A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
trebes baten. Mg CC 221. Leneko legean / guztiok bizi giñan / gloriyan pakean: / ai, ai, ai ez ala / gaurko
egunean. Echag 167. Galdurik indarra, / Ez hala beharra. Oxalde in Ox 205. Auek gezurra artu dezakete
egitako; ez ala Jaungoikoak. Inza Azalp 24. Allandek bere egarria osoro edo erdizka beñepein ase bazizun, ez
ala Mattin bere illobak. Etxde JJ 170. Aren mintzaerak oro arritzen baititu; ez ala biotzondoak. Or Aitork 58.
Ipui guziak, ori bai ziran; ipui utsak. Elbarriarena, ez ala. NEtx LBB 92.
2 hala. "Halak (S-saug), les rames" Lh.
ala-ala. "(R), andar (voc. puer.)" A.
ala-ala. v. alagala.
alaan. v. alan.
alaari. v. alari.
alaatxi. v. alababitxi.
alaba (gral. (S -lh-); Lcc, Mic 7r, SP, Urt I 33, Ht VocGr, Lar, Añ, Lecl, Arch VocGr, VocBN, Dv, H; -lh- Gèze,
H (S)). Ref.: VocPir 158; Bon-Ond 138; A; Lh; Lrq /alhába/; ContR 516 y 530; Iz Als (alabi), ArOñ (alabíen), R
401, 301 y 297, To, Ulz, UrrAnz (alabía); Etxba Eib (alabia); Holmer ApuntV; EAEL 38 y 45; Elexp Berg.
Hija. "Hija, alabea" Lcc y Mic 7r. "Alaba quiere decir 'hija'" IC II 354. Adoptar, tomar a uno por hijo,
semetzat edo alabatzat artu" Lar. "Alabá, la hija. Borz alába (R-uzt)" Iz R 297. "Alabána dun obé ézik sémiana
(R-is)" Ib. 401. "Zorioneko ezkontzia eiñ ei detsu alabiak" Etxba Eib.
Tr. De uso gral. Los escritores suletinos (incluido Tartas) usan alhaba. En autores clásicos como Materre
(287), Haramburu o Sauguis (131) aparece escrito con -ll- (v. alabatto). En DFRec hay 144 ejs.
Alaba filia Goto (321, 1222). Lac Irach 334. Bidaletan deutsudaz [...] plater bi, jarra bat, kalderetatxu bat
eta tazea konteakaz alaba orrendako. fJZ 98. Berzen emazte alabak ez desira gaixtoki. E 49. Eta senda zedin
haren alabá orduandanik. Lç Mt 15, 28 (en las demás versiones tbn. alaba (Ip -lh-)). Ai hene alaba herraz
galdua (AN, 1576). ConTAV 5.2.4, 108. [Seme] ari jakea egin orduko, / alabeorrek gonea. Lazarraga 1196r.
Zelangoa baista amea alangoa oi da alabea. RS 35. Erioak erezan Butroeko alabea Plenzian. Ib. 167. Egiten
dio korte Lorrenako andre alhargun baten alabari. (c. 1597). FLV 1993, 461. Erregen alaba albaleu edozeinek
nai leukeala (Azpeitia, 1622). ConTAV 5.2.9, 126. Agur Maria, alaba Saindua, alabetako
abantaillatuena. Harb 103s. Barzelonako Kondearen alaba. Ax 353 (V 234). Hori erraiten zion puta alaba batek
bere amari, ama berze emazte bateki aharratzean. O Pr 484. Fida zaite haren baitan, alaba batek bere aitari
ekarzen dioen bezalako errespeturekin. SP Phil 19. Aita khexiak [dote] haur ükhatzen baderio bere alhabari. Bp
I 98. Semea edo Alaba lejitimoa ez zalarikan ere. OA 155. Alaba batez erdi zirenak harat [Tenplurat] ethorriko
zirela laurhogoi egunen buruan. CatLav 374 (V 181). Aita eternoak eskojidu zinduzan alabatzat. Urqz 38. Onen
semeak bere zakurtxoa bezala maiteegi du amak semea, aitak alaba. Mb IArg I 232. Zure alaba tristea ere
orrela ezkontzea nai dezu? Cb Eg III 361. Yuramentu eginak ziren etzutela bere alabetarik batere ezkonduren
benjamintarrekin. Lg I 242. O zeruetako erregearen alaba loriosa! Mih 13. Nahiago lükiala ilherrian, eziez
tirano baten ohian ikhusi bere alhaba. Egiat 255.
(s. XIX). S. Katalina Birjina, S. Brijidaren alaba. LE Ong 67r. Daukadazan alabak dira bikotxak, edo batera
jaijuak. Mg PAb 95. Nolako amorioarekin begiratzen dioben Zeruan Aita Eternoak [Mariari] bere Alaba guziz
maitearei bezela. Gco I 471. Begira ezkontzeko itzak emanik edo ustean dagoan alaba orri utzi diozun bere
ezkutariarekin egoten nai duan eran. AA II 85. Seme edo alaba batek artuten badau asmo Santuba Praile edo
Monja izateko. fB Ic III 329. Ez eikezubez eratzo oe baten zeuben semiak alabakaz, txikijak eta gastiak izan
arren. Astar II 95. Nik ere sorthü beitüt zunbait alhaba han. Etch 568. Zuri emanak baititu / Gorputza eta fedia, /
Zureganikan yalgiak / Alaba eta semia. Bordel 95. Nahi du jakina izan dadin Amaren fedeak sendatu duela
alaba. Jaur 112. Au nere alabatzat ezagutuko det onezkero. Izt C 241. Zu zara zeruko Errege andijaren alaba
bat. Ur MarIl 16. Langosta amak behiñ zerron alabari: / Neska, zer dun planta hori? Gy 270. Emakume au etxe
oneko alaba, eta guriro azia zan. Lard 543. Juan zitzaion amari etxera, / andretzat alaba eskatzera. Bil 82. Eta
alabea zelan beti zan otzana, / Egiteko aita ta amaren esana. AB AmaE 279. Ara nola kantatzen zion Jaziñta,
trabenariaren alabak. Urruz Urz 22. Zeren zurea balinbada, semea izan dadin edo izan dadin alaba, ez baitu
aitaren egiterik. Elzb PAd 26. Zaren bezalako aitoren-semen alaba zarelarik. Jnn SBi 173. Salütatzen zütügü,
Maria, Jinko Aitaren Alhaba, Jinko Semiaren Ama. Ip Hil 25. Ardiak ilten dira / asko ta geiago; / baina agaitik
eztagoz / udan gitxiago: / batera ernarituten / direalako emea, / sortuten dan alaba / ta onen alabea. Azc PB 69.
(s. XX). Andiki etxetako alaba bateri baño geiagori itz egindakoa zan gure mutil zarra. Ag Kr 119. Aitak
edan lehenik, gero semeek, adin arau, lerroan, gero alabek, azkenik amak. JE Bur 77. Seindunai igarkizuna
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 798
mende.