A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
inok guztiz bere pekatu ezkutukua ixilik euki dagijon. fB Ic II 188. Eta nola legeak, halako orduetan, apezei
berei manatzen baitzioten Tenploan zauden umexurtxen aita-orde izatea, apezek artha hartu zuten Mariaren
egitekoez. Jnn SBi 36. Erran zion xehe-xehea zer behar zuen egin halako orduetan. Ib. 65.
- HALAKO ORDUTAN. En tal caso, en tal circunstancia. Hala egiten ohi zen israeldarren artean, halako
ordutan. Lg I 249. Zer lehia saindurekin ez dute halako ordutan behar bilhatu hekin ona! Lg II 154.
- HALAKO ORDUZ. En tal caso, en tal circunstancia. Ungi baten egiteko milla erhakeria, / Halako orduz
igoal duk ez etxetik ilkhia. EZ Man I 26.
- HALAKOREN BAT. Algo así. Neskatxu onen basetxia eun kana edo alakon bat beratsuago dago. Kk Ab II
86.
- HALAKOREN BATEAN. a) Alguna vez, en una de éstas (ref. al futuro). Aberastuko gera / alakoen baten!
Auspoa 82, 18. Ito egingo zera zu / alakon batean. Auspoa 68-69-70, 333. Ordaingarriyak ere etorri / leizke
alakoen baten. Auspoa 86-87, 146. Koxka egingo diot / alakoen batian. Auspoa 120-21-22, 234. Jauregira
bertara sartzen ikusiko diagu alakoren batean jaun da jabe bezela. TAg Uzt 206. Lorrak guztiak barruan itoko
zituan, naiz-ta geiago eziñik alakoren batean eztanda egin. Erkiag Arran 172. Alakon baten makilla bataz /
egingo zaitut garbitu. BEnb NereA 211. Alakon batian artu saskian eta itxasora botako zaitut. And AUzta 45.
b) En eso. Alakoren-batean urreratu zitzaion. Garit IpuiL 11. Alakoren batean [...] Perkain errizaiña asi zan
erdian leku-egiten. Erkiag Arran 40. Eta alakoren batian, deitzen detsa kanpoko lagunari. SM Zirik 46. Eta
alakon baten, kendu eban zaldunan biotzetik zaztakai zorrotza. Etxba Ibilt 489. Gertatu bait-litzaioke alakoren
batean, uste-gabean ta bat-ere nekerik gabe ugarteren bat irabaztea. Berron Kijote 87.
Por fin. Oian bueltaka ebillen luak artu eziñik. Alakoren batian, kostata abar luak artu eban. SM Zirik 18.
Itsasoko urak guztiak ez aal yakez noiz edo noiz ardau biurtuko, alakoren baten naia edanaz asetu eta ito
daitezan. Erkiag Arran 49. Ildakotzat izan daben arren, tira, Jaungoikoari eskerrak, alakoren baten be, arindu
yako gaitza. Ib. 72. Papereko argitasunakaz batera ete egozan begitu, diruok mostradoreko azpi-kutxan sartu,
mutillari egokiona erabagi eta alakoren batean, manatan eta bare-bare, emon eutsazan txanpon baltz batzuk, an
urduri eta egoneziñik jarri eban Nikanor-eri. Erkiag BatB 33. Aldatzgora egin bajakon be, alakoren batean
zutundu zan etxeruntza joateko. Alzola Atalak 58. Alakoren baten amaitu dogu gure izketaldi luzea. Ib. 97.
Sosegau zan alakoren baten. Etxba Ibilt 458. Aurra ondo eldu da / amaren ustetan, / alakoren batian / asi da
izketan. Uzt Sas 33. Itxaropena gendun / bien bitartian, / aterako al zala / alakon batian. Ib. 274.
- HALAKOREN BATEZ. Por fin. San Luisentzako zartu naiz eta / urtiak dijoaz gora, / alakon batez juan nai
nuke / San Frantziskoren ondora. Lazkao-Txiki in Uzt Noiz 71.
- HALAKORIK. a) (Usado como exclam., con un ez da sekula ikusi o similar implícito). Alakorik! Orduko
aizetea ta ekatxa langorik eztau gizonen begik ikusi. A BGuzur 142. Egundaño alakorik! Azkenengo zuaitzean,
seigarrenean, or nunbait zebiltzan biak. Ag G 104. Aitearen da Semearen!!... Ondiño alakorik! Kk Ab I 6.
Etxataz, ba, egazti denganiñuak itzartu ta senera etorri? Alakorik! Otx 158. Alakorik! zu orren ederki mintzatzen
eta Kereon gureganatuaz datorrela keñuz dirauste oiek. Zait Sof 59. Stravinskyren soñua-edo entzuten ete
nengoan be uste naban da! Alakorik! Alzola Atalak 47.
b) (Con numerales). Baldin nihori bidegaberik egin badioket deuseretan, bihurtzen diot halakorik laur.
"Quadruplum". He Lc 19, 8 (Lç halako laur).
- HALAKORIK HALA. Alakorik ala erran nue, denbora pasa (219). 'Dije (una mentira, una calumnia) sin
más ni más, sin mala intención, por pasatiempo'. LE-Ir.
- HALAKORIK BATEAN. a) Por fin. Zezena omen zebillen plazan bazter batetik bestera jira ta bira, eta
mutila beti ere beragana alderatuaz, deitzen ziolarik bere izkera tatalean guztiz gogoz eta txit sarriro [...].
Noizbait bear ta alakorik batean, zezena aserraturik arrabia bizian omen zijoakion erasotzera. Izt C 249. Zerrizaia
zebillen jo batera ta jo bestera burua galtzeko eran. Alakorik batian aserre gorrian sarturik, ikaragarrizko
oju bat egin zion zerri-taldeari. Bv AsL 85. Bageunden baa, jauna, bageunden, elkarren lotsaz bezela, ta alakoik
batian, maiaren beste aldian zegoen kaballero moduko bat asi zan artzen. Sor Bar 90.
En eso. Alakorik batean denen aurrean jarririk diyo. PArt in Bil 172. Txapelan billa abiya nintzan, / eta,
alakoik batian [...] / untz-estalia, etxe zartxua. Auspoa 120-21-22, 102. Alakorik batean emakume bat ate joka.
JAIraz Bizia 39.
b) En cierta ocasión. Alakorik batian / biar degu jakin / etxeratu zirala / txandarme banakin. Bil 32. Alakorik
batean, Antiokiatar batekin bazkundu ta Panamatik Medellinera seda asko sartu zituan bide zuzenetik. JAIraz
Bizia 73.
- HALAKO SUERTEZ (SP, H). (Con oraciones consecutivas). De tal modo que. Halako moldez, thailluz eta
suertez aitzinerat gobernatu non azken finean [...] erdiets dezagun [...] zeruko loria. Ax 152 (V 100). Halako
suertez ezen nola nahi den dela [...] ezta halakoentzat damurik [...] baizen. Ib. 280 (V 187). Atseginen gustua
halako suertez galdu zuen non ezpaitzen geiago hetaz egundaino orhoitu. SP Phil 31 (He 30 haiñ ongi non).
Halako suertez non ene egunak iragan baitire itzalen gisa. Gç 48.
- HALAKOTAN. a) Por tal. v. HALAKOTZAT. Iainkoaren ordenanzaren arauez, bethi gure hurko dela, eta
halakotan eduki-ere behar dugula. Lç Ins D 8v. Eta nola hek zirkonzidi litezen manatzen baitzuen, hala bere
haurretan-ere rezebitzen zituen, eta halakotan zadutzan. Ib. B 1v. Guk dugu halaber sinhesten ezen atxakio haur
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
839