A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
akomudatu. v. akomodatu.
akonitu, akonita. Acónito (planta). v. irabelar. Herakleako eztia biltzen duten erleek eztute bilhatzen eztia
bertzerik, bainan eztiarekin batean, sentitzen eztutelarik, edoskitzen dute akonitaren bertute pozointsua. SP Phil
310s (He 312 akonitarenak). Herakleako eztia mihiaren gainean eztiago da ohiko eztia baino, hari eztitasun
geiago emaiten dioen akonita daritzon pozoina gatik. Ib. 300. Akonita belharraren gaiñean bildua izanez [eztia].
He Phil 284. Irabelarrak (akonituak) eztitu atzipetzen biltzaille errukarriak; eztabil suge ezkatatsurik bere
kiribiltzarrak lurretik narrazka. Ibiñ Virgil 85.
akonkili. "Ar zan akónkili, toma (el niño) al hombro (R-is)" Iz R 401. Cf. VocNav s.v. a cónquilis y aconcoloch.
akonpañatu (Lcc (-adu), Urt V 406), akonpainiatu. Acompañar. v. konpainiatu. Galai galantok ara doaz
/ egiten erromeria, / danza korrua leku askotaik / ondo akonpañadua. Lazarraga (B) 1198vb. Bizkaitikan bere
akonpañatzen debe / Bretoe gaiztoen bekatuak kastigatzen. (Cantar de Bretaña). ConTAV 5.1.1. Egun partitzeko
zeguen aren amandrea korterat, semea ere bai bide zati batean akonpainiatzeko. (c. 1597). FLV 1993, 458.
Iauna enpaxatua da edo akonpañatua da, nahi nuke harekin mintzatu. Volt 277. Bapedrak duela aingeru bat
begiratzen duena eta gu akonpañatzen gaituena. Ber Trat 31r. Iongoikoa hunerano zuk ninduzun gidatu, /
etxerano ere, othoi, akonpaña nazazu. EZ Man II 38. Akonpañatubeauzu Jesus óna pasátzean trágoa. LE Ong
64r. Sartu zen bada barka bateian akonpañatruk diszipuluetaz. Hual Mt 8, 23. Alkar akonpañatu / dute bi
erriyak. PE 116. Guri egin digue / bastante noblezi / akonpañatu gaitue / musika ta guzi. Ib. 114. Zeuri apur
baten akonpañatea gura nebalako. Ag Kr 117. Penarekin lerturik / Antonio il zan, / akonpañatu zuen / Juanitak
eleizan. Balad 231.
(Aux. intrans.). Zergatik nola adiskideak baitire, beti biak akonpañatzen dire. El 75.
akonsejatu (-adu Lcc). Aconsejar(se). v. kontsejatu, kontseilatu. Akonsejeetan dituzala pekatu egiteko.
Cap 105. Inor akonsejatu ote deban pekatu egitera. OA 158. Ni beste bat banintz Aingeruak zer eranzungo
lukeala deritzat? Zer Ama Birjiñak? Zer akonsejatuko luke Jesu Kristok berak? Cb Eg II 111s. Itundu edo
akonsejadu bediz euren konfesoriakaz, euren burutik erabagi baga. Astar II 239. Onelako saldu erosi, edo
tratuben baten sartu baño leenago, ondo ondo itundu, edo akonsejadu zadiz zeuben konfesore, edo gizon
jakitunen bategaz, zeubek zeuben burutik erabagi baga. Ib. 174. Joakiña elizarik-eliz galdezka ibilli zanean, nola
etzioten apaizak bide au akontsejatu? NEtx LBB 35. Ikusi izan al dezu / granuja zarrikan? / akonsejatutzia /
alper alperrikan, / onez aurrera eztegu / egingo okerrikan. Uzt Noiz 87. En DFrec hay 3 ejs. v. tbn. El 63.
akopilada. Ataque. Axola guti hari naiz heien akopiladez; gogortu nauzu zure zintasunaz, eta irakhatsi
dautazu zinki irauten. Birjin 81.
akopilatu (Lar H (G)). Atacar. "Arremeter, eraso, eraunsi, akopilatu", "assaltar", "atacar al enemigo",
"avanzar, acometer" Lar. Hiria da gur-arima; zaina da jaiera; eta harmada hori da ziraikia, haren
akopilatzerat dathorrena. Birjin 174. Hypsokratak dio errege Mithridataren emaztiak jarraikiten zian bere
senharra gerla güzietan ta zaldiz haren saihetsian, etsaiak lehen zütiala akopilatzen. Egiat 218.
Insultar. Ikhusten nauten guziek akopilatzen (erran nahi insultatzen) naute beren buruak inharrosiz.
Etcheberry 111.
akopilatza. Ataque. Akopilatza hagitz izan zen sendoa. Birjin 73.
akopilatzaile. "Agresor, [...] akopilatzalea", "assaltador", "acometedor, [...] akopilatzallea" Lar. Elheka hor
baratu zen, eta akopilatzaileak joan ziren haren zintasunaz guzia harrituak. Birjin 74.
akor. v. 1 akort.
akordagarri (Añ). Recordatorio. "Padrón, para memoria, [...] (V) gomutegarria, akordagarria" Añ.
Azkenik Ama Donzella Mariyaren sorrera garbiyaren ganeko erabagiyaren barri au eldu dedin Elexa guztira,
da Gure borondatia Gure Apostolu-Letra oneik beti iraun eragin dagiyoela akordagarri oneri. Ur BulaAl 58
(BulaG 558 oroipen).
akordaldi. (Momento de) recogimiento. Eta ala egunoro, eta egunean askotan, batezere akorda-aldietan,
biotzetik Jaungoikoari esan bear diogu: Barka egiguzu gure zorrak edo pekatuak. Gco I 431.
(Momento de ) recuerdo. Beti eskerrak ematen bizi bearrean gaitu beorrek: ta al-degunean, gure esker ona
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
761