A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
emendik alboko garometara eda. Etxde JJ 213. Ai! Alboko lagunari azaldu izan baleutsa bere barrenean
erabillen gudu ta burrukea. Erkiag Arran 172. Etxe osoa ta alboko olabea. Ib. 157. Gorriak, alboko mendietan
ebiltzazan gorriak. Bilbao IpuiB 106. Uri aundiko etxebarrutian edota alboko alderrietan. Erkiag BatB 137. An
doa iru praileekin alboko Baeza irian etxe bat eraikitzera. Gazt MusIx 143. Alboko entzulea aho zabalik [...]
zegoala ikusirik. Osk Kurl 176. Juantxu, alboko etxean bizi zan. Ib. 76. Alboko etxean il zan gizon gazte bat.
And AUzta 51. Bustiñez labain ago alboko ingira. NEtx LBB 261. Iñork ere ez du andik irtetzen, aurrez alboko
kapillatxoan iru Aita Gure esan gabe. Ib. 100. Auxen da gai polita / orain neregana / alboko lagunendik / etorri
zaidana. Uzt Auspoa 22, 145. Nere anaia alboko gela batean margozten aritzen zen. MEIG IX 140.
v. tbn. VMg 25. A BeinB 86.
b) (Adnom., tras gen. o tema nominal nudo). De al lado de, cercano a. "Nere alboko eserlekuan (G-azp-goi)" Gte
Erd 231. Lastertxu agertzen da Praisku etxe-alboko orma ganian. Kk Ab I 69. Eingo neuke orixe geure
alboko balarrimotza ixan dala [...]; orren etxeko tellatupeko leiotik agiri da dirubak gordeten nebazan tokija.
Ib.102. Etxe alboko borda batean. Etxde JJ 127s. Oloron alboko urixka batean. Ib. 239. Lauki orren alboko
lerroa. Zait Plat 62.
- ALBOKOAN. "Albokoan bizi dira, albo-alboka" A Apend ('son vecinos' ?).
- ALBOKO HEZUR. "Costillas, saietsak, saietsezurrak, alboko ezurrak" Lar.
- ALBOKO MIN (V-gip; Lar, Añ, Sb-Urq, H). Ref.: Iz ArOñ (albúan); Elexp Berg. Pleuresía; dolor de costado.
"Mal de côté" H. "Albúan, albóko miña, dolor de costado" Iz ArOñ. "Alboko miñez nabill" Elexp Berg. v. alboko
(3), alborengo, SAIHETSEKO MIN. Urteten dau neska batek dantza diabruzko batetik, elduten da
izerditurik bere etxera, edaten dau ugari ur otza, artuten dau alboko min batek. Itz Berb I 73. Ez dala orren
errez geixo bat osatzen, / Alboko miñ zorrotzak baldin badau artzen? AB AmaE 248. Ixipela, alboko miña eta
edozein zauri edo miñ-antza, bildurgarriak dirade beti edari-galgarrietan oitutakoentzat. Ayerb EEs 1916, 32.
Oiñazez egoan ama, alboko miñez. Alborengoa ete eukan? Erkiag BatB 97s.
- ALBO-MUTIL. "Satélite, agente, secuaz, partidario" PMuj. Bada ezpada, zer gertauko, albomutil erazko ta
aiutuak izatea, zuur jokatzea zan. Albomutil edo estaltzailleok, ostera, zintzoak bearko eben izan. Erkiag BatB
22s.
- ALBO-OKER. Dolor de costado. "Albo-oker aundixa ein xao" Iz ArOñ (s.v. albúan). v. ALBOKO MIN.
- ALBORA (Lar, Añ). a) Al lado, a un lado (expresando dirección). (En los casos en los que va precedido de
sintagma nominal, éste va provisto siempre de suf. gen., salvo que haga ref. a algo no animado y no lleve ningún
adjetivo, caso en el que puede ir tbn. indet.; con todo, siempre con gen. si se trata de un demostrativo). "Acotar,
citar al margen, aldemenera, albora, basterrera deitu" Lar. "Acercarse, [...] (V) albora, aldera etorri" Añ. Ez
albora adi egon. Ze, aldi baten, deabruak betondoko eskerga bat emoeutsan, albora begira egoan bati. Añ EL 1
13. Ganora baga, arrauzika, erdi lo, albora adi, barreka, barriketan [meza enzun]. Ib. 86. [Mezan egon] edo
berbaz, lo, albora begira, besteai eragozten. Ib. 130 (v. tbn. albora begira en Astar II 206). Erromatarrak
albora ziran / etorri galdetutzera, / ea zergatik botatzen zuten / ontzi ura baztarrera. Izt Po 146. Eta batzuek
Jesusi albora joanda, esan zioten: [...]. Lard 429 (56 tbn. albora joan). Surretarako bere, palta pañelua, / Zintz,
eginda daroa albora eskua. AB AmE 217. Ezeban Mariparen albora edo aldamenera urreratu gura izan. A
BeinB 69.
(s. XX). Deitu eutsan albora Josetxori, ta ittandu eutsan: [...]. Echta Jos 306. To, txuri, nere albora! deituaz
beragana erakarri nai zukean. Ag G 154. [Joseren ostatua] ibiltari arlotien txanponak bildu nairik, bidearen
albora ertenda zegoan. Ib. 323. Alako baten estul garratz ta siku bat adittu zan. Danak albora begiratu eben.
Altuna 76. Zure neke ta naigabe gaitzez, gurutz-albora ekarri zendun gizona. Jaukol Biozk 35. Alkar top-egin
ebenian, Mister Kick-ek, bere eskumatik joialako, ezeban utzi gura orma-aldia ta gelditu egin zan, bestiari
begira-begira. Mister Fist etzan kenduten albora. Kk Ab II 28. Zuek umezurtz gelditu ziñaten. [...] I, nere albora
bildu intzan. Zortzi urte itukan orduan. Lek EunD 16. --Ori, ori, ekin beti aberria gaizkatzeko. --Gaizkitu?
(albora). Au oraindik euskeraz ondo ikasi bagea degu. Lab EEguna 97 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.).
Mugazaia albora begira dan batean. Ldi IL 43. Ikasik leziñoa! Beti ago albora begira, distraiduta. Bilbao IpuiB
149. Hiltzeko asmoekin zetorzkidan albora, / baina etzuten aurkitu gorputz hila baizik. Arti MaldanB 200.
Gizonak atera zuan orduan burua saskitik albora, esanaz. And AUzta 45. Eraman zien albora aitonari tabakoa
eta pipea eta amonari txokolatea. Ib. 73. Aurrekaldera, pixka bat albora, mikrosoiñu bat dago. NEtx LBB 193.
v. tbn. Ur MarIl 109. Or Mi 75.
A la casa de al lado. Andrea albora bialdu zuan / txerria il da bereala, / etxian zeukan solomorikan / onena
eman zezala. Tx B I 163.
(En las exprs. albora bota, albora jaurti 'echar a un lado'). "Lotsak albora bota, echar a un lado los temores
(Arch)" DRA. Berba baten agertuko deutsazu konfesoreari, lotsaak albora bota-ta [...]. Añ EL 2 147. Poztu
gaitezan / gazte ta zarrak / bota negarrak / albora. Azc PB 269. Jaurti nekeak albora. Echta Jos 99. Irabazietan
bakotxari dagokion tokamenetik gizaki-mueta batak bestea albora bota ta esku-utsik iztea. Eguzk GizAuz 151.
(En la expr. albora utzi 'dejar de lado'). Erregebide aundia albora utzi ta beste mearrago bati lotu gatzaio.
Ldi IL 44. Are ur-tantoak berak ere ezetsi ta albora uzteko ez gaude: euskal-ur gaziaren bear gera. Ib. 144.
Bestetaz zerbait esan nai, ez dakit nondik nora; / iñutama ez dezadan utzi, beintzat albora. "No dejaré al menos
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
887