A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Etim. En relación con cast. albogue (dial. alboque "en las Montañas", según Terreros, nacido en Trucíos).
2 alboka. 1. Tambaleándose. v. infra ALBO-ALBOKA. Errenka, alboka edo beste modu barregarrijen
baten ibilijagaz. Astar II 84. [Askotxo edan ezkero] belaunak agitz ikaratzea, zabuka eta alboka ibiltzea; eta
bere gorputza ezin gobernatzea. Gco II 60.
2. Uno al lado del otro. Gogoan al duk an beiko landan biok alboka maats-aienpean itzegin ginula? 'Assis
ensemble sous la treille?'. Or Mi 146.
3. albaka (G-azp). De lado. v. albokera. Kamio ortan danetik dago / ordeka eta aldapa, / Guziak pasa
bearrak daude / zuzenka edo albaka. Basarri 94.
"Alboka-alboka, faldeando un monte (V-arr)" A Apend.
- ALBO-ALBOKA (V ap. A). a) Tambaleándose; de un lado a otro. Tragotxu bat geijago edaatia, albo
alboka, begijak lausotu, oñak lokaturik etxera nekez biurtutia. Mg CO 22 (CC 18 albo alboka). [Tabernan]
belutu ta doiala bideetan zabuka, albo alboka. Ib. 220. [Edanda daguanian] oinakin ondo ibiili ezina. Albo
alboka juatia. fB Ic I 272. Ezekian, baiña, zelan azaldu, zegaitik edo zerik zetara erabillen burua albo alboka
kristal edo beira-arteko irudiak. A BeinB 89. Begiak lausotu iakozan, asi zan albo-alboka, ta iru edo lau
oiñkada emon orduko, oso-osorik io eban beia. Ag AL 86. Baña txalupea astiro-astiro joan atze-atzeka, ta alboalboka
ekatxaren indarraz. Echta Jos 252. Peru moskortuta dago ta albo-alboka dabil. Zam Man 3.
b) De lado, hacia un lado. Zangurruba atze-atzeka ibilli duala, ta karramarrua, barriz, albo-alboka. Otx 60s.
Gaurtik aurrera, esan eutsan karramarruak zangurruari, onetaraxe ibilli bear yoguk, mutil: i atze-atzeka ta ni
albo-alboka. Ezteritxok? Bilbao IpuiB 243.
3 alboka. Itxubaren zaldiya / Bizkaian artuba [...] ogei ta amar errial / diruz pagatuba. [...] Zaldiya ta
alboka, / gero kabrestubak, / ogei ta emezortzi / errial justubak. (Interpr?). Noe 60. [Astoa] ogei erreal kosta /
gañera alboka, / nai baño ezin jaso / albarda ta soka. (Interpr?). Ib. 68.
alboka. v. alboroke.
albokada (V-arr, G ap. A; Aizk). "Albo-kada [...], culada, golpe de costado que en el baile del zortziko se dan
mutuamente nalga con nalga los hombres y las mujeres" Aizk. "Incitamiento" A. [Aragizko atseginaren]
banderapean dabilz, lujuria, desoneskeria, [...] egite kaltetsuak, orakada albokada ez garbiak, danza nastuak,
ordikeria. Añ MisE 58.
albokalari. v. albokari.
albokari (Lar DVC 153, A), albokalari. "Alboguero" Lar DVC 153. "Músico que toca el albogue" A. Asi
zirean albokariak aurreskurako soinua ioten. Ezale 1897, 45b. Arratiako aranean albokariak orain baino
ugaritxoago ziran lenago. A EY II 23. Mendi-mutil eder / albokalaria, / doñu yotzen ager, / Arek erainda, asten /
dantzan gaztedia. Monzon Urrundik 75 (ap. DRA). En DFrec hay 2 ejs. de albokari.
albokarte (V-m ap. Zubk Ond 235; Arzdi Peces, FauMar 37). "Albokartia, [...] anchoa" Arzdi Peces.
"Albokarte, antxoa, bokarte" Zubk Ond 235. "Anchoa, [...] bokarta, albokartia, antxua" FauMar 37. v. antxoa,
bokart(a).
alboke. v. alboroke.
1 albokera (V ap. A), albakera (V-m ap. A). De lado, de costado. "Caerse de lado" A. "Albakera, [...] mirar
de soslayo" Ib. (se trata evidentemente de una expresión adverbial). v. alboraka. Zan neure Aita eta ez neban
maitetu, zan neure Jaungoikua eta ez neutsan jaramonik egin, begi okerrakaz, albakera ta ziarretara begiratu
neutsan. Ur MarIl 37. Etzan baiña asko alderatu, lepo makurtua lerdendu ta albokera begiratuaz Txantoni oles
egin eutsanean: [...]. A BeinB 55 (v. tbn. 68 y 89 albokera begiratu). An egoan gizon arrotzari zearka edo
albokera begira. Ag AL 45. Gaixpar --deitu eban Uberok biurrera txiki bat albokera eginda. Ib. 139. Gizon
gizajoa albokera jausi da. Zam Man 3. Orma ondoko egur latzari elduta igoten joiala, albokera ikusi eban
auzoko neskatillea. Ag Kr 103. Aldi atan zangurruba aurrekera ibiltten zan, osterantzeko piztijak lez, eta
karramarrua etzan gaur lez albokera ibiltten. Otx 57 (v. tbn. 60).
- ALBOKERA EGIN. Moverse, desplazarse hacia un lado. [Argia emateko tresnak] guztiak Cardanek asmatu
eran eskegiak, [...] huntzia edozein aldera okertzen dalarik, zutik eta albokera egin gabe gelditzen dira Cardaneskeieraz
dagozan tresnak. Osk Kurl 126.
- ALBOKERARA. a) Hacia un lado. Gatzamalliak [...] jo biar dau [...] mia malluka txikar bategaz, batian
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
890