A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
alandor. v. alanor.
alango (V-ple-arr-oroz ap. A; Lar, Añ (V), Dv (V), H (V)).
Tr. Documentado desde RS en textos vizcaínos, aunque con menor frecuencia que alako (excepto en Moguel,
que no utiliza esta última forma). En DFrec hay 10 ejs. en dialecto vizcaíno.
1. "Tal" Lar y Añ. "Como [...] él, [...] alango" Añ. "(No) entiendo de eso, [...] (V) alangorik ez niri" Ib. "Así,
de aquella cualidad" A. Obedezidu ezagaiti / alango gurasoari, / agaiti dira jausi. BBizk 3. Estimaduaz ez
admiradu / geure alango prendea. Ib. 15. Sarna gaistoz beterik balegoz alango mutillen eskubak, gordeko ziñate
alakuen eskuetan ibiltia. Mg CO 69. Ondu ditezan; ostera alangorik ez dagijen. Ib. 215. Etzakola egin biar ni
lezko bati alango txatxarkerijarik. Astar II 24. Kanta ta destaña zantarrik [...] imini badozuz; edo alangoak
gogoti entzuten egon bazara. Añ EL 2 146. Emoikiozu gaur zure buruari nekeren bat, esaterako, baraua, zilizioa
edo beste alangoren bat. Ib. 46. Nok igaroten dituz / alango atsakabak? Azc PB 276. Anjelek ez eban alango
begiradarik ikusi. Ag Kr 105. Ezekijen onek zegaitik alango gixon urtetsu agurgarri bat juan yaken
barregarrikeri aregaz. Kk Ab I 22. Alango pago bategaz zeinbet iketz egin leiken. Akes Ipiñ 23.
v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 543. CatLlo 44. Or Tormes 107.
(Con oraciones consecutivas). Baña alango zatia, apaindura, atala ta zabalera emon leikio, ze gero
zabalera geiera ta zati ak, soñeko barriak baño balio geiago euki leikian. Añ GGero 350. Erakusten euen
ontasun eta santidadeko alango betetasuna ze [...] ezin iñori burura bere etorri leikiyo andiyagorik. Ur BulaAl
3.
(Lar, Añ (V)). (En correlación con zelango). "Qual, siguiéndose tal" Lar y Añ. Zelangoa baista amea,
alangoa oi da alabea. RS 35. Zelangoa dan bizitza alangoa izango da bardin bizitzaren ertza. Añ GGero 156.
2. (Lar, H (s.v. halakoa)). "(Un) tal me ha dicho, [...] alangok esan deust" Lar.
3. (Usado como pron. anafórico). Errijen jaube egiten garianian bere, indarrez artu arren, parketan jakee
alanguai. Mg PAb 218. Lugiñak beti dabil basa edo autsa, / Eta sakela barriz geienian utsa. / Alangoen arpeia
egon oi da motza. Enb 163.
4. (Con numerales). "Alango bi badeukoz orrek [= 'ése tiene el doble'] (V-arr)" Gte Erd 79.
- ALANGOAN. En tal caso, en tales circunstancias. Jazo bere leite erru baga, au bere aztutia. Alanguan ona
da konfesinua, beste utsegite, edo paltarik ez badau. Mg CO 212. --Eta seiñak emoten ezpaditu bizi danaren
señaleak, zer egin? --Alangoan esaten da: Bizi bazara, nik bateatuten zaitudaz Aitearen, ta Semearen, ta
Espiritu-santuaren izenean. CatBus 53 (v. tbn. CatLlo 59).
- ALANGO BATEAN. a) En eso; al fin. "Alango baten (V), en esto, estando así las cosas" A. "Por fin, alango
baten (V-ple)" A EY III 291. Alango baten egin eben monja guztijen buru, edo abadesa. Mg CO 203. Alango
baten urteeban bere zuloti txito ederto janzirik. Mg PAb 177. Ezin sinistu eban ekusana, ta alango baten esan
eustan, zelan ain erraz bear egiten neban. Ib. 199. Alango baten astoak uko / egin dau, egin, bidean. Zav Fab
RIEV 1907, 541. Alango baten, zer ikusi neban nik! Tximizta gorria! A BeinB 57. Erregeren semea yagi zan
alako baten eta semetxoa ikustera yoan zan. A EY II 260. Onek, alango baten esan eutsan morroiari: --Manu,
gurok bioen artean lepoak berotu daioeguzan onei? Kk Ab II 11. Alango batean, lurrean jesarrita egozan tokitik
bat-batean zutundu, ta tximisteak baiño ariñago aldegin eben errirantz. Erkiag Arran 54.
b) "Alango baten, algún día (que está por venir). Joango naz alango baten" Zam Man 3.
- ALANGOETAN. En tales ocasiones. Ziur jakin deutsat gordeten dabela sarri bere gosaarija, emoteko
ezkutuban [...] Jangoikuaren deiko lenen datorkonari [...]. Baru barurik dago alanguetan egubardiraño. Mg
PAb 106.
- ALANGO MANERAZ. (Con oraciones consecutivas). "(De tal) manera que, [...] alango maneraz, non" Lar.
- ALANGO MODUZ (Lar). (Con oraciones consecutivas)."(De) calidad que" Lar. Alango moduz gogortuten
dira, eze galdu darue geijenez Jangoikuaren gauzeetarako gogua. Mg CO 105. Damu au dator [...] karidade
garbiti geure onari begiratu baga; alango moduz eze zerurik ezpalego bizitza onaren saritzat [...], gurako
gendukian ondo bizi. Ib. 46.
- ALANGORIK. (En exclamaciones). v. HALAKORIK. Egundo alangorik! Ezeutsan bada Amandok esan,
Adalbaldo ta bera, Riktrudis, alkarrentzako iaiorikoak legez zirala, ta biak alkartutea errientzat guztiz ona
izango litzetekeala? Ag AL 68.
- ALANGOXE. (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). Urabilla, badakik zelan egoten dan laratzuti beera
dingilizka, esnea egosteko makillotxue, barruti garbi garbie ta kanpoti kez da kedarrez edo i-iutukoz
baltziturikoa? Alangoxea da iretargie: aurretik argie, atzeti gabaren Ama. A BGuzur 156.
alangotu (Lar, Añ (V), H (V, s.v. alan)). "Calificar" Lar y Añ.
alangotzaile. "Calificador, alangotzallea" Lar.
alangotze. "Calificación" Lar.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
848