14.05.2013 Views

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur<br />

101. Iñoiz iritxi izan gerade / ala moduzko kasuan, / beñere asarre izatekotan / pranko motibo bazuan. Uzt Sas<br />

279.<br />

Eta, lurrean ardi-larru batzuk zabalduaz, ala-moduzko maaia paratu bait-zuten azkar-azkar. "Su rústica<br />

mesa". Berron Kijote 123.<br />

b) "Adecuado. Txamarra baten premiñan nago. Donostiara juaten naizenian alamoduzkoik ikusten bot, erosi<br />

eingot" Elexp Berg. "Ointxe alamoduzko mutil bat topatzen bajonat ezkondu ta kitto" Ib.<br />

c) De algún tipo. Bular ta bizkar gaiñekoak kendu zizkion, zauriren bat ote zuan ikusteko; baiña ez zion odolik<br />

edo alamoduzko aztarnarik ikusi. "Sangre ni señal alguna". Berron Kijote 68.<br />

- HALA NOLA (G, L, BN, S; Ht VocGr, Lar, Añ (G, AN), VocBN, Dv, H (+ ala nola); h. nula S; Gèze). Ref.: A<br />

(halahala); Lrq (hala-nula).<br />

Tr. Documentado sobre todo en la tradición septentrional y alto-navarra. Se encuentra tbn. en los<br />

guipuzcoanos Iturriaga y Beovide, y en algunos otros autores meridionales posteriores a 1950.<br />

a) Tal como, de la misma manera que; así como. "Comme" VocBN, Ht VocGr y Gèze. "Assí como, ala nola"<br />

Lar. "Iragan zen hala nola ximista bat" H. "Hala nola (L, BN, S), de igual modo que, [...]. Ala nola (G), así<br />

como" A (s.v. halahala). "Hala-nula /halanúla/, comme, de même que" Lrq. Cf. supra (3).<br />

Hala nola koniunkzione eta batasun hunetan natura dibinoa [...] azkendu izan baita [...] infinito [...], halaber<br />

natura humanoa libertu eta gelditu izan da finito. Lç Ins G 3v. Eta bakeak egiteko / bere gogo sandura, / gure<br />

artean gelditu ze / ala nola zeruan (AN, 1609). TAV 3.1.20, 113. Libra gaitzazu othoi peril hunetarik, hala nola<br />

libratu bait-zenduen Abraham Kaldeanoen eskuetarik. Mat 358. [Sakramentuetarik] bada zinduen ordenatu<br />

grazia / Iauts zekigun, kanaletik hala nola uria. EZ Man I 19. Karrointaturik odola, / Hala nola, / Orduz,<br />

merkataria, / Zaparretik oldartzean / Ez-ustean / Bide-zelhataria. O Po 61. Bata bertzeari datxezko eta<br />

darraizko, hala nola aimantaren bertute ixilaz eramaiten den burdinak hainitz bertze burdin bata bertzearen<br />

ondoan bere gana baitakharke. SP Phil 289. Badakizie onsa, hala nola ohoiña gauaz desorenian, ez ustian jiten<br />

baita, hala hala herioa Iaunaren mezia jinen dela. Tt Onsa 62. Eta parka itzagützü gure bekatiak, hala nola gük<br />

parkatzen baitütügü guri ogen egiler. FPrS 21 (Bp I 41, UskLiB 13 hala nula, CatLuz 15 hala nola, CatAe 4<br />

gala nola, CatSal 5, CatR 5, Samper Mt 6, 12 kala nola; Ber Trat 92v, He, TB, Dv, Ip, Echn y Leon Mt 6, 12,<br />

CatBurg 23, Añ CatAN 3, Legaz 5 bezala; Ur y Or Mt 6, 12 bezela; Cb CatV 5, CatLlo 4 legez). Gustiak zeuden<br />

langiturik / Airean eta lurrean, / Hala nola izatu balitz / Mundua azken fiñean! Gç 88. Iesus-Krist haren Bürü<br />

gehiena ezinago saintü baita, hala nola haren fedia, zeremoniak eta sakramentiak. Bp I 38. Hala nola urthe<br />

natürala bere sasoetan arrapartitü baita, berhala elizako debozioniak ereñik bezala dira tenpora arau. Bp II 3.<br />

(s. XVIII). Ezen Eskual-herriko umea zer ahal dateke baizik eskualduna? Hala nola Parisko umea,<br />

Paristarra? ES 118. Hala-nola suaren bazka baita olioa, manera berean alferkeriarena da gaztetasuna. Ib. 186.<br />

Ala nola baitire irur persona distintorik eta Jaun Goiko bat berdaderorik, guziak igual guziak sabio, guziak<br />

poderoso [...] igualki, arla konforma gaitzala bere amistanzan, eta geure ermandadean. SermAN 1. Zuk gizon<br />

gisa gauzez iuiatzen duzu, eta zure gogoetak, hala nola zure gutiziak, humanoak dire. Ch III 17, 1. Hala nula<br />

itxas mareak untzi bat horrat hunat erabilten beitü [...], gisa berian, tentazioniak hanitx gisaz iharrausten dü<br />

[...] gizon bat. Mst I 13, 5. Üskararen irakurten ikhasten dielarik, hala nula latia eta franzesa ikhasten beitütie.<br />

Mst IXs. Etsai borthitzenak eta muthirienak, hala nola pasione nausituenak, laster dire garaituak. Lg I 279.<br />

Komentuan sartzen denak ez du urrikirik behar mundua utzi izateaz; hala nola munduan engaiatua denak,<br />

ezbaitu erran behar ezin han salba daitekela. Mih 109. Othoitza hunek komun izan behar du fidelenetarik<br />

argitienendako hala nola baita xinplenendako. CatLan 77. Ala nola zégon Kristo judiogáien érdian<br />

burlatuzuteláik, alá atratzendúte sazerdótea zenbaitek irri egitekó. LE Prog 108. Prebenitus ala nola balidoéie<br />

emátera Jangoikoari kóntu bere bizimoduas. Ib. 106.<br />

(s. XIX). On dela seindu ta sano izateko goiz jaikitzea [...]; oro xuxen gerthatzen dire; hala nola berriz,<br />

berant jaikitzen denean, oro makhur gerthatzen ohi baitire. Dh 48. Hala nola argi izarrak aintzintzen baitu<br />

iruzkia [...], orobat, Mariaren sortzeak seinaltzen du justiziaren egiazko iruzkiaren ethortze hurbila. MarIl 93.<br />

Gomendatzen dit ene arima / Jauna zure eskietara / Hala-nula gomendatü beitzunien / Zuk zure Aita<br />

Eternaletara. Mustafa 195 (ap. DRA). Pharkatzen dit etsaier eni sofri-erazler, / Hala nula beiteie Jinkuak egin<br />

berer. Etch 146. Ez dek besterik falta, / baizika astoa / adoratzea ala / nola Jaungoikoa! It Fab 123. Zikoitzak<br />

guzia nahiz, guzia ohi du galtzen / Hala nola gaizo batek behiñ egiñ baitzuen. Gy 93. Ez daukat ezen hori<br />

biziotzat hala nola urguillua, kolera etc. Ib. VIII. Bizi nahi dut hala nola bihar, egun, orai berean hil behar<br />

banindedi. Dv LEd 163 (Cb Eg II 89 orañ bereala iltzeko bezela biziko naiz). Belhar berotua aziendarentzat<br />

hobea da; hala nola prentsan irakitu arnoa irakitu gabea baino hobea baita. Dv Dial 56 (It ardo irakiña obea<br />

dan bezala). Prauben etxetan hala nula aberatsenetan. CatS VII. Ala nola lenago baliatu zan Apostoluaz Eliza<br />

sendotutzeko, alaxen nai zuan Franzisko apostolu berriaz baliatu. Bv AsL 42. Nork pagatzen zuen bazkaria, ez<br />

zakiat [...]; bazukek hauz'aphezek pagatzen zuten, hala nola kontseiluko gizonek. Elzb PAd 74. Jesusek eman<br />

nahi izatu zion oraino bizi ziren apostoluen ikusteko zoriona, hala nola apostoluei ere bai, beren Ama onaren<br />

ikustekoa. Jnn SBi 49. Gorphutz gare xoilki, hala nola bestiak. Lap 117 (V 55). Haize laño eta gozo batek uraxala<br />

zimurdikatzen zuen, hala-nola belhar ondo gurdoa gure phentze gizenetan. Arb Igand 146. Uri edo<br />

lanotsu izan balitz aroa, ez ginuen ikusiko, hala nola Parisen ezin ikusi baitute, zerua hedoiztatua zelakotz. HU<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

795

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!