A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
ahazgarri (S; aa- A), ahanzgarri (ahantz- A), ahantzigarri, aazkarri (A, s.v. aazgarri), ahaztugarri, azgarri
(V), azkarri, aztugarri (V-gip). Ref.: A (ahazgarri, aazgarri, azgarri); Etxba Eib (aztugarrixa).
1. "Lenitivo, lo que hace olvidar, p. ej. una pena" A. "Ahantzgarri, propio para hacer olvidar" Ib. "Aazgarri
[...]: 1.º cosa que hace olvidar; 2.º lenitivo (de dolor); 3.º desagravio" Ib. "Ardaua, burukomiñ askon
aztugarrixa" Etxba Eib. Tr. Documentado desde comienzos del s. XVII sobre todo en la tradición meridional.
Eta sari onen aazkarria dan dañuko pena esaten deutsagun tormentubari. msOñ 1, 153. [Egija au] aaztu gura
oi da, ta atarako dabiltz munduko aaztugarrijeen billa. JJMg Mayatz 42. Gure penen ahanzgarri / galdez gaude
edanari. Darrupe-Harluz Ameriketarik Bidalia (1879) (ap. DRA). Bera [aldia] da munduko gertakizun guzien
azgarri (lo que hace olvidar), garaille. Etxde AlosT 20. Ba-dakizu, denbora gauz ororen ahantzigarri
(ahaztugarri) da. Etxde JJ 63. [Dantzaren] une ortan daki kaieko seme-alaben odol bero baiña baketsuak
irakiten asten [...], nekeen aringarri, oiñazeen aztugarri. Erkiag Arran 35. Oin-eskuetako beatzak moztu edo
beste onelako zizper ikusi eragiten zienean, ordea, bazuten pozgarri oberik, beren sinestea, alegia, ta Sokratek
baino azkarririk geiago, noski. Zait Plat 101. Zezenetako zaldi zaharrei begi-aurrean ezartzen dieten zapiaren
ordezkoa da [zinema], alkoholaren gisako bizitza eta heriotzaren ahazgarria. MEIG I 172.
+ ahanzgarri (Dv), azkarri (V-ger-ple-arr-oroz, G ap. A; H), aazkarri, azgarri. Cosa que hace olvidar, que
supera lo anterior. "Gaixtakeria bat egin du bertze guzien ahanzgarri, il a commis une méchanceté qui fait
oublier toutes les autres" Dv. Harriet y Azkue citan a Lardizabal. Orduan izanen dire husu apostasiak, /
iraganen ahantzgarri azkenik ethorriak. EZ Man I 64. O pena, ta pena guzien azkarria! Cb Eg II 124. Guziak
baño andiago bat, ta guzien azkarria falta dala. Ib. 129. Bekatu onik ez dago; baña komunio gaiztoarekin egiten
dana da guziz ezain, beltz, ikaragarri ta besteen azkarria bezala. Mg CC 241. Bada despeidako jentiaren
urteneria da guztien aazkarrija. fB Olg 71. Gatx bat, leen esan dirianen aazgarrija. fB Ic II 205s. Baina guztien
azgarrija da, Amonimo beneragarrijagaz jazo zana. fB Ic III 303. Etorri ziran Erromatarrak Españara,
aurrekoen azgarriak eta are gosetiagoak. Izt C 257s. Goseteak lenengo egunetik kalte andiak egiten zituen; baña
atzeneko lanbide onekin lenagokoen azkarria sartu zan. Lard 542. Baña arterañokoen azkarriak geroko zeuden.
Ib. 47. Oi hau oinhazea, bertze guzien ahantzgarria! Dv LEd 222. Beste gaitzen ahazgarri, / pikarrai dute ezarri.
CantS n.º 4187. Aurtengoa da baña, danen azkarria, / irakurri dodana baldin bada egia. AB AmaE 241. Baiña
oraindik gero egin zituzan bi, / lengo danen artian diranak azkarri. Ib. 96. Gaiztakerian lengo azkarri edo len
baño areago. Arr May 179. Lengoaren azgarria. Arr Bearg 422. Danen azkarriyak [bertsoak], / lenak ere ez dira
/ ain farragarriyak. AzpPr 131.
2. (H), ahanzgarri (-ntz- H), antzigarri (H), aztugarri (H), azkarri. Digno de ser olvidado. "Digne d'être mis
en oubli" H. Antxe [galdu dan markan] nebazan ogeta bat lengusu ta nebea, / arek baiño bearragoa aita
neurea, / arek guztiak baino azkarriago jaubea (V-m). A CPV 933 (Azkue traduce "olvidadizo (sic)"). Eztot
baiña uste, gertakizun aazkarriren bat gomutaratu izan arren, euskalseme dongetzat eukiko nozuenik. A Ezale
1897, 239a. Jina duk, haur erho ahanzgarria. Jina duk Omnia Saindu-biharamun, Hilen eguna! SoEg Herr 5-
11-1959 (ap. DRA). Lokarri sendo ta autsi-eziñekoak ditu nunbait gure izateak Arekin. Bestela, ahanzgarria
balitz, ahantzia legoke aspaldidanik. Vill Jaink 24.
- AHAZGARRIKO (aazkarreko A (s.v. aazgarri); azkarreko V-ger ap. A). "Lenitivo, lo que hace olvidar penas
o cualquier otra cosa" A. Auxe da arrigarriena ta beste iazoera guztien azkarrekoa! A BGuzur 78.
aazi. v. 1 arazi.
ahazi. "Saliva (Darric)" DRA.
aazkarri. v. ahazgarri.
ahazkeria. "Ahazkeri, defecto del que se olvida fácilmente (Darric)" DRA.
ahazkor (V-gip (aas-), L, BN, S (+ a)ha)-); Mg PAbVoc 221, Izt 84r, Gèze, H), ahanzkor (L, S; SP , Lar,
Añ (aa- AN), Lecl, Dv, H), aiztukor, aiztuor (Zam Voc), atzekor (Sal), azkor (V, G, AN-arce, R-uzt; Lar, Izt
84r), anzkor (Lar, H), aztukor (G-to; Lar, Añ (V, G), H), aztuor (V-ger). Ref.: A (aazkor, ahanzkor, atzekor,
azkor, aztukor); Lh (ahantzkor, ahatzkor); EI 328; Lrq (ahatzkor); Iz ArOñ (aaskorra).
1. Olvidadizo. "Dios consiente y no para siempre, Jainkoa ezta azkor, bai berankor" Lar. "Flaco de memoria",
"olvidadizo" Lar y Añ. "Oublieux" Lecl y Gèze. v. atzenkor. Tr. Aparece con complemento en genitivo en el
msOñ y en Lardizabal, y con instrumental en Duvoisin y Harispe.
Zeren ezpaitate enzule ahanzkor izan, baina obraren egile. Lç Iac 1, 25 (Dv ahanzkor, He ahantzkor, TB
ahazkor). Halakotz Iauna delarik gaztigura berantkor, / eztuk zeren enganatu alegia ahantzkor. EZ Man
I 91. Iainkoa, ahalkor bad'ere, ezta ahanzkor. O Pr 254. Zeiñ esangillak dirian, eta bestek egiten deusten
gaitzaren zeiñ aazkorrak. msOñ 1, 84v. Baña israeltarren eskergaiztokoak eta artutako mesedeen azkorrak!
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
77