A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
5. (Tiempo) libre. Hirur gauza badirade zuin gaitzago: segretu baten begiratzia; afruntu baten pharkatzia
eta denbora aizinaren untsa igaitia. Egunaria 1956 (ap. DRA).
- AIZINALA (S ap. Lh y Lrq). "/aizinala/, à loisir" Lrq.
- AIZINARILAN. "(S), à temps perdu" Lh.
- AIZIN ARTE. "/aizinarte/, moment de loisir (S)" Lrq.
- AIZINAZ. "Aizinaz, à loisir" VocBN. "A placer" A. Hartako behar diizi haren berthute guziak, bedera
bedera aizinaz goguan erabili. AR 183. Jiten zauzkigun seindimendu hunak eztitugula azaletik eta lehiataka
hartu eta utzi behar [...] bena behar tizi nehork egin eta ar-egin aizinaz, bai eta hetan egon seindi artekan hetzaz
bihotza hunkitia eta untsa betia diela. Ib. 136. Gauzak hun edo gaizto diren aizinaz ezagutzea. Ib. (ap. H).
Etim. De origen románico: cf. bearn. aysine, "facilité, occasion favorable"; arag. "aizina, medios. Ayzina,
ocasión" Tillander 261s. "Ayzina, opportunitas. Aizina, ocasión, comodidad" VMayor Euskariana IV 5.
aizinadun. Ocioso. v. aizinant. Aizinadun guti baitzen bazterretan, egin duen aroaren ondotik. Eskual 12-
6-1908 (ap. DRA). Barrandegi zaharraren bethe gituk, hemen denak. Ez diagu haren beharrik, auzaphez gisa.
Dugun bota frantximant aizinadun bat. Herr 13-3-1958 (ap. DRA).
aizinant (S ap. Lh). Ocioso, desocupado. "Oisif, qui a du loisir" Lh. v. aizinadun. Xikitoren etxia da ekhi
begian / Han oihan bat handia etxe gibelian. // Herriko aizinantak ardüra han dia / Han bethi itzalpiak üdan
fresk beitia. Xikito 4.
aizinatu (VocBN Dv, A). "(Adj.). Qui dispose de son temps à loisir, sans que rien le presse" VocBN.
"Solazarse" A.
aizinaxka (S ap. Lh y Lrq). "Assez à loisir" Lh. "/aizinas#ka/, un peu de loisir" Lrq.
aizipar. v. HAIZE-IPAR.
aizizi. Zonbat libürü betherik eztirade gizon plainüz bere andren fedekaitzetzaz ta zonbat andren
ezegokidetzaz betherik, bena horik direia batzüer edo berzeer faltatik gerthü? Ez. Izairian-etik da, dütielakoz
amorosak itxasoko baiak bezala, bere aiziziaz gaiez ta egünez bordokatzen. Egiat 217 (el editor da como sin.
aize ukaldi).
aizka (V-gip, S, h- BN-baig). Ref.: A (haizka); Iz ArOñ. 1. A pedradas. "Haizka (BN-baig), harri aizka (S), a
pedradas. Haizka aitzinean eraman dute (BN-baig), le han llevado por delante a pedradas" A. "Aiska eiñ, ekiñ,
comenzar a atacar echando peñas. Arrámilka ta aizka bialdu (ardixak), echando peñas. Aizka artu daue-ta, le han
emprendido echándole peñas" Iz ArOñ. v. arramilka.
2. Pedrada. Getariarrak zuti... geienak; / batek, illaren taiua. / Aizka bat bide geigo balute, / zut eramango
burua; / aizka bat lênik geldi balira, / berdin eror aunatua: / usteak eusten; naiak âl eman; / irabazteak gar-sua.
"Un tiro de piedra más largo [...] un tiro de piedra menos". Or Eus 399.
3. Escarbando. "Olluak aizka or egoten dira (Darric)" DRA.
- AIZKA EGIN (V-gip). "Oñatin, [...] aizka eiñ 'arrojar piedras' eta arrika eiñ 'apedrear' dira" Iz Als 49 nota.
- AIZKAN (G-nav ap. Iz Als). Lanzando piedras. "Aizkan dailtzá, andan a pedradas" Iz Als. Batite Heletak sei
lanbidêtan / Larraun guzia markatzen: / pilotan, segan, burrukan, aizkan (arrika, arri-tiraka), / aizkoran, kargajasotzen.
"A lanzar piedras". Or Eus 302. Burrukan ta aizkan Manex nagusi / Irurte beste bietan. "En lucha y en
lanzar". Ib. 303.
haizkando. v. harizkando.
haizkandor. v. harizkandor.
aizkarramarro. v. HAITZ-KARRAMARRO.
aizkatu (B), aizketu (B). Ref.: A; Izeta BHizt2 (aizketu). 1. Ahuyentar. "Aizka tzitzu oiloak baratzetik (B),
ahuyente V. las gallinas de la huerta" A. "Aizketu zakur oiek emendik" Izeta BHizt2. Cf. JE Bur 132: "Apezetarik
batek erran behar ukan bazuela, zenbeit egun lehenago, norbeit bere athetik haizaturik, notariak ihardetsi makur
zerasala: haizatzeko orde etzuenetz aizkatu? --Haizea bezala igorri dut handik, zion gora apez gaizoak. --Aizkatu
dukezu, aitz edo harri ukaldika zure agerretik iraizi. Hasteko, ez dut behinere aditu haizatzen dela, haizeaz bezala
urrutzen, gizonik. // Baditeke etzuen erretor puska onak nehor haizatu, are gutiago aizkatu, bainan hitzek
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 714
mende.