A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
ta ala beti egiteko zure grazia indazu. Cb Eg II 36 (Dv LEd 76 halabiz). Bere Aita gana / sekulako bizitza / ta
Gloriara. / Alabitz. GavS 17. Othoi beira zazu zure zerbitzari hunen arima, eta emozu Zeruko gloriaz gozatzeko
grazia, Halabiz. Brtc 268s. Jardirets ditzagün onsa bizitzeko eta hilzeko behar ditügün grazia güziak. Halabiz.
CatLan 162. Sinisten det [...] aragiaren erresurrezioa, bizitza betikoa. Ala biz. Ub 105.
(s. XIX). Erregu ezazu gu bekatariok gatik orain ta gere eriotzako orduan. Alabiz. Mg PAb 159s (en boca de
un guipuzcoano; cf. ib. 160: Amen esanda, euskera ez berba egiñaz ostian, jakin biar da zer esan gura daben
berba onek, ta esan ezkero alabiz, edo alan izan dedilla, edo alan da [...] guztia dago eginda). Indazu bada arren
[...] betiko zoriona edo gloria iristeko mesede guzien andiena: ala biz. Gco II 27. Beregainki ez nazazula utz
nere heriotzeko orenean. Halabiz. Dh 88. Khiristi hil direnen arimak bakian phausa ditiala. Halabiz. UskLiB
16. Nik bathaiatzen haut Aitaren, eta Semearen eta Izpiritu Sainduaren izenean. Halabiz. CatLuz 22. Akhabatzen
dugu hitz huntaz halabiz; erran nahi da, desiratzen dugu hala izan dadin, esperantza dugu hala izanen dela. Jaur
354. Luze diozu eman bizia menditan, / Balinba izanen da zurea mendetan! // Halabiz. Hb Esk 238. Hau egin
dezadan, Jauna, eta orai arteo bezain itsu ez nadien izan, halabiz! halabiz! Dv LEd 163 (Cb Eg II 89 amen). --
Nork daki, aita, menturaz egun batez lan hortan abiatuko gare. --Halabiz, ene semea. Dv Lab 191. Ill-arte gerra
pekatubari; / Guazen santuen lekura. // Alabiz. Aran SIgn 214. Asko dira deituak, gutxi ordia autuak,
bakoitzarena saria. Ala biz. Bv AsL 193. Esperantza izan behar dugu sugea bezalatsu akhabatuko direla
Yudukeria eta Framazonkeria [...]. Amen! Halabiz. Elsb Fram 178. Gozatzeko bethiere zurekin, zelüko
dohatsütarzünian. Halabiz. Ip Hil 222.
(s. XX). Xikito horren mina düzü sendotüren / Aphez hanitz jan dina zapartatü beitzen. (Halabitz). Xikito 6.
Aita, Seme eta Izpiritu Sainduak digutzila gau ezti bat eta heriotze dohatsu bat. Halabiz. CatJauf 11. Bide hortaz
eman dakiontzat, gure mintzaira zahar eta maiteari, eman dakioken iraupen, hedamen eta distiadura guzia [...].
Bis-arren! Halabiz! Lander RIEV 1911, 603. Jainko ona, othoi emanezadazu / Zure benedizione saindua, / Zutaz
entzuna izaiteko grazia! Halabiz! Barb Sup 122. --Orduan ahantziko dira oraiko intzireak oro, Maria! --Halabiz,
Mari-eder! Ib. 85. Siñisten dut betiko bizitza. Ala biz. Inza Azalp 112. Nere alde yarri ziran [...], nere eskubiden
alde il, ala, zantarki diarduten aiek aberritik zear isusitzeko asmoz. Ala biz! Zait Sof 143. Egizue bada behar
dena, amorea-gatik eta dohatsu izan gaitezen, zuek eta ni, mundu triste huntan behin, eta gero bertzean
Murtutsekin. Halabiz! Lf Murtuts 4. --Txantxetan ari zara! --egin zuen, urrats batzu atzera emanik--. Baina
goazen aurrera zure Amontilladora. --Halabiz --esan nuen. Mde Pr 112. --Bon, eta ene burua garbitzen badut,
hura ere zure gain. --Bai eta ere... Orduan bat gutiago eta halabiz... Larz Iru 54. Hobe nuke, beraz, ikasten hasi,
besteri irakasten saiatu beharrean. Halabiz. MEIG IV 89.
v. tbn. INav 3. Mercy 4. JesBih 437. MarIl 61. CatS 14. Lap 424 (V 194). Ox 176.
alabizun. v. alabaizun.
alabre. v. alarabe.
aladebrua. "Aladebrüa (BN, S), par le diable!" Lh (s.v. ala).
aladin(a). v. ailadin.
aladonea (BN, S). Ref.: A; Lh (ala). "(S), así el santo, invocando al santo. Es una fórmula de juramento" A.
"Par le Saint!" Lh. --Ez dakit zer uste izan bear dudan, yauna. --Aladonea! nik esango dizut. Amez Hamlet
37.
alhadura (L ap. A; SP, Lar Sup, Hb ap. Lh, VocCB (L, BN), Dv, H). 1. Remordimiento. "Épreintes,
konszienziaren alhadurak" SP. "Reprehensión, alhadura" Lar Sup. "Réprimande" Lh. "(Fig.), remordimiento,
dolor intenso" VocCB. "Kontzientziako alhadura (Ax, He), remords de conscience" Dv. Larramendi (a quien
sigue Hiribarren) lo toma seguramente de Axular, traduciendo no muy exactamente. Badute bere baithan
barrena, atsekabe bat, konzientziaren alhadura eta minberadura handi bat. Ax 104 (V 70). Har hura ezta ez
hemengo har hauk bezala, haragiz egina, eta bizirik dabillana. Baiña hura da konzientziaren akhusamendua,
autsikia, alhadura, ximikoa. Ib. 594 (V 382). Inspirazioneak deitzen ditugu Jainkoak bere urrikalmenduz gure
baitan egiten dituen higigune, tirakaillu, erantzute, konszienziako alhadura [...] eta benedikzione guziak. He Phil
151 (SP Phil 148 barreneko ausiki). Nere harra behinere ez hilen, nere alhadura sekulan ez deskantsaturen,
nere erresumina aphur bat ere ez gozaturen. Dv LEd 229.
Dolor agudo. "Sabeleko alhadurak, tranchées de ventre" SP. Emazteak alhadura handiak itu erditzen
denean. SP Phil 195 (He Phil 197 min eta dolore handiak).
Inquietud, preocupación. "Bihotzeko alhadura, inquiétude du cœur. Gogoko alhadura, inquiétude de l'esprit"
Dv. Gure ontasunak bihotzean sartu zaizkigunean, denbora gaixtoak, ohoinak, hauzilarik eramaiten
baderauzu hetarik zenbait zathi, nolako arrankurak, nolako asalduak, nolako alhadurak eta despazienziak
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
813