A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
piñadixetan" Etxba Eib. "Euskal aizkolarixak proban izan dira Australiakuegaz be" Ib. Cf. Echaide Orio 97:
"Ashcolari, partidor de troncos en las apuestas de hachas". Cf. tbn. VocNav: "Aizcolari, el que toma parte en las
apuestas de hachas, donde resulta vencedor el que consigue partir antes los troncos de haya objeto de disputa".
Tr. Documentado desde finales del s. XIX. Hay ejs. del Norte y del Sur. En DFrec hay 53 ejs. de (h)aizkolari.
Funditua uholdez [gure haritza], / zirimolez, ortziz; / Aizkorari arrotzek / adargoiak hautsiz. Zby RIEV 1909,
396. Milla bederatzireun ta iruban, / abendubaren zazpiyan, / aizkolariyak ziran Tolosan / itxura pollit askiyan.
EusJok 91 (76 aizkoldari, 159 y 163 aizkolai). Disputa bat daukagu aspaldiyan / bi aizkolari artian, /
erabakitzeik eztagon gauza / alkar probatu artian. Ib. 101 (v. tbn. 105, 128, 143...). Ara gure aizkolariak eta
aizkol-jokua zer diran. Aizkol 21. Aizkolari bietatik Bizkaikoa zan gaztiena [...]. Oraindik etzuan iñungo
enparantzan jokatu Ag G 97. Haaa! orroaz heien bulharrak, ukaldia emaitean, oihanean haizkolarienak bezala!
Barb Sup 184. Erreboluzioneak garaitzalea edertzen du, aizkolariak mendiko haitza bezala, auzoak garbituz.
SoEg Herr 20-3-1958 (ap. DRA). Gaur egunean bera baitegu / aizkolarien txapeldun. Basarri 81. Haizkolari bat
zen, erran nahi baitu, erran behar zituenak haizkora-ukaldika sarrazkitzen zituela. Mde Pr 136. Lenago ere
Gipuzkuan zan / aizkoralariyen giltza, / gu ez gaituzte menderatuko, / alper-alperrik dabiltza. EusJok 146. Eta
ezin utzi baztertuta gure aizkolariak, eta auekin batbatean aizkora-jokuak. Garm EskL III 124.
v. tbn. Or Eus 421. TAg Uzt 228. Munita 45. Bilbao IpuiB 236. And AUzta 133. Salav 101. Azurm HitzB 28.
aizkoldo. v. aizkolko.
aizkolgile. v. aizkoragile.
aizkolgin, askolgin (Ast Disc). "Hachero" Ast Disc 660. Cf. aizkoragintza.
aizkolkatu, aixkolkatu (S ap. Lh), aixkoltatu (-ü S ap. Lh). "Hacher" Lh.
aizkolketa (LarDVC), aizkoraketa. Trabajo que se hace con el hacha; competición de aizcolaris. "El trabajar
con hacha, trabajo de cortar con hacha" Lar DVC 151. Naiz errian izan dan gertaera bategaitik, naiz
erramuetea, idikitea, aizkoraketea edo pelota jolasa galdu edo irabazi dalako. Ag Kr 98.
(Lar H). "Hachazo" Lar.
- AIZKOLKETAN. "Aizkolketan, [...] al hacha. Erremiak aizkolketan ango errikuak, dados a manejar el hacha
los de aquel pueblo" Etxba Eib. Nor lanaren iges ibilliko da Jaungoikoaren Seme gizon egiña bera
aizkolketan, zerraetan, [...] ikustean? Arr Bearg 164.
- BURUZ GORAKO, BURUAZ GOITIKO AIZKOLKETA. "(Lo que se trabaja en) balde, buruz gorako
aizkolketa, frase proverbial" Lar ( H). "Es tirar coces contra el aguijón, hori da buruz gorako aizkolketa" Ib.
(s.v. coz). Zergatik naizan irurogei ta emezortzi urte bizkarrean dauzkadan gizon lego eskolatu bageko jakinez
bat, eta buruaz goitiko aizkolketari geldi geldi laga bear niokeana. Izt C IX.
aizkolketari. "(V, G), hachador" A (s.v. aizkolari). v. aizkolari.
aizkolko (Ae ap. A Apend), aizkoldo. "Aizkolko (Ae), aizkolta, hacha pequeña" A Apend. v. aizkolta,
aizkoratxo. Labea bete aizkoldo (AN-larr). "Horno lleno de hachas pequeñas". A EY III 385 (acertijo de la
boca; la interpretación no parece contar con otros paralelos).
aizkolta (S), aixkolta (R-uzt, S; H (h- BN; s.v. haizkora)), aiskolta, axkolta. Ref.: A (aizkolta, aixkolta); Lh
(aixkolta, haizkolta). Hacha pequeña. "Hachette, hache à court manche, doloire" H. v. aizkoratxo, aizkolko.
Othatzeguien bordaldetik ebatsirik izan dira gazna bat, artzañen anhoa eta langile batek han berriki utzi
aiskolta bat. Eskual 13-8-1908 (ap. DRA). Eskalanpu egiteko axkolta. Eskual 3-1-1913, 3.
- AIZKOLTA-UKALDI. "Aixkolta-khaldü (S), coup de hachette" Lh.
aizkomente, aiskuamente, aixkomente (V-gip), aixkumente (V-gip), aixkuamente (V-gip). Ref.: Iz ArOñ
(áixkomente); Vill (comunicación personal). "Áixkomente, las más de las veces (ái --diptongo-- o es a-i?);
áixkomenté, parecen diptongo las primeras vocales; áixkumente" Iz ArOñ. "Bai, aizkomente, sí, ordinariamente"
Ayerb EEs 1915, 223. "Aixkuamente, generalmente, ordinariamente. Se lo oí decir el otro día a una chica del
barrio, en este contexto. Estaba hablando de que los obreros de la cantera, cuando tenían que ir a Oñate,
generalmente cogen el auto en Guesalza. Y cuando después le pregunté expresamente por dicha palabra, me dijo
que quería decir sarritan" Vill (comunicación personal). Cf. acaso agizko; -mente es igual, por el origen, al cast.
-mente en adverbios. Argi-eraillia "aiskuamente" mutiko bat izaten zan. Iz Eusk 1956, 180.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
716