A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
jatorkela albotiko izatera? [...] ¿que se casarán en otoño y que viene su tío a servirles de padrino? (V-m)" Ib.
(s.v. zabal). Cf. ALBOTIKO (s.v. 1 albo). Izango zala eskontzea / eguna zabaldu barik. [...] Zapatu baten
ioan zirean / Abadea ta Maria / albotikoak ta mutila. Azc PB 169. Aurrerantzean guztiz gaitza izango eida
gizonak euren arteko aserreakaitik alkar il edo zauritutera, orain legez, albotiko ta guzti ioatea. Ezale 1897,
23b. v. tbn. A BeinB 68.
2. (V-m ap. A). Vecino, persona que está al lado. "Compañero de fila" A. Pax Domini meza-emoilleak
esanda gero, albotikoak alkarri begiratu ta burua makurtu ta bakea emoteko besarkatu zireanean. A Ezale
1897, 315a.
3. Testigo. Erri oso bat albotiko (testigu) danean, ostera, yazoera biloiz itsusiak ezin leitez ez yantzi, ez
apaindu. A Latsibi 143.
alboto. v. alboroto.
albotu. Acercar. v. alboratu. Begira dagoka urtzalliari ta irakasten deutsa zer egin, nos aurreratu, nos
atzeratu, ta nos albotu burdin oratzar edo agoia. 'Aproximar'. Mg PAb 127.
albotxo, albotxu (V-ger ap. Holmer ApuntV 125). (Dim. de albo). "Bertan albotxuen, en el mismo lugar"
Holmer ApuntV 125. Baña gu emen deslai itxirik umezurtz gisan, / Ama gaixorik daukagunaren albotxuan.
AB AmaE 112. Zuriñeren albotxuraño elduaz. Erkiag Arran 130. Noizean bein, bakar bakarrik uzten eban
jagoleak eta albotxutik jarraituaz, zuur zaindu. Erkiag BatB 77. Bakaldunaren beraren albo-albotxuan jezarri
zan. Otx 12.
albrizia. "Albricias, albriziak" Lcc. v. albiriste, albiste.
albuerno. v. alburno.
albularrain. "Albula, albularráña, ibaiarrañ xúria" Urt I 476. Cf. alburno.
albumina. Albúmina. Izaitez, urtxuria ikertzearekin, atzemaiten da albumina delako leka bat:
giltxurrinetako zeluletarik andana bat. JE Med 52s. Urtxuria giltxurriner behera albuminez lekatua jausten
zakotela. Ib. 145s.
alburno (L; VocBN, Dv, H, GAlm1957, 31), alborna (S; Hb ap. Lh, GAlm1957, 31), aburna (S), alborno (H),
aburno (BN), aburmo (BN), aborna (S), agorna (S; H ap. Lh), algorna (S; H ap. Lh), albuerno (BN, S),
alburun (AN; vEys). Ref.: A (aburmo, agorna, alborna, alburun); Lh (aborna, alborna, algorna); Lrq (aburna).
"Poisson de la grosseur de la truite environ, d'un goût fade et plein d'arêtes" VocBN (tbn. en Arch ms., sg.
DRA). "Aubour, poisson de rivière" Dv. "Aubour, perle d'eau, poisson d'eau douce" H. "Loina, pez de río, blanco
y espinoso" A. "Agorna (S), pez de agua dulce" Ib. "Aborna (S), [...] agorna, alborna (S), [...] chevesne, perled'eau"
Lh. "Alborna, [...] (Hb), tanche" Ib. "Perle d'eau" Lrq. "Aubour" GAlm 1957, 31. "Alburno. [...] Para
Darricarrère es el gobio" DRA. Cf. albano.
alburu. "(Hb), fat, impertinent" Lh.
alburun. v. alburno.
alda (L-ain, BN-baig ap. A; VocBN, Dv, H). Cambio. "Changement d'un lieu à un autre" VocBN.
"Changement" H. "Mudanza de casa. Alda dute, tienen cambio de casa" A. Cf. Lar: "Falda, faldas, ez voz
Bascongada, y con el mismo origen, que alda, aldas, que significa lado, cercanía, muda, falda". Irudimenak ta
toki-aldak asko atzipetu zituzten. Ol Imit I 9, 1 (Mst lekhien khanbiuak, Dv aldaka ibiltzeak). Alda asko, arrain
gitxi (V-m). "Muchos cambios de cala, poca pesca". A EY III 52 (cf. Zait Plat 25: Gure arrantzaleek lioketenez,
"alda asko, arrain gutxi"). Ipui gazigoxoak izan dik âlmen: / orra gandua urra ta nabari lurmen... / Begi
zabaletan, irria nagusi: / giro-alda ain usurik ez dut ikusi! Ldi UO 22. [Bergson-en aburuz] aldia badelazko
iduripenak bere jatorria iraupen hutsa (gogoaren berezgarria) eta alda hutsa (ukigaiaraen berezgarria)
nahastekatzean dauka. Mde Pr 328. Aldia gauza-aldak egiten baitu, lur ikus-eziña gai dula. "Rerum
mutationibus". Or Aitork 346. Sorkari bat [...] Iainko betikorrari atxikia [...], ez aldi-aldak, ez beste aldartek
Argandik askatzen eta ialkiarazten ez duna. "In nullam tamen temporum varietatem et vicissitudinem". Ib. 353.
Nere toki-alda maitaro ikusi zun. Ib. 121.
- ALDAKO. "Aldako usoak, palomas de paso, Lekeitioko arrantzaleen aldako txalopak (lanchas que van de una
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
895