A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Jaink 68. Nolako gurasoak, alako umiak (AN-araq). Inza NaEsZarr 73. Gizona beti gizon delarik, aldiak nolako,
gizakiak halako ageri baitira. MIH 235.
v. tbn. Mat 248. Harb 179. Hm 198. SP Phil 315. Tt Onsa 12. Zuzaeta 44. Zub 94. NEtx LBB 119.
(En correlación con halako). "Halako aita, halako semea, tel père, tel fils" Dv. Halako ezteietan, halako
zopak; halako egitekoak, halako ondorea, plazer iraganak atsekabea ohi dute. Ax 372 (V 245). Alako eztaietan,
alako zopak (B). Inza NaEsZarr 2107.
(Con nola). Ezen hunelako gauzak, guziz lengoaje oraino usatugabe batetan, ezin behingoaz halako
perfekzionetan iar daitezkela nola behar bailizateke. Lç Adv * 7v. Ordean halako dire xoil bakhotxak aldiak /
nola baitu deklaratzen xoil guti historiak. EZ Man I 125.
(En contextos negativos). Utzten ditut bertze erremedioak, baiña erremedio naturalik, haragiaren
tentamendu guti izaiteko, ezta halakorik, nola ez usatzea. Ax 386 (V 253). Adimendu eder baten izateko, eztela
halakorik, nola gorphutz tenperatua. ES 121. Lazara bizteko aitzinean egin ziren nigar eta othoitzek erraten
darokute ez dela halako zorigaitzik nola arimako bizia galtzea. Lg II 205. Bainan ez da halakorik nola gisua
hildora saskitoz ematea. Dv Lab 185. Gizon dohakabeak bere hersturetan ez dukeela nihon halako laguntza
eztirik nola Aldareen oinetan. Arb Igand 103. Zer nahi izan dadin, eztu eskuarak, egungo egunean, halako
errorik, ez halako bermatzakirik luzaz irauteko, nola eskual etxea. HU Aurp 215. Ez baita halakorik azkenean
bihotzen hausteko nola gaizkia ongiz garaitzea. Ib. 87. Ez zaitak halako astorik, nola baita eriaren aitzinean
bere jakitateaz odol hotzean durduzatzen den medikua. JE Bur 124. Ez dut ezagutu nehun halako batasunik nola
gizon gazte heien artekoa. StPierre 40.
Orai arte erranetarik / Ausarki yuiatzen dut nik, / Beher huntan talendua / Dela grimasa purua; / Banderiza,
edo halako / Nork bere burua baliarazteko. Gy 293. Abe esaten oi da lurrean landatzen diren ziri, estrongu,
txargo eta alakoeri; gero eken laguntzari esker lot daitezen eta goratu banabar landare eta alako. FIr 156.
(En exclamaciones). v. HALAKORIK. Alako lirio zoragarririk! Bata baltzerena: urrezko ulematasadun,
bestea. Erkiag Arran 43. Gero, bizkarganetan artu ta eruan eben zezeniltzaille arlotea, jentien txalo urri batzuen
artean. Alako barregarririk! Alzola Atalak 71.
2. (Usado como pron. anafórico). "Ni sinhesten nauena, halakoa salbatuko da; ni ukhatzen nauena, halakoa
galduko da, celui qui croit en moi, celui-là sera sauvé; celui qui me renie, celui-là sera condamné" Dv. v. haina.
Nor da gizon modorroa harzaz orhit eztena / eta gero halakoa gaitz erraiten duiena? E 129. Personaje
deputatuak eta ordenatuak behar dirade [...], halakoék, kapable eta sufizient eridenen eztiradenak [...] iraitz
ditzaten. Lç Ins F 6v. Baldin zenbeitek uste badu relijioso dela zuen artean bridatzen eztuelarik bere mihia [...]
halakoaren relijionea bano da. Lç Iac 1, 26. Kanpuan oba leuke atxurzala, / izango baleu bere beti presa, / mila
monjaren baño abadesa. / Kontentuago dago alakoa / jaaten dabela basallorea, / eperki janik baño. Lazarraga
(B) 1182rb. Alke duenak konfesatzeas ni gizonen aurrean, nik izanen dut alke alakoa konfesatzeas ene Aitaren
aurrean. Ber Trat 55r. Eta haren bihotzeko / da orobat gizona, / bere laguna premian / urrikaltzen zaiona. [...] /
Halakoaz bethiere / Iauna da orhoituko. EZ Eliç 257. Zeren komunzki halakoa, eritasunetik eskapatzen denean,
leheneko bekhatuetara bihurtzen ohi da. Ax 204 (V 137). Hek eta halakoak dira eskriba fariseoak bezala. Ib.
261 (V 174). Hainak eta halakoak mehatxatzeintu Ieremias profetak. Ib. 192 (V 130). Halakoek eztute ardietsiko
bihotz garbiaren libertatea. SP Imit III 37, 2. Halakoek erakusten die Jinkoa mesperetxatzen diela. Bp I 126.
Halakoez erraiten du iskiribu sainduak ere: [...]. Bitinak bezala direla halakoak. ES 182. Orra zer dan emakume
eroa, ta alakoaren azkeneko gogoa. Cb Eg II 192. Dohatsu [...] atsekabe guziak pazienki pairatzen dituztenak,
ezen halakoentzat da bizien lurra. Lg II 145. Yende xehiek uste dute ohore bat dela halakoen exenpluak
imitatzea. Mih 92. Nekazári izerdiain útses ogi puskabát atratzeuntenén értean [nágo]; ta izan daikela alákoen
andrerik enpleadezakenik senarrain izérdia triposkerian ta laminurian? LE Prog 124. Errelijionerik eztianak,
da düda gaberik Jinkoaren ta jenden etsaia; halakoa, gizon izena merexi eztiana, da Job Saintiak Behemot
deitzen diana. Egiat 199. Direlakotz halakoak [bastartak] akadoiki püta hümiak deitzen. Ib. 276. Oen artean
batzuek baziran, Jainkoaren sinismena, ta ezaguera zuenak [...]. Sem zeritzan Noeren seme baten odol ta
arrazatik zetozenak ziran alakoak. Ub 17.
(s. XIX). Obe luke alakoak [...] ezarriko balute itxasoaren ondora errotarri bat samatik duela. Mg CC 251.
Dedar egiten dozue, alakoak engañetan dabela Konfesorea. Añ LoraS 33. Ez sinistu gizon gaiztoari / Gezurra
dariolako alakoari. VMg 78. Ezin konta bezenbat bekhatu mortal egiten du halakoak. Dh 145. Bere buruba
garbituteko, esango dau alakuak konpesinoian, ez deutsala gatxik opa. fB Ic II 197. Jazo dekijo norbaiti, uste
baga, gorputz aldi txaarren bat gaitik, ardauak galdutia, baña alakua ondo eskarmentauta geldituko da. JJMg
BasEsc 208. Nahi bezen edifikagarri laiteken ere, orai, halakoen bizia. JesBih 430. Etxen esklabo dena, beita
kanpun niatho / halakuen khidiak bethiere gaisto. Etch 176. Mintzo dire lehen mendeak pozoatzaile eta
enganatzailez: halakoek sorgin ite badute! Hb Egia 144. Halakoa ikhusten da galdeka; bethi zerbaiten eskasean
da. Dv Lab 139s. Bolsa ustu, berotu ez, / irten penarekin, / alakoak tristura / darama berekin. JanEd I 25.
Hortakotz ere Salbazaliaren sortzia ez zian Zeliak halakoer agertu. Ip Hil 96. Agidanian il da / askoren
moduban, / alakua neke da / sartzia zeruban. PE 49. Egiazki urrikari ditugu halakoak, bereziki gaztedanik
estropiatuak. HU Zez 34.
(s. XX). Inbiriyaren gorroto gaiztoz / il zuen batek bestia [...]; / alakuari kostako zaio / zeruba irabaztia. Tx B
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
831