A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
(V 127). Eztugu, Iainkori esker, desonheskeriarik akometatzen, eta ez emazteetako bekhaturik egiten. Ib. 178 (V
119).
2. (SP, Urt I 434, Ht VocGr 329; -kh- Lecl), akometitu (Urt Gram 383, Chaho). Atacar, acometer.
"Akometatzea, assaillir, attaquer [...]. Hitzez edo espataz akometa ihardetska haritzea, escrimer de paroles ou
d'épée" SP. "Aggrediri" Urt I 434. "Attaquer" Ht VocGr 329 y Lecl. Egun guztiaz akometatzen gaituzten
tentamenduak. Mat 302. Munduak, demonioak eta aragiak guziek tentatzen eta akometatzen gaituztela. Ber Doc
163v. Zuk begiratzen bagaitutzu nork akometatuko gaitu? Harb 397. Begiratu behar da ihardukitzetik eta
etsaiaren akometatzetik. Ax 332 (V 220). Ausartki akometatzea da erdi garhaitzea. "Attaquer hardiment". O Pr
550. Etsaien artean zabiltza, eta eskuin esker akometatua zare. SP Imit III 35, 1 (Ch ematen baitarotzute gudu
eskuiñ eta ezker). Tribulazioneak akometatzen gaituenean. Ib. 29 tít. Batzutan tristetzen da ene arima
nigarretaraino, batzutan ere nahasten da bere baitan hura akometatzen duten pasioneak gatik. Ib. 50, 1. Ea
tristeziak akometatzen zaituen, edo alegrianzak eramaiten. SP Phil 160 (He 162 ea tristezia nausitzen zaitzun).
Aita familiadun batek balaki zer ordutan biar zaun akometitu ladronak egonen zen seguroki bijilatan. Hual Mt
24, 43 (Samper akometitu).
3. + akometitu (Ort Voc (V-ger)). Alegar. "Akometidu, aducir alguna razón, objetar" Ort Voc. Perill bailluke
akometa liazazuten zuzen dutela lur haren gaiñean. 'Te alegaran derecho'. Ax 79 (V 53). Zeren bertzela nahiko
du deabruak akometatu eta alegatu obra zahartu dela eta hartan zuzen duela. Ib. 80 (V 53). Da aistiek
akometidutso ze, an baño politxau ongo dala salako maidxen ganien. Ort Oroig 20.
akometatzaile (-aille SP, Urt I 437). "Attaqueur, agresseur" SP. "Aggressor, atakalária, atakatzáillea,
akometatzáillea, akometalária" Urt I 437.
akometitu. v. akometatu.
akomodagarri. "Acomodable" Lar.
akomodamendu (Urt), akomeamendu. "Accomodatio, akomodaméndua, errekonziliazioa" Urt I 82. "Faire
des arrangements, accorder leurs flûtes, [...] arranjua (edo antolamendua, akomeamendua) egin" Herr 23-2-
1956, 3. Denek atseginekin jakin dute akomeamendu horren berria. Herr 27-10-1960 (ap. DRA). Ez dugu
erraitearen beharrik akomeamendu horrek erakusten diotela Algeriako araberi nun den bide ona eta eretze
horri buruz ere gauza baliosa da Hassanen urratsa. Herr 17-5-1962, 1.
akomodatu (Lar, Añ), akumudatu (Chaho). "Acomodar, poner uno a su gusto y conveniencia, akomodatu,
eraratu" Lar (tbn. Añ). Gauza gorák afektatzen eztituzuelarik, baina beheretara akomodatzen zaretelarik. Lç
Rom 12, 16. Diskurritzenzue amagarrek nola ikusi bere semeak akomodaturik mundugontako honrarik
andienetan. SermAN 2v. Zuentzat ostaturik eztago emen / akomoda zaitez bazterren baten. Acto 155. Ejerzizio
eder onen ondoren, Dotrinaren puntu berariazko bat berak azaltzen, edo esplikatzen zuen: ez luze, ta ez labur,
bere neurri onean; baña bere euskera klaru, egoki, ta errikoai akomodatu, ta zegokienean. Cb EBO 60. Familija
zorijoneko au akomodau zan ezin obato, bakotxa Jangoikuak deitu eutsan estaduban. JJMg BasEsc 262. Igarorik
geroxeago Barcelonan inguratu zitzaizkan lau-lagunak, al zuen moduban pobre-txamar bazan ere akomodatu
zituen. Aran SIgn 54.
akomeatu, akomadatu (BN-arb), akomudatu, akamudatu, akomatu (BN-arb). Ref.: Gte Erd 55 y 202.
Arreglarse. "Akoma ditela beren aferretan (BN-arb), akoma ditela beren artean (BN-arb), bakotxa bere
beharrera (V-arr)" Gte Erd 55. "Elgarrekin untsa akoma(d)atzen dira (BN-arb)" Ib. 202. v. konpondu.
Jainkoak maite ditu apezak eta ezkonduak. Donadoak ez dakit nola Jainkoarekin akomeatu beharra diren egun
batez. Herr 17-3-1960 (ap. DRA). Familian, aise akomatzen ahalko gira, egun guzien denek itzuliaren egiteko
(misionetara), gogo hobenarekin. Herr 16-3-1961 (ap. DRA). "Jauntto"-ri orobat zaio, ez dü pipatzen. Akamuda
bite, diro erritto batekin. Herr 11-1-1962 (ap. DRA). Españuleen eretzian halaber bürhagert gitiala. Akamude
ditiala, bere pegezekin. Herr 10-5-1962, 3. Komunistek beren zerrenda presentatzen dute Louis Labadot-rekin,
ez baitira sozialistekin akomeatu. Herr 1-2-2001, 3. En DFrec hay 2 ejs., septentrionales, de akomeatu.
akomodu, akomodo. Acomodo, bienestar. Jangoikuak emonda, bazitubeen ondasunak, edozeiñ aldetatik
lagunduteko eureen akomodora. JJMg BasEsc 210. Beste [guraso] batzuk, ondo eukijak izan arren, eukijago ta
maitiago dabeelako, [seme-alabei] emoten deutsee gitxi akomodurako, ta ez deutsee lagunduten jatorkeen
moduban. Ib. 251.
- AKOMODUZ. Hogei eta lau denin ama hil zeritan / eta aita benjatü / aurrhideki bertan; / justiziaz partajü
galthatü zeritan / nik nahi akumudüz beria har zezan / bena harek nahigo, ni despendioz jan. 'À l'amiable'. Etch
180.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
760