A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
akuilukada, akulukada (V-gip), akulukara (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (akúlukaa); Elexp Berg (akulukara).
Aguijonazo. "Un golpe con akulu" Iz ArOñ. "Golpe o puyazo de aguijón. Egundoko akulukarak emon zotsan
irixai" Elexp Berg. v. akuilada.
akuilukadaka. A aguijonazos. v. akuiluka. Bidea zelai zan artean naiko larri, baña tira, akullukadaka,
zarataka-ta biztu ebazan beiok, emonazo eutsezan eukezan indarrak ta baeroien burdia. EEs 1925, 62.
akuilutto, akulutto. Dim. de akuilu. v. akuilutxo. Nausiak ditu laguntzen, / adarretarik tiratzen, /
akuluttoaz sistatzen. Etcham 190.
akuilutxo, akuilotxo (-khullo- Urt). (Dim de akuilu). "Aculeolus" Urt I 121. v. akuilutto.
akuiluxkot. "Akhüllüxkot (S), mauvais petit aiguillon" Lh.
akuiluztatu (-khüllüs- S-saug ap. Lh), akiluztatu (-kh- Hb ap. Lh). "Aiguillonner" Lh. "Akhüllüstatü (S-saug),
aiguillonner à grands coups" Ib.
akula (V, G; Arzdi Peces, FauMar 46), aul (G-azp). Ref.: A (akula, aul); AEF 1960, 20. Pez aguja. "Aguja,
cierto pez" A. "Pez aguja, de la familia de los escombresócidos" Arzdi Peces. "Aguja, saltón (Belone belone),
akula (S. S.), botakarra (Lequeitio)" FauMar 46. --Ez du beorrek bixigurik biar. --Zer bada? --Ez dakit nik.
Akulak noski. --Naizu iruban? --Ez da beorrentzat arrantz au egiñ. Sor Gabon 32. Udazken-aroan atxitzen
zituzten arraiak oek izaten ziran: potakarra edo akula (lanzón), antxo txikiya ta parrotxa (txardin txikiya).
Elizdo EEs 1925, 215. Txardin-saltzaleak bata bestarengandik aldenduaz biziro zabaltzen ziran erri guztian. --
Akul, akulaaa...! --Zenbatian? --Lau kuartuan. Anab Eusk 1933, 246. Lo ta akulea? Mau, mau (V-m).
"¿Dormido y pescar aguja (cierto pez)? Lo pongo en duda". A EY III 280.
"Akula birigarda (V, G), pez más sabroso que akula" A. "Akule bidagardie (Xiphias gladius), [...] pez espada,
emperador" A. Anasagasti "Itsas espezierik garrantzitsuenen Bermeoko Terminologia" FLV 1980, 362.
akulamendi (G-bet), akulumendi (akhullu- H (G)), akelemendi (L-ain), akilumendi (akhillu- H (G)),
arkelamendi (AN-ulz), arkelamendu (Darric ap. DRA), arkulumendi (Darric ap. DRA; -khullu- H). Ref.: A
(akelemendi), Apend (akulamendi, arkelamendi). Escarabajo. "Cerf volant" H. "Lucano, cierto escarabajo
(insecto)" A. "Escarabajo con cuernos" A Apend. "Escarabajo (Darric)" DRA. Cf. VocNav: "Arquilamendicua.
Nombre que aplican al insecto lamado ciervo volante (Regata)". v. akelamarro, arkanbele.
(Usado como insulto). Koxme bat, bai: ta beste akulamendi zarra, Talo, asto kirten ori, bestia. Alz Burr 19.
Akulumendi alena, zuaz emendik, bestela juango zera kartzelara, kartzelara, kartzelara. Alz Bern 79. Ta,
Filemon, akulumendi zar ori're, egon ixil-ixilik, ia ziriya sartzen ote zigun. Ib. 74. Arkakuxu oni begira gero. --
Ta zu, akulumendiya, alena. --Zure ama izango zan sorgiña, ez ni. Ib. 77.
akullo. "(V-m), parte convexa de una taba" A. Cf. G-azp: asake, apone, akulo, akarne, en el juego de tabas, cada
uno de los lados de la taba.
akulloka. "(V-m), jugar a tabas" A.
akulu. v. akuilu.
akululari. v. akuilari.
akulumendi. v. akulamendi.
akumuila. v. ukabil.
akumuilu. v. ukabil.
akumulatore. Acumulador (de energía). Hamaikak arte, berriz, argi ederra, acumulatorek emana. Osk
Kurl 130.
akura (B). Ref.: A; Izeta BHizt2. 1. "Contribución, gabela. Llámase así a la contribución que pagaban los
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
771