A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Zez 95.
(s. XX). Izen daien maitetue eta alabatue mundu guzien, ala nola maitetu eta alabatzen duten Aingeruek eta
Sanduek. CatUlz 55. Hots, noizpeit erbia, zart! badoa, / Hala nola xixparen tiroa. Ox 88. Goizetan goizik doa /
norapeit etxetik, / hala nola erlea / bere kofoinetik. Etcham 172. Ezagutzen ditugu guziek St-Bertrand-de-
Cominges elizako eskulturak [...] Frantzian ez nihun ez baita bertze hainbertzekorik, --hala nola harriaren
gaineko eskulturentzat ez baitugu uste baden Chartres-ko kathedraleari nausi izan ditakenik. JE Ber 23.
Jauregiko eskalerak zedra taulaz berrituak izan dira, hala-nola zureriaren bertze zati asko. Ib. 57. Oihu eginen
dinat hala nola pareta, eta lano, eta itsaso, eta mundu oso baten artetik entzunen bainaun. Mde HaurB 105.
Emaztegaiaren aitzinean, hala nola beste jende guztien aitzinean, hasieratik ahalegindu zen bere sentimenak
ezkutatzera. Ib. 22. Hala nola tratatzen nauzuen ni, hala tratatzen duzue hura. Arti Tobera 277. Xuxen joan
dituzu karguko urratsak, / hala nola orena erloiko orratzak. Xa Odol 131.
v. tbn. Arg DevB 208. INav 60. Mong 587. CatUt 55. Mercy 17. Hb Esk 81. Zby RIEV 1908, 86. Ip Hil 15. Hala
nula: UNLilia 15. Kala nola: ETZ 161 (Sal, 1780).
Según como. Nahi baduzu muillatu Santandrezen utzazu Arroka Magre deitzen dutena nahiz istriborretik
edo aborretik hala nola baituzu haizea. INav 12.
b) (L, BN, Sc ap. A; H). Como por ejemplo. Benedikatzea, erran nahi da laudatzea, hala nola erraiten
dugunean: Benedika dezagun Iainkoa. Lç Decl a) 2r. --Bada lejitimoki Iainkoaren izenaz iuratzeko moienik? --
Bai, iuramendu nezesarioetan: hala nola egiaren sustengatzeagatik, beharra denean. Lç Ins D 4r. Heldu
bazaitzu bertze sentimenik, hala nola zure bekhatu iraganezko damua, edo onratzeko gogoa. SP Phil 547. Behar
den denboran, eta okasionetan, hala nola, noiz ere nehork senditzen baitu tentazione handi bat. Tt Arima 8.
Jakiteko duzu liburu hunetan konprenitzen direla arrutak, lekoak, zundak [...] hala nola Lebantekoak,
Espaiñiakoak, Franziakoak. INav 3. Probeditua izanen naizela zuen zerbitzatzeko erran tudan gauza guziez,
hala nola asko aldiz erran dudan konstantinopolitana miragarriaz. Mong 594. Bere merezimenduen bidez
baitaude ohorez, errespetuz, eta ontasunez gaindi eginak, hala nola baitira: Lardizabal ipizpikua, D. In. de
Idiquez. ES 117. Obra on guzietarik zu gibelatzeko: hala nola baitire, sainduen ohoratzea, ene pasionea maiz
gogoan erabiltzea. Ch III 6, 4. Nolako debozionearekin eta relijionearekin Juduek ohoratzen eta begiratzen
zituzten bere Bestak, hala nola Bazko. CatLav 149 (V 76). Mundu huntan suiet garen gaitz infinitu batzuez denaz
bezanbatean, halanola eritasunak, zauriak, heriotzea. He Gudu 150s. Saindu haren gainerako erleki printzipalak
aurkhitzen dire Italian eta Frantzian, hala nola Lyongo hirian. Lg II 161. Munduari ematen diotzogu ditugun
gauza baliosenak eta preziatuenak, hala nola adinaren florea. Mih 89. Besta prinzipalak, hala nula, Egüberri
egüna, Urthats, Jesüsen bihotz sakratia eta Birjinaren Asonpzionia. Mercy 11s. Gure akzione komunenek halanola
luak, eta jatiak baduketea merximendurik Jinkuaren aitzinian? CatLan 108.
(s. XIX). Zagokon bihotz guziaz Jainkoaren nahi seinduari gauza garratzenetan ere, hala nola Jesus
haurrarekin Herodesen ihesi Ejiptorat joan behar izan zenean. Dh 272. Konzebitü behardügü afekzione saintü
zonbait hala nula beitira, Jinkuaren eta proximuaren amuriua, bekhatiaren hastiotarzüna, etc. UskLiB 63.
Mundu huntan, ez dadin deus egin Jauna desohora dezakenik, hala nola batire paganoen superstizioneak,
inpietateak, sakrilioak. Jaur 184. Nork daki bertzalde etzen izkiriburik, edo bertze zerbait orroitzapen bide, hala
nola tenplo, aldare, harrasi? Hb Egia 8. Luzez lurrean egon behar diren uztek, hala nola artho, ogiek, ongarri
goriagoak galdegiten dituzte. Dv Lab 178. Ur gehienak hormatuak ziren, hala nola Biebreko ura. Laph 119s.
Pentsamentü theiü emaiten dien gaizak oro, hala nula librü gaistuak, komediak, danzak. CatS 49. Biharamunean
komuniatu behar bazuen, hala nola igandetan, orduan othoitzean hari zen gau guzia. Jnn SBi 71. Izan dire
populuak, zaharretan argituenak, hala nola Grekoak eta Erromanoak. Lap 6 (V 5). Lur-langileak baino are
gaizkiago direla diote bertze asko, hala nola harginak, zurginak, zapatainak. HU Zez 65.
(s. XX). Gauzetarik iduriz handienen eta ederrenen adoratzen hasi ziren: hala nola iguzkia, zerua eta gizonik
aiphatuenak. CatJauf 24. Ihizi batzuen artean, hala nola ttittarretan, arrak arrekin ikusten ohi diren bezala. JE
Bur 110. Aire bustia, hala nola baita toki uspeletan, kalte du. Ib. 187. Urthe luze eta luzeak bizi izan ziren
zenbeit. Hala nola Mathusalem. Zerb IxtS 13. Bekatu ariñak direnean behintzat, hala nola baita norberaren
emazte zuzenezkoa hiltzea. Mde Pr 76. Or dira zibilizazio-mailla goratuago bat atxeman dutenak, ala nola
erromatarrak, griegoak, txinoak, t. a. Vill Jaink 24. Beste batzuk lurrean ezarritako azipikorretik ernetzen dira,
ala nola gaztain-ondo tantaiak. Ibiñ Virgil 82. Batzu "Agramontes", Erregearen alde, hala nola Etxauze
Baigorriarra. Ardoy SFran 46. Parropian izan dira zenbait apez ezin-ahanztekoak: hala nola Harrixabalet,
Arrambide, Etxekopar. Lf in Casve SGrazi 16. Euskalaririk gehienek ukitu behintzat egin dute, hala nola
Stempfek [...] eta, inork baino barrenkiago, Rene Lafonek. MIH 283.
v. tbn. JesBih 427. MarIl XII. Elsb Fram 67. Zby RIEV 1908, 610. Arb Igand 16. Larz in Alzola Atalak 118.
Larre in Xa Odol 16.
c) (Sust.). Símil, ejemplo alegórico. Au da bigarrena: ala-nola edo alderakizun baten bidez adieraziko dizut.
Gogoemazu urmael bat. Mutiko bat ari da iostetan, buxtarri bezalako arri biribil batzuk ur erdira iaurtitzen. Or
QA 7. Ala-nola baten bidez ulertuko duzu. Ib. 7.
- HALA NOLAKO. Regular, de condición dudosa. v. HALA HOLAKO. Besteak ala-nolakoak zirala, Popoli
gizajoa bere etxeko tximiniak su artzen zunean bakarrik estutzen zana zen. Ayerb EEs 1916, 184.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
796