A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Cf. 3 alba.
- ALBAINAN. a) "Albaiñan dago [...] (V-ple-arr), respirando con dificultad" A. v. albainka, ALBETAN (s.v. 3
alba).
b) "Albaiñan dago (V-ger), está poco firme" A. Cf. albainu.
2 albaina. "Albaiña (V-ziz: sic, ¿por zig[oitia]?), criba" A. Cf. LzG: "Albaina, triguero de alambre que se usa
para albainar el trigo (Cigoitia)". Cf. tbn. LzG s.v. albainar y albañar.
1 albaindu (V-ple-arr-och-m-gip). Ref. A; Iz UrrAnz (albaindduta). "Rendirse de cansancio" A. "Albaindduta
dao; albaintzen duatze, se van calentando (las ovejas) (V-gip)" Iz UrrAnz. v. abaildu, hebaindu.
2 albaindu. v. albainutu.
albaindura, algaindura (Lar, H). "Costura, añadiendo una cosa a otra, algaiña, algaindura" Lar.
albainka (V-ple-arr-och-m, G-azp). Ref.: A; Iz IzG. "Venir fatigadísimo" A (evidentemente se trata de una
expresión adverbial). "Albainka dao, está jadeante (G-azp)" Iz IzG. v. ALBAINAN (s.v. 1 albaina).
albainorratz. v. albandorratz.
albaintinkaka. v. albaitinkaka.
albainu (-iñu V, G; Aq 1198), albaiña (V, G), albaiñi (V-m-gip), albin, albiñu (V-ple-men [sic]; VocCB Dv
(G)), albiño (V-arr-oroz, G; Lcc, Lar, Añ, VocCB Dv, Lcq 44, H (G)), albaill (V-m), alboño (G-goi). Ref.: A
(albaiña, albeniz, albiño, albaill); A Apend (albiñu); JMB At (alboño).
Hebra de hilo, lana, etc. "Hebra" Lcc. "Hebra de hilo, lana, &c" Lar y Añ. "Hebra" Aq 1198. "Hebra de hilo,
lana, pelo, etc." VocCB. "Albiño (V-arr-oroz, G), [...] 2.º brazo de hilo según sale de la rueca" A. "Albañie siku
bat barik nator" (V-m). v. albeni (2), albeniz, armilu, HARI-ALBAINU, HARI-ZUNTZ, HARI-IZPI. Cf. 2
algain. Etzion S. Lorenzok ari-zuntz albin bat ere artu nai izandu, ta gaztea zen aldian ere bizitu zen aragiz
jauntzia ezpaliz bezala ta aingeru baten eran. Mb IArg II 163. Ta orien [Jesusen soñekoen] zuntzetan edo
albiñetan arkitzen den edozein odol-tantak balio du, [...] gauza guziak baño agitz eta agitz geiago. Mb OtGai III
36. Egongo ziñateke eskegirik torre altu baterik firu-albiñu mee erbal batetik? Añ LoraS 117. Ditu ille urrezko /
albiñu luziak, / alakorik apaintzen / ez du orraziak. Bil 58. Oraindik badegu Segurako Elizan beste ikusgai bat:
Jaunaren ibil-estalia (Palioa). [...], urrezko albañuz egiña dago. Ayerb EEs 1912, 61. Eguzkiaren argimatatsetatik
banatzen diran urrezko albaiñuak bezala. Elizondo EEs 1929, 175. Bigarren, Seme zera, Aitaren
erraiñu; / agortu gabeko Itza, ta Egi-albaiñu. NEtx LBB 280. Txoriak ari dira, / diztikor ta garden, / ots urrezko
albaiñuz / eguratsa josten. Gand Elorri 66.
Hilo (del discurso). Baña nos artean alan egingo dogu? Biurtu gaitezan lengo firu albiñua artutera.
Laugarren prestaerea: [...]. Añ LoraS 54.
[Oda au] Fray Luisen onenetakoa ez izan arren, Oratienen antzekoa baita, ta egituraz eta aapaldien albañuz
ertilan egiñ-egiña. Gazt MusIx 66. Banan-banan eta tipil dagoz atalak, eta auen albañua irakurlearen
adimenean eotzen da. Ib. 68.
albainutu (Aq 1198), albañatu, albiñotu (V, G ap. A; Lar, Añ, Lcq 44, Zam Voc), albiñutu (Añ, s.v. hebra).
1. Enhebrar. "Enhebrado, albainutu" Aq 1198. Mataza nastu ta biurritu baño len, aria ondo arildu ta
albañatzea dagokio edeslari ikasiari. Beraz, artu ari-muturra ta, ekin dezaiogun arilkaiari. TAg Uzt 16.
2. albaindu (V, G ap. A), albandu (V-gip ap. A). "Hilvanar", "dar puntadas largas" A. v. ilbandu. Cf. 2
algaindu. Gixonezkuak samaragiñoko gorantzak erabiltten ei zittubezen orduban, eta joskiñak, Bertoldineri
be olako bat egin gurarik, miesa ebagi, albainddu, ta soñian aztertu edo estu-zabalian neurrijak artu guraz [...].
Otx 124.
albainutxo. Dim. de albainu. Garitxa, kentzeko, sedazko albainutxoan lotu ta ebagi egiten da (V-m). A EY
IV 242.
albaiña, albaiñi. v. albainu.
albait.
Tr. Documentado exclusivamente en la tradición meridional. En DFrec hay 2 ejs. de albait y 3 de ahalbait.
1. En lo posible, en la medida de lo posible; a poder ser. AxN explica ez albaitzenegi (318) por ez egin albait.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
872