lar, Hb ap. Lh). 1. Relevo. "Quartos de la noche, para centinelas, gabeko alda aldiak"
Lar. "Parada de mulas, caballos, &c. a trechos, para hacer viaje con brevedad, aldaldia" Ib. "Moment de relève"
Lh.
Cambio. Eta inguruan [ilargiak] larrainttoa daukanean edo zurbil edo zuri edo gorrixta dagonean, ba zekin
egueldien zantzua artzen eta alda-aldiak ezagutzen. Or Mi 90. Eguraldiak alda-aldi ote? Or Eus 331. Itundasuna
ta baretasuna aizatu zion biozpean aldartearen aldaaldi arek. Argialdi orietan buruzkatzen ditu gizonak ondoen
bere egiteak. TAg Uzt 256.
2. "Alda-aldi (G-goi), repuesto. Badittu aldaaldi bi, ya tiene dos prendas de repuesto (hablando de vestidos)"
JMB At. v. aldagarri.
3. alda-aldi (G-to). "Zenbat alda-aldi ditugu gaur bazkaritan? ¿cuántos platos tenemos?" (G-to).
aldaar. v. 1 aldar.
aldaatu. v. aldaratu.
alda-aurre. v. alde-aurre.
aldaba (Lcc). Aldaba. "Aldaua de puerta, atean aldabea" Lcc. Esku-aldaba zuen / txerriyak izena, / bost
arrua ta erdi, / bastante gizena. Xe 257.
Nariz. Oni barriz karatuleak ezin yautsok artu arpegijaren erdija be, ain yaukok aldaba andija! Kk Ab I
57.
- ALDABA JO. Llamar a la puerta. Manuel zarra, barberuari / zuk jo diozu aldaba, / nola edo ala alai pasatu
/ nai genduke gaurko gaba. Lazkano in Uzt Noiz 80.
- ALDABA-HOTS. Golpe de aldaba en la puerta. Atetako atean aldaba-ots galantak entzunerazo zituen.
Erkiag Arran 129. Aldaba-otsak asi ziran gerotxuago. Erkiag BatB 9.
aldabada. Golpe de aldaba. Sentitzen zitue Sando [sic] onek bere biotzean Jangoikuek ematenzizkion
aldabadak (Guesálaz, 1787). FLV 1973, 378. Eztituzu sentitzen konzienziek emateinzkizun aldabadak? Ib. 379.
aldabarra (G-to; A, Zubiau Burd (que citan Mg PAb)). Puntales que sostienen el mazo de ferrería. "Boga,
boba edo boa kurkoetan tinkatzeko egurrak, aldabarrak zeritzaten. Aldabarrak ziriz ermotzen ziren (G-to)"
Garm Olag 118. Cf., para las ferrerías asturianas, lo que L. Rodríguez-Castellano, escribe sobre andabarra:
"Cada una de las dos piezas de hierro, de forma rectangular, provistas de un pequeño hoyo en una de sus caras,
donde encaja y gira la boga". Gabija. Gabiguna. Bogia. Aldabarrak. Burkuak. Mg PAb 134 (en una lista de
aparatos y piezas de ferrería).
aldabarri. "Andurriales (V-ple)" A Apend. v. alderri.
aldabe. 1. Patio de entrada, atrio. "Atrio, vestíbulo (G; Darric)" DRA. Etxolaren ataurregañeko oiala,
aldabeko errezelak. Ol Num 3, 26 (Dv lorio, Ker atari). Gizon baten etxean sartu ta aldabeko urtegira yetxi
ziran. Ol 1 Sam 17, 18 (Dv etxe-sartze, Ker beebarru). Etxeko aldabeak zear, gora ta bera ibili dabil Protagora,
albo bakoitzean iru adiskideek ao-zabalik entzuten dioten artean. Zait Plat 111.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
896