A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
bentaja egin dit neri / an portatubak. AzpPr 39.
akordatzaile. 1. "Astipulator, konsentitzaillea, [...] akordatzaillea" Urt II 504.
2. "Acordador, el que así acuerda, akordatzallea, oroitzallea [...]" Lar.
akorde. Acorde. Neuma laukotu hauek, akordetan bakanduak, elkarren kontrako eta betegarri diren
ereskintzetan sailkatuak. MEIG IX 124 (en colab. con NEtx).
akordeoi (V-gip), akordeon, kordeoi (G-azp), kordion (AN-5vill). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 15. Acordeón.
Cf. VocNav: "Cordión: acordeón (Montaña)". Akordeon fandangolarien arin-arin kazkarota! Herr 19-3-1959,
4. Boise-ko txistu, ttunttun eta akordeonek lagundu zuten aldizka. Herr 13-8-1959, 4. En DFrec hay 4 ejs. de
akordeoi.
akordeonista, kordionista. Acordeonista. Txistulariak, triki-trixak eta kordionistak. Izeta Herr 2-10-1969,
7.
akordio. Acuerdo, convenio. Akordioen arabera. Herr 6-6-1963, 1. En DFrec hay 101 ejs., 92 de ellos
meridionales.
akordu (Ht VocGr, Añ, Chaho), arkordu. 1. Acuerdo, pacto. "Marché" Ht VocGr. "Acuerdo" Añ.
Iainkoaren eta gizonen artean akordu ezartera iar leiten ararteko eta moienazale baten beharra izan da. Lç Adv
** 2r. Eder izanen da, beraz, nazionen artean / Begietstea akordu bat Relijionean. EZ Man I 76. Akorduaren
arka. EZ Eliç 394. Egiazko akordua. "Veram concordiam". Ib. 350. Herioaz minzatu diren guziak arkordu
hontan dira, herio dela bekhatu orijinalaren pena. Tt Onsa 134. Laur Ebanjelista saindiak arkordu hon batetan
dira guri erakasteko herio ohoiñ bat dela. Ib. 61 (v. tbn. 13, 118, 119 arkordu). Hauzi onenari / Eginik ihesi /
Akordu txarra ere hobe da onhetsi. Gy 19. Nihork othe du kondatzen / Eziñ bertzez egiña den / Akordu baten
gaiñean? Ib. 247. Haukiekiñ [traidore eta faltsoekin] ezta on denik, / Ez ziñik, ez akordurik, / Lekhuko, ez
erresarik. Ib. 40.
2. (AN-gip-5vill ap. Gte Erd 200; SP). Conocimiento, juicio; sentido. "Eztago bere akordu onean, il n'est pas
en son bon sens" SP. "Akordua joanta dago (AN-gip-5vill), akordorikan gabe zegoen (AN-5vill)" Gte Erd 200.
Baegoan, bada, Silvero ain akordu gutxigaz, eze Silviak uste eben eze eskuartean ilgo litzakala. Lazarraga
1143r. Zer da haur? Non da zentzua? Non da akhordua? Zer egin da adimendua? Ax 73 (V 49). Oriek arkitu oi
dira beren azken gaitz lo zorro, letargo, deritzan ta akordu guzia ta ibilera kenzen dituen eritasun galgarrian.
Mb IArg I 301s. Erori zen zalditik eta gelditu zen akordurik bage. Ib. 329. Askotan galtzen zuen emengo
gauzetarako akordu guzia ta gelditzen zen Jangoikoarekin bat egiña bezala. Mb IArg II 23. Illa bezala ta
akordurik bage utzi zutenak. Ib. 99. Oliatzea... obe da errezibitzea bere akordu onean. LE-Fag. Itzularázis
akordurá, ta itzális pasioneén súa. LE Ong 62r.
3. (V-gip; SP, Ht VocGr). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. Recuerdo. "Ressouvenance, rememoración, acuerdo"
SP. "Mémoire" Ht VocGr. "Recuerdo. [...] Gaurko egunak daukaz neretzako, beste denbora bateko akordu asko"
Etxba Eib. "Recuerdo de algo. [...] Ezidazu neri preguntau, nik eztaukat orren akorduik eta. Liñua zela artzen
zan jakin nai dot; orren akordua zeiñek euki leikien badakizu?" Elexp Berg.
Tr. Documentado en la tradición vizcaína. En DFrec hay 5 ejs.
Gomunteetan da [...] zelako gauzaak esan, entzun, ikusi ta egiten zituban bere munduko olgantza ta
adiskideen artian. Baña ze poz edo konsuelo emongo deutsee orduban alako akordubak? JJMg BasEsc 160.
Baña ze tristeza aurkitu daike onelako akordubetan? Ib. 161. Egin daiguzan gauzak / al danik onduen, /
urrengoak be euki / daien akorduen. BEnb NereA 28. Iru desgrazi dituan ama, / Jauna, izan akorduan. Ib. 257.
Gizona nintzenean sei urtean egon / nintzen eremuaren akordua dator / nire gogora eta intzirinaz diot: / [...].
Arti MaldanB 230. Usainen akorduek hara naramate. Ib. 228. Mertxe andre okerra zela ezin esan zukeen inork,
baina... Eta mila baina azaldu zitzaizkion akorduan. Arti Ipuin 76.
Ta lukainka, solomo ta diruok zorro baten sartu ta zorroa lepoan artuta, pipia biztuteko akordurik be barik,
pozik urten eban Errupiñok. Bilbao IpuiB 95. Ta meza osteko txistu ta danboliñaren akordurik be barik, barriro
sartu zan ia erri guztia eleizara. Ib. 238.
4. "Accentus, azéntua, tonua, boz akordua, bozgorabéhera, boz batásuna" Urt I 73.
- AKORDUA HARTU. "Acordarse de hacer algo concreto. Bakaziñotara joan bai, baina telefonua jotiakin be
akordua artu" Elexp Berg. "Ibiltzia komeni jako baiña eztau sekula orren akorduik artzen" Ib.
- AKORDUA EDUKI. "Tener el detalle, la ocurrencia. Errittik pasau eta ama bisittatzeko akordua be etxuan
euki" Elexp Berg. "Erromara joan zanian postal bana bialtzeko akordua euki zeban" Ib. Akordue euki dabe
gero mutillok. Kk Ab II 39 (respecto a unos que convidaban a vino a los que rezaran el rosario).
- AKORDUAN. (Precedido de posesivo). "Memoria, el campo o extensión de recuerdos que abarca la memoria
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
764