A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Bela 25. Beharrak aharra. "La nécessité engendre noise". O Pr 78. Etxe hutsa, aharra hutsa. Ib. 171. Atsegin
hartzen duela bertzerekin izan duen aharraz eta guduaz mintzatzeaz. SP Phil 27. Aski ardüra aharrak jaikiten
dira adixkiden [...] artian. Mst I 14, 2 (Ch eskatimak). Umilitatia geihen den lekian, nehork etzi ikusiko ez
bekaizguarik, ez diskordiarik, ez aharrarik. AR 269. Aharrak, laidoak, desohoriak, auziak, gogomenaren
flakeziak. Egiat 237. Aberetzia, aharrak, eta lohikeria. CatLan 116. Aharra zenbait izan baduzu. Arch Fab 239.
Ez du aharrarik, ez oihurik erabiliren. "Non contendet". Dv Mt 12, 19 (Lç eztu ihardukiren, Ur ez da leiatuko,
SalabBN ez da aharratuko). Kasatu zituen joko beroak, aharrak, hizkuntza gaxtoak, elhe lizunak. Laph 199.
Ainharbiarrak jun ginandin / hanitx besta hartara, / ez eskandal emaitera, / ez aharra xerkhatzera, / bena bai
libertitzera. ChantP 316. Aharrak eta bekhaizteriak. Ip Hil 87. Bizitze ahalik ixilena deramate, aharra, hauzi
guduetarik bazter. Prop 1897, 109.
(s. XX). Medikuen arteko aharrak. JE Bur 125. Aharraren iturburua zen, "Kokotzek" hogoita amekarekin
eskutik irabazi zuelakotz yokorat. Zub 23. Jenden artean bada / anitz arrangura; / jelosia, aharra, / ta gerlak
ardura. Etcham 209. Ez dio, nai-orduko, egiten akarra (aharra, errieta). Or Eus 38. Hortarik laster aharrak
sortu ziren aberezainen artean. Zerb IxtS 17s. Ziekilan batian / gira trüfatüko, / familian artian / aharra ezariko.
Casve SGrazi 106. Heda dadila aharran / arana bazter orotan. 'Haserrearen oihartzuna'. Ib. 96.
- AHARRA EMAN. a) Reñir, reprender. Zerbait estakuru xerkatzen zizin fraide gaztiari aharra emaiteko. AR
390.
b) Dar motivo de disputa. Bi alhorrak berexten dituen hesian bizi da [arbola] egundainotik eta ehun urte
ereman ditu gosturik hoberenean, nehori ez zuela kalterik egiten edo aharrarik emaiten. JEtchep 47.
- AHARRAN. Disputando. "Horak aharren direlarik, otsoak ardia jaten (S)" A Apend. Bena nontik ta nola
aiziak ari diradian girade aharran. Egiat 195. Alta oixtian arrebarekin aharran artzeko on hintzan! JEtchep 38.
Gizunak berotiak, omen, / dira agitzen ahar[r]an. Casve SGrazi 22.
Luchando, peleando. Hemen utzirik zaharrak, eriak, emazteak, haurrak, gosearekin eta heriotzearekin
aharran. Prop 1876-77, 227.
- AHARRA-XERKATZAILE. Provocador, que busca pelea. "Aharra xekatzaile (BN-arb)" Gte Erd 263.
- AHARRETAN. Disputando, riñendo. Bena hok elgarren artian beti ordenariozki aharretan diren bezala,
umilak bakian diaudezu. AR 271.
aharrabide (L, BN, S ap. Lh). Disputa; riña, pelea. "Chicane" Lh. Eta horra hañ xuxen zertako egiazko
gizonak, beraien arteko aharrabidiak eitzirik, behar diren algarganatu. ArmUs 1893, 3 (ap. DRA).
aharraldi (L, BN, S ap. Lh; Dv (BN), A). "Dispute" Dv. "Moment de dispute" Lh.
aharrankeria. "Aharrankeri, camorra (Darric)" DRA.
aharrarazi, ahar-erazi. Hacer reñir. Sosak zer-nahi gaizki egiten du: bihotzak gogortzen, aurhidiak aharerazten.
Egunaria 5-7-1957 (ap. DRA).
aharrari (Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv, H, A). Pendenciero. "Querelleur" VocBN, Gèze y H. v. ahakari.
Zoin ere beitira mündütiar, taharnoi, aharrari, xikanür. Mercy 25. Bakhoitxaren erranera, / aharrari guziak, /
baita ere txakurrak / ziren saintuñoak. "Tous les gens querelleurs". Arch Fab 207. Ohoinak dire, aharrariak,
hiltzale eta giz-haragi jaleak. Prop 1896, 113. Ez zirezte moko-mehe, aharrari ezin-jasainak. SoEg EG 1958,
136.
aharratu (L, BN, S ap. Lh; SP, Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv, H, A), ahartu (vEys, H (BN)). (Aux.
intrans.). Reñir. "Quereller de parole" SP. "Se quereller avec violence" VocBN. Aharra ziten artzainak, / ager
ziten gaznak. Saug 99. Aharra ziten altxonak, ager ziten gazna ohonak. "Les valets du pasteur
s'entrequerellèrent". O Pr 10 (cf. RS 52: unaiok arri zitean). Hori erraiten zion puta alaba batek bere amari, ama
bertze emazte bateki aharratzean. Ib. 484. Sabeleko ertseak ere aharratzen dira. O PrASJU 270. Harzaz
aharratü nahia, erhokeria dela oiztekiziala doana. Egiat 177. Hiriti jalkhi zirenin hasi ziren / ihur etxakin zer
gatik aharratzen. Etch 638. Ezta aharratuko, ez da oihuz ariko. SalabBN Mt 12, 19 (Dv ez du aharrarik). Beren
erlijioneak debekatzen diotek samurtzea, aharratzea, elgarrekin joka artzea. Prop 1880b, 13s. Nik ikhusi nuena
zen Arabek bazutela elgarren artean makhur, eta nere baithan egiten nuen agian batzuak bertzeekin aharratuko
zirela. Prop 1888, 246.
- AHARRATUXE (S ap. Lh). (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
aharrausi (V, S; SP, Gèze, Dv (S), H (L, S)), aharrosi (BN; VocBN, Dv (BN), H (BN)), arrause (Aq 481 (G)),
arrausi (V, G, AN-ulz-erro, Sal; Lcc , Mic 5v), arrausin (AN-5vill; Aq 481 (G)), arrautzi (H (AN)),
arrauzi (V; Lar, H), arrauzin (V, G), arrosi, arrosin (V-m-gip, BN-baig; h- L, BN, S; Dv), arrosoin (B), arrosti
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 70
mende.