A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
de lado". Or Poem 551. Arkitektura albora uzten du. Hala ere urtebete osoan han dihardu Madrilen, Erti-
Ikastetxe eskean. MEIG IX 141 (en colab. con NEtx).
"Eztago ori albora adi yantzita, está ése muy bien vestido; litm.: no está vestido mirando al lado (V-ple)" A
EY III 347.
b) "Albora, al lado, a un lado. Albora zeroian semia ortozik, llevaba al lado a su hijo descalzo" Etxba Eib.
Nabarrek ederki zaitzen zituan albora gelditzen ziran ardiak, zaunkaz inguruak esnatuaz. NEtx LBB 93.
"Bere albora artu, tomar a uno en privanza" A Apend. Cf. alboko (4).
- ALBORA EGIN (Lar, Añ, H). a) Apartarse, hacerse a un lado. "Ladear" Lar y Añ. "Removerse de una parte a
otra, (c.) aldegin, albora egin" Añ. "Se mettre de côté, s'écarter" H. "Apartarse, hacerse a un lado. Albora eizu,
mesedez, burdixa igaro arte, apártate por favor hasta que pase el carro" Etxba Eib. "Albora egin zakidaz apur
baten, zer erreparri diñostan entzun dagijodan". Ba-nua, bai, baztertxu aretara; ta Jaungoikuari gura dakijola
niretzako albista txarrik ez ixatia. Otx 43. Guztiak albora egiten dute kondea agertzen danean. NEtx Antz 66.
Astoaren ostikada ez al dek ikusi euregana allegatu baiño len, piska bat albora egiteko? BasoM 167.
b) (V-gip ap. Etxba Eib; Añ). "Pandear la pared, (c.) makurtu, boatu, albora egin" Añ. "Ezkerreko ormiak,
albora eiñ dau eta laster da lurrera, la pared de la derecha se ha inclinado y pronto vendrá a tierra" Etxba Eib.
- ALBORAGO. a) "(Más) cerca" Añ. Alboko pagadian pago zar bi; / besoak emanak dituzte alkarri [...].
Armiarma andrea alborago, / arilketan dabil. NEtx LBB 254.
b) Algo más aparte. Geltoki azi ta zabala dago begi-aurrean. Lagun asko jatsi dira. Baita Nikanor bere. An
dago kantiña txiker bat; alborago jantoki edatsuagoa. Erkiag BatB 166.
- ALBORAINO. Hasta al lado (de). Azkeneko tratu txar eta irañak Usoa errukabea erio alboraño eraman
zuten. Etxde AlosT 59. Beltran urreratu zitzaien alboraño ta esan zien leunki: [...]. Ib. 87. Au urreratu zan bere
alboraño eta bere masail izoztuan muin bero bat kokatuz [...]. Etxde JJ 263.
- ALBORANTZ, ALBORUNTZ, ALBORONZ (Dv (G)). Hacia un lado. "Qui va de côté, se dirige vers le côté
et non droit" Dv. Kapa bat artu, eta begiak alboronz zituztela joan, eta begiratu ere gabe estali zuten. Lard
10. Ondo pentsau bagarik, dranga, dranga, edan, [...] Donostian bideak, naiz izan zabalak / Orduan danak
ziran niretzat bedarrak, / Alboruntza egiten neban bakotzean / Oi neban ertz batetik bestera artean. AB AmaE
228. Brankaldeko erremuaren laguntasunaz alborantz piskat igitu, beste untzien artean bide-egin. Erkiag Arran
83. Ia alborantz jausi zan. Erkiag BatB 77.
- ALBORATXOAGO. Más hacia un lado. Baiña entzun dagigun an barruan [ardandegian] egozan beste
gizonezkoak bere, ziñoena. Alboratxoago, iru gizon egozan, leortarrak eurak. Erkiag Arran 16.
- ALBOREAN. De al lado. v. ALBOTIK. Garagarrilean neskea ezark alborean. 'Echa la moza del lado'. RS
313.
- ALBO SAMAR. Bastante cerca. Oiñotsak nabaitu zitun albo-xamar. Etxde JJ 152.
- ALBOTIK, ALBOTIKAN. a) De al lado (de); por al lado (de). (En los casos en los que va precedido de
sintagma nominal, éste va provisto siempre de suf. gen., salvo que haga ref. a algo no animado y no lleve ningún
adjetivo, caso en el que puede ir tbn. indet.; con todo, siempre con gen. si se trata de un demostrativo).
Alde egingo dau maijaren alboti goserik andijena badauka bere. Mg PAb 92. Zagoz seguru zeu berangandik
alderatuten ezpazara, eztala bera zure albotik kenduko. Astar II 184. Kalean dabillala nik dakust agaitik, / Bere
llobea lagun dabela albotik. AB AmaE 221. Ezeban geiago esateko astirik izan, bada olatuaren bultzada batek
kendu euskun albotik. Ag Kr 90. Ez eban juan gura neronen alboti. Noe 108. Eta guzien buru, Bizkaietako
muñatz-magalean, Itzaga-erreka albotik duala, bere Erraondo. Mok 13. Ixil-ixilik Gurutz-albotik datoz biotz
maitaleak. Jaukol Biozk 12. Ta ikusirik nitzala / ni urreratuten, / sasi baltzak albotik / egin eutsun urten. Enb
120. "Diruak diru balio dik, i" / diotsa batek albotik. "Exclama uno del público". Or Eus 391. Albotik eltzen diote
tanta bat artu dezan. "La detienen por ambos lados". Ib. 66. Bera joan ukan nere albotik erri-aldera, ni zahar
eta erdi itsu au mendian bakarrik utzita. Lek EunD 50. Gari-soro albotik igarotzean. Etxde AlosT 15. Azkenean
itzali zait albotik nere Jauna. "Ha desaparecido de mi lado". Or Poem 543. -- (Ane) Orain ere, beti bezela,
asarre? --(Azentzi) Mutil au beti ari da albotik-eta. --(Mikel) Azentzik ez tu iñor bear alboan, izketan aritzeko.
NEtx Antz 77. Irixtear ziranean, jendarmak nabaitu zituzten albotikan. Etxde JJ 48. Etxe batean zoritxarra
auzokide eta maiztar izaten asten danean, ez ei dau aldi batean albotik igesik egiten. Erkiag Arran 170. Ortu
orren ormeari [...] gora samarra eretxi eutsan; eta eraso-aldia, albotik, saietsetik egitea erabagi eban. Erkiag
BatB 95. Damuz aldegin eban mutikoak Nekaneren albotik. Ib. 57. Zure ardien albotik doake. "A tu manada
viviera junta". Gazt MusIx 91. Or nunbait sartu zaio. Nun, ordea? Ez daki, albotik urrutiratu zaiola daki bakarbakarrik.
Onaind in Gazt MusIx 153. Orretan, Txomin pasau zan albotik. SM Zirik 55. Zeru altuan agertuten da
/ izar eder bat bakarrik, / bakarrik ezta, bakarrik ezta / lagunak daukoz albotik. Balad 169. Ainbeste maitemindu
/ zirianak nigez, / orain barre eginda / albotikan iges. BEnb NereA 232. Eta ikusi zuten an albotik erbi bat
zijoala. And AUzta 87. Eta albotik atararik galtzairu zorrotza, bere indar guztiagaz aindu eban biotzera. Etxba
Ibilt 489. Nereak naikoa eztirala, gure txiki biak albotik naikoa lor sortzen didate. Nork geldirik euki ume auek?
NEtx LBB 81 (v. tbn. 130). Ene Mattintxo laztana, / albotik Kristonak esan arren / aserratutzen eztana!
Gorrotxategi in Mattin 24. Anai-arrebak, ez, otoi, pentsa, / neure gustura nagonik, / poz gehiago izango nuen /
albotik beha egonik. Xa in Uzt LEG II 252.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
888