A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
akipen (-kh- L ap. A Dv). Agotamiento. "Épuisement, consommation" Dv. Eta akhipeneraino eta
akhabantzaraino iraunen du desmasiak. "Usque ad consummationem et finem". Dv Dan 9, 27.
akirin (V ap. A; Lar, Añ, H (V, G, s.v. akher); -kh- H), agirin (H). "Cabrón castrado" Lar. "Cabrón capado"
Añ. "Agirina, [...] bouc châtré (Ast)" H. v. aketiren.
akisitu (Chaho). Adquirir. Resuszitaturik eta iustizia guzia konpliturik bizitze zelestiala akisi eta irabaz
liezaguntzat. Lç Ins G 4r. Ungi zerbitzatu dukeitenék grado ona akisitzen dié beretzat. Lç 1 Tim 3, 13. Baina bat
bederak amoina egin behar du bere tribaillu iustoez akisitu eta irabazi diren honetarik. Tt Arima 100. Eztizü
arren zernahibeita kanpotiko gaizaren akisitziak edo doblatziak phausa emaiten. Mst III 27, 3. Horrek
enthelegatü behar dü, ez solamente dihariaren edo aberatstarzünen akisitziaz, bena orano uhuriaren
txerkhatziaz. Ib. 27, 3. Kargü uhurezko hau / üken dut akisitü, / ezpeitüt denbora / net gaizki enplegatü. AstLas
28.
(Part. en función de adj.). Zuek zarete jenerazione elejitua, sakrifikadoregoa reala, jende saindua, populu
akisitua. "Le peuple acquis". Lç 1 Petr 2, 9 (He irabazia, Dv berrerospeneko populua).
akisitzaile, akisizale. Adquiriente. Hon haiek enplegatu behar dute amoinatan, akisizaliak ezin bere
konserbatzen dutu, zeren bertzeren honak baitira. Tt Arima 101. Bortxatu da haien akisizalia, haien emaitera,
eta distribuitzera paubrer, eta bertze obra piosetan. Ib. 101.
akisizio, akisizione (Chaho). Adquisición. Deithu ukhan baitzaituzte gure Ebanjelioaz Iesus Krist gure
Iaunaren gloriaren akisizionetakotz. Lç 2 Thess 2, 14 (BiblE eskuratzeko). Hon haren akisizionia bada iniustoa
eta deshonesta hanbat emailiaren, nola harzaliaren aldetik, hala nola simoniaz irabazi diren honak, kasu hartan
hon haiek enplegatu behar dute amoinatan. Tt Arima 101.
akit. "Comida del pastor para toda la semana. Gure artzañein akite presta zazu, badaie Belatera" Izeta BHizt2.
akita (det.). "Akita, permiso de aduana. Aberen akita" HerVal Voc. Aberren [sic] akitak beorra. HerVal
250.
akit akit (V, G ap. A EY IV 277). (Nombre de cierto juego). "Mutil bi, alkarren aurrean yarrita, taket bana
belaunpean dabela, besatxoko biakin eutsi ta eskuak (erregu egiteko lez) lotzen dautsez, esku-artean makilatxo
bat ipinten dautsela. Batak dirautso besteari: --Akit, akit. --Besteak: etorri akit. --Etorrita, zer egin bear dok? --
Eztia atera [...]. Arronan akittean dau yolas onek beronen izena" A EY IV 277.
akitan. (En la constr. akitan ükhen, liberar de una obligación, cargo, etc.). Cf. akitatu. Han bada president
bat eztenik izan / ez halako süjetik kumarka hoietan; / lagünak ber gisan / ditizü akitan / bere kargietan. Etch
552.
akitaniar. Aquitano. Geroztik hona, munduan barrena eraman badu ere akitaniarren, erronkariarren eta
Estornestarren zoriak eta oldarrak, ez da horrebestez Euskalerriaz ahaztu [Jose Estornes]. MEIG III 48.
akitano. Aquitano. v. akitaniar. Cesarek dionez, akitanoak, gure senideak, trebeak omen ziren zula eta
bete-lanetan. MEIG III 46.
akitasun. Cansancio. v. akidura. Eskual Herriko jaun gazte batek / laguntza bat daut galdatu, / nunbeit
edozoin hiritan nahi / delakotz plazatu, / etxean akitasun gaxtorik / aski duela pairatu. Ox 135.
akitate. Trabajo, dedicación, fatiga, cansancio (?). Ikhusi ondoan bertze katiximan zabiltzanen akitatea
noradino zohan, erran ondoan atsegin nuela zeren hain ederki hasiak ziren, han ziren paganoei ere mintzatu
nintzitzaioten. Prop 1903, 18s.
akitatu (Chaho), akitan (?). Librar(se) (de una obligación, carga...). Apostoluék, bere karguaz bidezki eta
konplituki akita eta deskarga litezentzat, eztute bere enbaxadoregoaren ahozko predikazionez
exekutatzen pena eta diligenzia ezarri ukhan solament. Lç Adv ** 3v. Zein gure bizitze motaren araura, hala
bethi akita baikaitezke. Lç ABC B 1r. Akitatua izan da, ez zela hutsean; haren manatzaleak zirela
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
755