A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
ere ala berian / beretzat azi zitubenak. Auspoa 123-24-25, 123. Paga bezait [...] afaria ta lotarako oeak, eta
alaberean bi abereentzako lastoa ta oloa. Berron Kijote 190. Itxura ederreko neska gaztea zan alaba ura. Ba
zan, alaberean, benta artan, Asturias-aldeko neska-motz bat. Ib. 173.
b) Del mismo modo. Nola presari eragiñ eta / pasatzen dan ugaldia, / ala berian kanpotarrakin / bete da
Antxo aldia. Tx B I 113. Jostorratzak bere lana du, ta bearrezkoa zaigu; baña josi ondoren ez da oialean
gelditzen, aria gelditzen dan bezela [...]. Ala berean otoitzean biotza da bearrena. Or Jaink 64. Arreta bizian
egin zuan onek bere ori, eta alaberean abiatu ziran danak. "Con la mesma". Berron Kijote 141. Alaberean diot
nik ere zin-ziñetan. Ib. 62.
c) En proporción. "Alaberean an gauzak merkeago dira (B) [...], gauza guztiak alaberean zeuden (B)" Gte Erd
264.
- HALABEREKO. Igual. "Qui est de même façon, mérite, grandeur, force, etc." H. Ez izan arren manera
halaberekoa. He Phil (ap. H). Ofritzeko manera hala berekoa ez izan arren, hark berak Kalbarioko mendian
gizon guzientzat ofritu zuen sakrifizio hura bera. Brtc 16 (tbn. en MarIl 45). Maria bizi zen bethi Jainkoaren
presentzian [...]; gure bizia hala berekoa izan behar da. Jaur 348. Maria okupatzen zen tenpluan Jainkoaren
ohoratzen [...]. Behar ditugu sustatu gure okupazione guziak hala bereko sendimenduez. Ib. 348. Ez balin
bagare ekharriak hala bereko sakrifizio baten egiterat, bederen bihotzak hetarik laxo atxik ditzagun. Ib. 398.
Sinhesten dit [...] meza dela [...] Kalbarioko mendian gizon güzientzat ofritü zian ber sakrifizioa, nahi bada
ofritzeko manera ezten hala berekoa. Ip Hil 223.
- HALABER EZ. "Tampoco, al principio de claúsula, alaber ez" Lar.
halaberki (SP, H (+ a-)). Asimismo. v. halaber. Iujamendua da gauza guztiz izigarria, / Señalea halaberki
izanen da larria. EZ Man I 63. Alabañan ez sekulan konsolazionerik / Ez bizi penatsuaren halaberki epherik. Ib.
101. Gurutze sainduaz ere behar gare ziñatu / bai ur benedikatuaz halaberki hezatu. EZ Man II 7. Arren bada
bethe zazu ontasun mundukoez, / halaberki aberatsten duzula zerukoez. Ib. 106. Ardiats diezadazu halaberki
grazia, / konplitzeko obligatzen naizen gauza guztia. Ib. 66.
halaberkiro (H (+ a-)). Asimismo.
alabes. Alavés. v. arabar. Ezperen bat-bedi Nafarroa-beherearra [...] Bizkaitarrarekin, edo Alabesarekin
[...] eta ikhusiko duzu, elkhar ezin adi dezaketela. ES 398. Alabes eta bizkaino / gu gera gipuzkoano; / aitak ill
ziran baño / semeak oraindaño / legea degu guardatu. Xe 411.
alabesa. "Alabesa, así se llamaba en lo antiguo una especie de lanza que se hacía en Álaba, alabesa, lanza
arabarra" Lar.
alabezki. "Rodezno de molino" Lar.
alabitxi. v. alababitxi.
halabiz (AN-gip, L, BN, S; Urt II 36, Lar, Añ (G, AN), Lecl, VocBN, Gèze, Dv, H), halabitz. Ref.: A (alabiz);
Lrq. Así sea; amén. "Amén" Lar y Añ. "Ainsi soit-il" Lecl y VocBN. v. HALA BEDI, HALA IZAN DADILA,
amen. Cf. biz (h)ala en Materre (246), Haramburu (4), Pouvreau (Phil 548), Larramendi (Fueros 8), Ubillos
(167), Duhalde (87) y Goyhetche (261).
Tr. Documentado en textos septentrionales y (en proporción algo menor) en guipuzcoanos y alto-navarros.
Hay (h)alabitz en GavS y Xikito.
Erregutu egiozu gure Jaunari, ba[r]ka dakigula guri bekatarioi orain eta gure eriotzako orduan. Alabiz.
(Areso, c. 1591). FLV 1991, 110. Erregu ezazu gugatik, Jaungoikoaren Ama, diñu garaden Kristoren
prometimentuen. Amen, ala biz (Isasti). TAV 3.2.12. Zaren beraz laudatua egun eta sekulan / Ezagutza
dukedaiño, bizi naizen lekhutan. // Hala biz. EZ Man I 40. Aitaren, eta semiaren, eta Espiritü Saintiaren izenian.
Hala biz. FPrS 28. Beiratuko naiz egitetik / Deabruaren ohatzea / Jesus-Kristok bere odolaz / Erosi duen etxea.
// Hala biz. Gç 123. Eskerrak emaiten deritzügü honki egin derizkützün oroz. Hala biz, Jinkoari biz laidorio,
bizier bake, hiler pausü eta heben giren orori othoi Jinkoa parka. Bp I 134.
(s. XVIII). Jesu Kristo [...] biz benedikatua eta laudatua mendez mende, halabiz. ES 153. Ene Jainkoa orhoit
zaite nitaz, eta gida nazazu biderik xuxenenaz zure erresumarat. Halabiz. Ch III 57, 4. Indazu arren, ala zure
ongitez balia nadin lurrean, zeñean zure atsegiñez goza nadin gero zeruan. Ala biz. Lar STomas 1. Santa Maria,
Jainkoaren Ama, erregu ezazu gu pekatoriokgatik, orain, ta gure eriotzako orduan. Alabiz. CatBurg 4. --
Azkenean diozun hitz ark, Amen, zer esan nai du? --Esan nai du, alabiz, ala izan dedilla. Ib. 24. Amurekatik zure
arimak hil unduan, Jinkuaganat dohatsüki garaitia merexi dezan, hala biz. Mst I 23, 9. Hori galthatzen deizüt,
Jesü-Krist zure semiaz hala biz. Mst III 55, 6. Zuk nai dezuna edo obra onak egiten nere eskuak. Alabiz, Jauna,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 812
mende.