A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
miembro estuviera o no provisto de un suf., por ej., -k, de ergativo: cf. lo hartu / loak hartu, su hartu / suak
hartu...
akituezin. Inagotable. Tokiz txikiak, lurrez mendarrak, goi-bez motzak; baiñan Unibersidade bi,
emonpidez, erionez, zabalgarriz ugari ta akitu eziñak. Erkiag Arran 134.
akiturren. "A punto de terminar. Sosak, akiturren ta gure adinik oberena ere, akiturren" Izeta BHizt2.
akitze. Cansancio. Bide luze batetako akhitziaren undotik. msS 14. Oren bat gainditu du elhaka, eta gu
hari beha, den gutieneko akitze edo unatze itxurarik ere gabe. GH 1922, 253 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).
Akitze garbi sanoa, zainen eta bihotzen pausagarri duk (pilota). Egunaria 19-2-1964 (ap. DRA).
aklamatu. Aclamar. Sazerdotien prinzipek eta erakuszalek ekustian egitan ztion marabillak, eta aur
aklamatan zabeinak tenpluan, erraiten: 'osana Dabiden Semiari' indinatu zren. Hual Mt 21, 15 (He oihuz, TB
oihu egiten, BiblE oihuka).
aklamazio. Aclamación. Zer alegránziak eta bibak eta aklamázioak, ellegátzeas gú aiengána. LE Ong 81r.
aklaratu. 1. Aclarar, explicar. Esan dogunau, / arren, daigun aklaradu: / Jakin egizu / oi ta dogula enojadu
/ Jaun Zerukoa. Lazarraga 1198v.
2. Aclarar (en agua). Emen egiten dabe azkenengo lana, ur garbi-garbia erionez ipinita, eun eta miesak
iturriaren txorropean ezarrita, argitu edo aklarau. Erkiag Arran 135.
ako. v. harako.
ako. Figura en DRA con el sentido de 'espiral' debido a un error de lectura de un ej. de ZA (Euzk 1929, 28):
"Bestia maskillo-erakua --espiral-antzekua", que DRA transcribe "bestia maskillo'en akua (espiral) antzekua".
akobitu (AN, L, BN ap. A; VocBN Dv, H (BN, + -kh-)), akubitu (L ap. A Dv), akuditu (H (L)).
"Parvenir à un but, à un point désiré" VocBN. "Akobitu, réussir, parvenir" Dv. "Akubitu, aboutir" Ib. "Llegar,
obtener" A.
akoda. "Miseria" Dgs-Lar 1.
akodiña (S; H (-kh- (S)). Ref.: A; Lrq (akhodiña). Asunto; dificultad. "Embarras, difficultés, affaires,
préocupations" H. "Ocupación. Balin badüzü beste akodiñarik egin etzatzü (S)" A. "Affaires préoccupantes. Mot
tout près d'être oublié" Lrq. Ene semia, ene eskietan eitz ezazü bethi zure akhodiña. Mst III 39, 1 (Ch zure
egitekoen artha). Akhodiña hoien artian, zure eskü saintiak, othoi, gida eta argi nazala. Ib. 26, 4. Bena sartzen
bazira berhala tabernaklian Moisareki, zer nahi beita akhodiñatan gañen, Jinkuaren boronthatiaren jakiteko. Ib.
38, 2 (Ch okasione guzietan). Zeren arren hen akhodiñetan sartzen zira? Ib. 24, 1. Eitzazü büria akhodiñaz
betherik diana, hetan nahi bezanbat egoitera. Ib. 24, 1. Bena hi zertako itzultzen hiz hainbeste akhodiñatara? Ip
Dante (ap. DRA). Etxekoen bihotz minian pharte hartzen dügü eta, gure akhodiñetan, joanak ez detzagula ahutz,
othoi. Herr 10-12-1959 (ap. DRA). Algarrekin juan gitian / mentetan haraitzinian / Gure neke akhodiñak /
orhitzeko xüxenian. Casve SGrazi 128.
akogatu. 1. Acoger. Ogeta amar edo berrogei mila marabidi errenta dabela fraide bekatariok akogetako.
"Para acoger esos pecadores de frailes". fJZ 99. Zütielarik jende güziak errespetüz akogatzen. Egiat 63. Balin
balekie zonbat hontarzünez [gure aita ta amak] akogatü gütien. Ib. 128. Hantik llabür gaian andere hila bere
arropa ederrenetan zereioan agertü amoriotsü elhez ta karexetzaz akogatzen ziano. Ib. 173.
2. Afligir. Lehen bekhatü harez akogatürik, dügüla gure dohakabia herrestatzen. Egiat 109. Nontik
hainbeste zorigaitzen gütie akogatzen. Ib. 114. Diharü trüküz grado bat erosirik, beren oizterkinez jendia
akogatzen dütienak. Ib. 244.
akoi. "Fiero" DRA. Famatu ere die berhala, otsoen lana zela. Ezin ditake hori sinhets: hor akhoi zonbaiten
lana izan behar du. Eskual 22-8-1913 (ap. DRA). Txakür aia izan eta izanen da akhoi. Mithikilen eta Larrory-n
txanpakari horiek katitü [sic, por kalitü] dei abantxü dozena erdi bat ardi. Herr 23-7-1959 (ap. DRA).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
758