A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
esaten eutsen, semea ala alabea ete eben barruan. Or Tormes 15. Duela aspaldi aspaldi, Errege baten alaba
arras eri zen. Barb Leg 134. Bereziko dira aita semearen aurka ta semea aitaren aurka; ama alabaren aurka ta
alaba amaren aurka. Ir YKBiz 285. Neure alaba, ez negarrik / ondo saldu zaugu dirutan. Laux AB 87. Ara or,
nola jaio zan biozmiña Josebe etxekoandrearen biozpean, anaiarengandik bere alabarekikoak jakin zituanean.
TAg Uzt 129. Aitaren alboratu zaitezte alabok! Zait Sof 137. Norena ote da alaba ori? Ederki ziok: Ni
soldaduzkatik igesi eta neoni kapitan baten xaxiko alaba jasotzen. JAIraz Bizia 65. Emazte batek ere ukan bide
dezake dohaina, familiako zazpigarren alaba balin bada, artean anaiarik gabe. Zerb Azk 91. Batetik pasteleriko
alaba, bestetik neska gaztearekin aurrez-aurre. Anab Poli 126. Alabea etxera zanean, laster arin oeratu zan
ama. Erkiag Arran 59. On Balendiñek seme bi eta alaba bat euki ebazan. Alzola Atalak 77. Nere alaba Xerapiri.
NEtx LBB 160. Joana de Aznarez, San Frantsesen amatxi, familia handiko alaba zen. Ardoy SFran 57. Istudioak
bukatu nituenean, 36 urte nituen, eta alaba. MIH 368.
(Tratamiento dirigido a mujeres). Orduan Iesusek itzulirik eta [emazte] hura ikhusirik erran zezan, Aun
bihotz on, alabá, eure fedeak salbatu au. Lç Mt 9, 22 (TB, Ur, Echn, Hual, Ol, Or, IBe, IBk alaba, Ip alhaba,
Samper alabara (det.), Ker alaba orrek; He, Dv, SalabBN, Leon haurra, Arriand alabatxu). Orduan Boozek
erran zion Rutheri: ene alaba, ez zohazela nihongo landetara. Lg I 245. Eutsi, ene alabia, ta gozatu zaite
beragaz. Ur MarIl 98. Zaude ixillik, alaba, andreak eranzun zuen, iñork ikusi ezgaituta. Arr May 136. Alaba,
biotz on izan. Ir YKBiz 97.
Natural (de). Cf. ALABAZ. Ezaizela beldur Siongo alabá. Lç Io 12, 15 (He, LE, Dv, Ol, Leon, Or, Ker,
IBe, IBk Siongo alaba, TB Sionen alaba; v. tbn. EZ Eliç194, Hm 99, Gç 65, fB Olg 77, JJMg BasEsc 193, Lard
429, Ir YKBiz 374). Ierusalemeko alabák, eztagizuela nigarrik ene gainean. Lç Lc 23, 28 (tbn. Jerusalemeko /
Jerusalengo alabak en TB, Oteiza, Dv, Brunet, Ol, Or e IBk; He Jerusalemeko neskatxak, Leon Jerusalemeko
emaztekiak, IBe Jerusalengo emakumeok; v. tbn. Ax 353 (V 234), Bast 54, Lg II 277, Gco II 69, fB Ic II 298, Añ
EL 2 200, AA I 600, UskLiB 40, Lard 458, Ag Kr 41, ArgiDL 93, Enb 102, Ir YKBiz 498). O Babilongo alaba /
guztiz dohakabea. EZ Eliç 274. Atz-herriko alabak israeltarrekin esposatzekotz. SP Phil 20 (He 19 atzerritako
neskatxa). Doña Catalina Iruñeko alaba, Nafarroako Erregina zenaz geroztikan, ezta dudarik hura ere
Eskualduna zela. ES 118. Erri bereko alaba zan Maria Orazandi. Izt C 508. Gure Erraiña, Oñatiko alaba,
aurdun gertatu zan. Zab Gabon 39. Klara zan Asisko alaba. Bv AsL 89. Hura beitzen Maria [...], Israeleko
Alhaba ümila. Ip Hil 70. Mendian biziko da mendiko alabea. Ag AL 112. Nola Astigarran bertako alaba zan.
Iraola 36. Lekaime zintzo, / Zeanuriko alaba. Enb 150. Crauko alaba ederra. Or Mi 102. Nere arima, gogo
utzezko denez, Idealaren erriko alaba da. Vill Jaink 150. Galiziko alabak euskal-gizasemea etzeukan saltzeko.
NEtx LBB 43. Irungo alaba euskaldun batekin ezkondu zan. Alzola Atalak 142. Aitaren aldetik, horgo
[Azpilkuetako] alaba zen Maria. Ardoy SFran 60. Gipuzkoarra zuen emaztea ere, Gabiriako alaba. Xa Odol 41.
v. tbn. Lard 105. Xe 334. A Ardi 71. And AUzta 56.
(En la expr. Abrahamen alaba 'hija de Abraham, hebrea'). Abrahamen alaba haur, zein estekatu baitzuen
Satanek. Lç Lc 13, 16 (He, TB, Oteiza, Dv, Brunet, Ol, Leon, Or, Ker, IBe, IBk A.-en alaba). Abrahamen alaba
pare gabea, haren fedearen sigunta. Mih 96 (se refiere a la Virgen María).
(En la expr. Ebaren alaba 'hija de Eva, mujer'). Hunela Adamen seme pobreak, hunela Ebaren alaba
miserableak gezurrari garraizka. Harb 229. Eman zagun azkeneko golpia mazapanezko subia onekiñ. Bera
Ebaren alaba da ta elduko diyo sagarrari. Sor Gabon 55s. Zenbat Ebaren alaba, gisa berberean bere erorikoen
edo hutsen hastea aurkitu dutenak. Lap 127 (V 59).
(Hablando de religiosas). "Clarisas, monjas, Klarisak, Santa Klararen alabak" Lar. Ama Birjiñaren
deboziozko alaba maite Relijiosa batek. Cb Eg III 352. Teresak konbentu barri oneek guztiok Espainan ta
Portugalen berak eginda, bialdu zituban bere semiak eta alabak Pranzijara. fB Ic II 296. Bakardade illun batian
arkitzen zan Ama Birjiñari eskaiñitako San Benitoren alabak iduki zuten etxe santu utzitako bat. Bv AsL 151.
Ospitalean Bixintxo Paulokoaren alaba saindu eta miresgarrieri [...] egina den gerla inpioaz. Lap 258 (V 117).
(No ref. a personas). Arima batek [...] nahi badu haren alhaba, baita oraziona, den exauditu. Tt Arima 20.
Izan balu Eskuarak ethorkirik bertze zenbait hitzkuntzetarik, dudarik gabe hitzkuntza haren umea eta alaba
izanen zen. ES 128. Lotsa da amorio gihaunenaren dügün alhaba, erran nahi beita gure khorpitzaren zaitirande
nahia, ta nekez azald' daitekiana. Egiat 249. Pazienzia edo onez igarotea, da humiltasunaren alaba len jaioa. Añ
LoraS 167. Bazakien segurantza dela / Mesfidantzaren alaba. Gy 250. [Aramaio] onek dirudi Euskerearen /
Alaba berarizkua. AB AmaE 423. Zeintzuk on-oidade dira zuzentasunaren alabak? Itz Azald 183. Astiune luze
batek erakutsi deust, amesak eta neure arrokeriaren alaba dongeak zirala. Ag AL 111. Egi ta On dira aizparik
nagusienak. Eder, orien aizpa txikiena da, alaba ez ba da. Or Y 1934, 86. Rusia, de Gaullek gogorazi berria
duenez, Europa da eta Amerika Europaren alaba. MIH 339.
San Anbrosiok dino [...] adulterijuaren alabia dala, dantzan egiten dabena. fB Olg 80. Ama Santa Teresa [...]
Eleisiaren Alaba pina. fB Ic II 285. Gabriela garai erromantiko bateko alaba zen, pozoin eta mazkaro eta
ezkutunen garaikoa. Mde Pr 183.
- ALABA BAKAR (V-gip ap. Elexp Berg). Hija única. "Alaba bakarra ta gaztaiña bakarra galdu eitten i die"
Elexp Berg. Ezkonduko dezue alaba bakar hori tratalari aberats batekin? Lar Cor 152. Dama bat bere erara,
Jainkoaren bildur gabe azi, ta bizi zan, seguru ere alaba bakarra, ta ala gaizki oitua. Cb Eg II 190. Biderat
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
799