A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aaztru. v. azturu.
aaztu. v. azti.
ahaztu (aa- V, G-to; Dv (V), H (V)), ahantzi (AN-erro, L, BN-baig-arb; Urt II 227, Ht VocGr, Arch VocGr, Dv,
H), ahanze, ahatzi (BN; VocBN, Dv (BN, S)), ahatze (S; Gèze; a)hatze VocS 139), ahanztu (Lar), aanzitu, aistu
(Dv (V)), aiztu (V-ple-oroz-gip; Añ (V), Izt 84r), antzi (-nz- B; Añ (AN), Izt 84r, H (G, AN); -nz- Lar), antzitu
(V-al), anztu (Añ (AN), Izt 84r), atze (Sal, R), aztu (V, G, AN-gip-larr-erro; Lcc, Mic 8r (astu), Lar, Añ (V, G),
Dv (G), H (V, G)). Ref.: A (ahantzi, ahatze, aaztu, aiztu, antzitu, anzi, atze, aztu); Lh (ahatze); Lrq /a)ha)c/; ContR
517; Satr VocP (aantzi); Iz UrrAnz y To (aaztu); Holmer ApuntV (aztu); Gte Erd 77 y 134.
Tr. En la tradición meridional la forma mejor documentada es aztu; aaztu, antes del s. XX, se encuentra en
textos vizcaínos y en los guipuzcoanos Ubillos, J.I. Arana y Zabala; en todos ellos alterna con aztu. Ya en el s.
XX el uso de aaztu (escrito a menudo ahaztu a partir de su segunda mitad) crece en textos guipuzcoanos. Aiztu
se documenta en textos vizcaínos (con menor frecuencia que aztu y aaztu) desde mediados del s. XIX (antes sólo
un ej. en CatLlo 64), y en el guipuzcoano Zinkunegi (Crit 10). En algunos autores de léxico más rico (Azkue,
Olabide, Orixe, Zaitegi, Etxaide, Ibiñagabeitia, etc.) hay además a(h)antzi. El participio en vizcaíno antiguo
parece ser aztu con a nasal, escrito normalmente aztu y una vez (RS 156) anztu. Las formas del sust. vbal. son
(a)aztute- y (a)aztutze- en textos vizcaínos y guipuzcoanos respectivamente; sólo hay (a)azte- en Orixe (Mi 37),
Basarri (39), M. Atxaga (Gazt 62), Uztapide (Sas 205) y Berrondo (Kijote 205); hallamos azketan en Arrese
Beitia (cf. tbn. azketan en Landucci, y aasketan en Iz ArOñ s.v. aástu).
Al Norte, Leiçarraga emplea el esquema ahanz / ahanzi (una vez ahanze) / ahanzite- (o ahanzte-). En labortano
el más general es ahantz / ahantzi / ahanzte-. Los suletinos emplean ahatz / ahatze / ahazte- (en Tartas ahatze-),
y los bajo-navarros gralmte. ahatz / ahatzi / ahazte-.
Hay antzi en Mendiburu, CatB, F. Irigaray, Orixe y Zaitegi; anztu en la versión de Urdax de unos versos de
Txirrita (B I 122) y en el bersolari de Lesaca Paulo Yanzi (Auspoa 77-78, 191). Lazarraga emplea aanzitu y
anzitu. Los salacencos Samper y Garralda usan atze, y los roncaleses Hualde y Mendigacha antze (donde anpodría
representar sólo una vocal nasal). En DFrec hay 94 ejs. de ahantzi, 173 de a(h)aztu y 22 de aztu.
I (Vb.). 1. (Aux. trans.). Olvidar. "Olvidadizo, azketan erraza" Lcc. v. atzendu. Tr. Documentado desde
Leiçarraga tanto al Norte como al Sur. Gibeletik diraden gauzák ahanzten ditudala. Lç Phil 3, 14. Orain ez
neuke errazoarik / izenau borraetea, / ez geiago gaztazaroau / ain laster anzietea. Lazarraga 1196v. Neure
bizian ez zaut anzituko. Ib. 1185v. Aztua eztan zarra aztidila. "El viejo que no es adivino que sea olvidado". RS
415 (az- parece ser rad. de aztu en aztidila). Ordena hau eztuk behar niholatan ahantzi. EZ Man I 29. Eztugu
ahanziko fabore hunen orhoitzapena. Harb 407. Baia bester[r?]en aztu zengia / nigazko on eretxia. "Pero por
otro me olvidaste / el amor que tenías conmigo. Mic TAV 3.1.27, 135. Neskatxak ikus bai beha, / ahanz bedi
herria. Hm 52. Tusto du irabazten, iokoa eta putak dituenak ahazten. O Pr 448. 160garren fuillan ahanzi du
inprimatzailleak lerro hau. INav 167. Enzün bezain sarri ahazten baitütie. Bp II 5. Geretan zara / bakartasuna
azturik. Urqz 85. Ahatz ezazü zure kostüma gaxtua. Mst I 11, 6. Beñere eztut aztuko / ta eztut damurik. Gamiz
204. Erregutzen dizugu, Jauna, onen gaztetako pekatuak, eta jakiñez edo ignoranziak aztu ditzazula. Cb Eg III
273. Perfekzionian aitzinatzia ahatziko diela. AR 20. Ahantz zatzu zure herriya eta zure burasoen etxea. Mih 12.
O Aita guziz eztia, ahantz zatzu horren gaztetasuneko huts eta ignorantzia guziak. Brtc 270. Ahatz elezan nor
zen. Egiat 262.
(s. XIX). Nik zu ahantz, Jerusalem, / hiri maitea? Monho 88. Senidiak aaztuten dabee odolari zor deutseen
lotsia. Mg CO 252. Arik laster, otzitu, ta aztuten dabe guztia. Añ LoraS 95. Eta ori iñoiz aztu bear eztegu. Gco I
410. Gainerako guziek laster ahantziko naute. Dh 118. Zuen modu naikerak / ez ditu aztuko. Echag 223. Ez
dezagun ahantz hortan datzala phondu kapitala. MarIl 118. Ahantzi izan balu bezala egin zuen. Jaur 162.
Pentsatzen duka nik ahantzi dudala, / Yainkoaz gerostik hiri zor haudala / izaitea orai bizirik? Gy 247. Baña
onek guziak aztu, eta bere gaiztakeriakin Jainkoa beartzen zuen. Lard 361. Hil behar! eta nik hori ahanzten, eta
ni bizi, behinere hil behar ez-banu bezala! Dv LEd 153. Deus ez du ahantzi iraganetarik. Hb Egia 13. Bere
burua ahanzten zuen Jesusekin. Laph 191. Kofesionian bekhatü hura ahatze ziala. CatS 87. Olha batetako
artzainek ahatzi zizien grisilla ganeko olhan. EE 1883b, 384. Aztu daiguzan geure artean / izan diran aserreak.
AB AmaE 16. Euren gomuta mundua mundu ez da azketan. Ib. 160. Estuasun guztiyak / aztuko ditugu. Sor
AuOst 102. Ez nazazula ahantz zure othoitzetan. Elzb Po 180. Etzezaken alabainan ahantz han zuela bere
semea. Jnn SBi 101. Oroipen mikatzak aztu egin bear dituk. Apaol 76. Ezin aaztu ebazan Damutuaren begi ta
erpeak. A BeinB 90.
(s. XX). Gu, protestant garenek, ahanztenago dugu [Jesusen Ama] hura. Prop 1906, 131. Lengo gertaerak
aztuten ebezan. Echta Jos 291. Bainan laster ahantzi nuen Garibaldi. JE Bur 19. Etzazute aztu: nere adiskide on
baten semea da. Ag G 289. Ez zaituztet zerutik ahantziko. Barb Leg 126. Xoxoak, baitu ahantzi / berhoa zuela
utzi. Ox 106. Bakixu egizko adiskidiak eztaula lagunik aiztu biar. Altuna 59. Euzkelduna zarala / ez iñoz be aztu.
Enb 98 (68 aiztu). Jakintsunek ez dakit antzi ote duten Orreagako Andre Dena dagon leku ederra. FIr 163.
Ahatzi dut erraitea muralla barne artan bazela dorre bat. Zub 83. Au da gizonak aazten dun itz ederra: eriotza
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 79
mende.