A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
zuten. Berron Kijote 121.
- HALA BEHAR (ERE, ETA). Cf. halabehar. --Zartu ta kokotza luzatu, ta sudurra ere bai, ez da gauz onik.
--Ala biar. Sor Bar 41. Ala bear ta, ara beste oztopoa: saietsetik bi mikelete, bata bere lengusua. Or SCruz 43. --
Bañan eskerrak onlakuak gutxi izaten dirala. Geienak zintzoak, zuzenak eta prestubak arkitzen dira. --Ala bear
ere, idukirik Euskal-erriko gizalegia. Ib. 106. Eskuak eta ipurdiak, elkarrekikoan, oi-duten ots berezia ere aguro
asi uan, ala bear ere. Ldi IL 18. Euskaldunen edesti-aurrean dan garairik izendatuenetako bat Goien, edo
Geroztiko, paleolitos-aroa deritzaiona da. Eta ala bear ere. JMB ELG 23. Barkatzen dira goxoki olakoak [...].
Eta ala bear, zaarragoren batengan begi onez ezin eraman baditugu ere. Or Aitork 18. Gurdia ere, ala bear-ta,
ura ere egon, ain ongi elkartuta biak [mandoa eta gurdia]. Anab Poli 99. --Erredola ta lira bat erabili bage zaitu
bear ditzadanean, zuzenbidea onuragarrien dala esan bide duzu, ta erabili bear baditzat, beriz, gudaritza ta
musika, alegia. --Ala bear, noski. Zait Plat 95. Alabear-ta, [...] kuadrillari oietako bat zegon bentan. Berron
Kijote 181. Etnologoak, ordea, eta hala behar ere, bere ikusmoldeak eta ikuspuntuak ditu. MEIG VIII 101.
Lanean ari nintzen, gau t'egun. Hala behar ere, gogorra baitzen bizitza. MEIG IX 94. Hor barrena dabilen iritzi
mordoaren (beti, hala behar eta, "kontrakoen") arrazoiak eta desarrazoiak arakatzeko. MEIG VI 74.
- HALA BEDI. Así sea. v. halabiz. Ta guziok otoitz bat zuzendu dezaiogun Iñaki Deun, euskaldunen
Zaindariari: Euskalerriak iraun dezala, kristau ta euskaldun, mendeen eta gizaldien ondarreraño! Ala bedi. Ldi
IL 141. Apokalipsiren azken-itzekin bukatuko yunagu: Gauza auetaz aitor egiten dunak, au dio: Bai, berela
nator. Ala bedi. Zatoz Iesus Iauna. Or QA 12. Biar eguraldi ona, eiki. Ala bedi! Txill Let 33. --Oker ago ortan --
Don Kijotek esan--, bidagurutzeotan ordu-pare bat igarotzeko, arma-gizonak ikusiko dizkiagu, Angelika Ederra
askatzera Abrakaren aurka etorri ziranak baiño ugariago. --Ala bedi ber-bertatikan --Santxok esan--, eta
Jainkoari nai dakiola ongi bukatzea. Berron Kijote 118.
(Con izan intercalado). Utzi ez dizaguzu tentazioan erortzen; ezpada gaitzetik gorde gaitzatzu. Ala izan
bedi. Lard 383.
- HALA BERAZ. Así pues. "Pues (Darric)" DRA. Hemen den guztia borondate on batekin Iainkoaren
ohoretan eta arimen probetxutan egina da: Hala beraz errezibi ezazue, eta zuen orazinoetan egin nazazue
partale. Mat XV. Hala beraz gogorat heldu zaizkigun gauzetarik eztugu behar deus desiratu edo galdetu
humiltasunekiñ [...] baizen. Ch III 15, 2. Gogoeta edo bihotzeko mobimendu den xumena eta sorthu den bezain
laster suntsitzen dena, hain ongi ezagutzen du, nola kanporat agertzen den eginkunde larriena. Hala beraz
Jainkoak ikhusten ditu [guziak]. Dh 132.
- HALA BEZALA. (Más o menos) así. --Eta auzi ori eguratsean izango ote? --Ala bezala esan ziteken. Or
QA 205. Iainkoa begiz bezala atzi nai lukete atertu gabe, ta ala bezala atzematen ez dutenean, Iainkoari xor
dagozkiola dirudie. Ib. 131. Ametsetan gogo-emana, ala bezela eman ezkero, ez al yunat utsegingo, ez
Iainkoarekin, ez gaiñekoekin. Ib. 188.
- HALA DAGIDANZ. Sin cuidado, con negligencia, frívolamente. Baldin hala dagidanz eta iharduki gabe
hari bada. "Pourvu que cela se fasse négligemment et sans contention". SP Phil 202. O Iainkoa! zer itsutasun da
hori, fitsezko bahikundeen gainean gure arimako parterik hoberenaren horrela hala dagidanz iokateaz? "O
Dieu, quel aveuglement est celui-ci, de jouer ainsi à crédit, sur des gages si frivoles, la principale pièce de notre
âme!". Ib. 291. Beraz ez sekulan minza Iainkoaz hala dagidanz, elhe gisa eta solhas egin nahiz bezala. "Par
manière d'acquit et d'entretien". Ib. 336.
- HALA DAGIDANZKO. Hura iar-aasten duela ustez hala dagidanzko, bainan estudiaturikako eta
amorgarrizko erremangu, apunkeria, muzukeria eta bertze korteziagabeko trebetasun eta zilhegitasun batzuetan,
zeinak baitira aitzin-seinale segurak eta dudagabekoak garbitasuna eta ohorea laster erortera doazila. "La
portant à des regards affectés, [...] à des petites plaintes de n'être pas aimée, à des petites, mais recherchées, mais
attrayantes contenances, galanterie, poursuite des baisers". SP Phil 301.
- HALA DELA (Añ (G, AN)). Amén.
- HALA DELAKOAN (ZELAKOAN). Como si nada. "Gauzak era hartara sinistutia. Zuek egon zaizte ala
dalakuan, da ikusikozue" Elexp Berg. "Sasoi artan gaztaiñia ta babia besteik ezkiñuan jaten, baiña ala zalakuan
bizi giñan" Ib.
- HALA EDO HOLA. De un modo u otro. Arla edo orla egin limosna. 'Dar limosna de una manera o de otra'.
LE-Ir. Bilduko ditu Jainkoak zozo oiek, ala edo ola. Or Jaink 28.
- HALA EDO HONELA. De un modo u otro. Jainkoak bialtzen duena, ala edo onela eraman bear. Cb Eg III
283. Ez diat igarotzen / beñere egunik, / Jaungoikoari otoitz / egin gabetanik, / ire ortzetatika / utzi nazan arren,
/ ala edo onela, / ni libre lenbailen. It Fab 113s.
- HALA ERE (Lar, Añ (G, AN), Dv, H; ala bere H; ala be V-gip). Ref.: Etxba Eib y Elexp Berg (ala be). a) Sin
embargo, a pesar de todo. "(Aun) assí", "(sin) embargo" Lar. "(En) medio de eso, con todo eso" Lar y Añ.
"Ainbeste diru eta ala be kontentu ez" Etxba Eib. v. halere.
Tr. De uso gral. en la tradición guipuzcoana. Tbn. se documenta en textos vizcaínos orientales (cf. ALAN
BERE). Al Norte es relativamente poco frecuente desde el s. XVIII.
Agramondeko Iaunaren ezhortazione handiak [...] ene goga eraziteko asko eta sobera izanagatik, hala-ere
[...] karguaren hartzera bathirik ezin naidikeen. Lç Dedic * 6v. Badakite ezin gabe daitekela biziaz, / hala ere
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
791