A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
mazapanetan, / Hanbat aise badoako, nola purga, aiutetan (Suberoa aldera, aiutari erraten diote labamendia).
Gy 100.
- AIUTA EMATEKO (-emaiteko H), AIUTEMATEKO (Dv). "Ajutemateko, seringue à clystère" Dv.
"Instrument à administrer un clystère" H (s.v. aiuta).
- AIUTA-ERREMINTA. "Catheter, unibersaltasuna [...], barber errementa, [...] aiuterrementa" Urt IV 302s.
- AIUTA MASKURI. "Mangueta, cierta vejiga con su cañoncito, con que en lo antiguo se echaban las ayudas, y
aún hoy también en nuestras caserías, ajuda maskuria" Lar. "Gaita, melecina, ziriskaria, aiuda, ajuda maskuria"
Ib.
- AIUTATAN. Como ayuda; (precedido de gen.) en (mi, tu, etc.) ayuda. Signoa rezebitzen dugu aiutatan,
xuxenki Iesus Iaunagana gure salbamenduaren eta ontasun ororen ukhaitera gida gaitezenzát. Lç Ins F 2r.
Zeren ezpaikara digne hark bere botherea gure aiutatan erakuts dezan. Ib. B 8v. Gure inperfekzionén eta
infirmitatén aiutatan izan behar da hura. Ib. F 5v. Delibera zezaten aiutatan zerbaiten igortera Iudean
habitatzen ziraden anaiei. Lç Act 11, 29 (He deliberatu zuten [...] igortzerat zerbait sokorri).
aiutari. Auxiliador, ayudante. v. aiutatzaile. Ordu hartan hel zakitzat, othoi ama eztia, / Ararteko leial eta
neure aiutaria. E 81. Markek, Aristarkek, Demasek eta Luk-ek, ene aiutariek, salutatzen auté. Lç Philem 24 (He,
TB ene (obrako) lagunek, Dv ene laguntzen ari direnek; v. tbn. Lç Rom 16, 9). Bere süperbiak eta ikhasi nahiak
hanitx tentazionetara eta bekhatütara eror erazitzen dütü: ni hen ajütari enizalakoz. Mst III 4, 3. Badikezüt zure
grazia ajütari eta zure argia ene bihotzialat hüllantüren düzü. Ib. 8, 1 (SP, Ch alde, Ip heltüra eginen ditazü).
Ezi adiskide hanitxek eztizie profeitürik emanen ez ajütari azkarrek sokhorririk. Ib. 59, 3.
aiutatu, aiudatu. 1. (Aux. trans. bipersonal). Ayudar. Tr. Propio de la tradición septentrional antigua. Hay
aiudatu en Txirrita, único ej. meridional documentado. Pazienzia dugun eta Ieinkoak gitzan aiuta. E 235.
Hark aiuta ezpagitza, nola giren galduiak! Ib. 91. Baina Iainkoaren aiutaz aitutatu izanik iraun diát egungo
egunerano. Lç Act 26, 22 (TB lagundua izanik Jainkoaren laguntzaz, Dv Jainkoaren laguntza heldurik). Zuekere
aiutatzen gaituzuelarik guregatik eginen duzuen orazioneaz. Lç 2 Cor 1, 11. Aflijitu diradenén konsolatzeko
edo aiutatzeko. Ib. B 7v. Anhitzetan mihiak aiutatzen du spiritua. Ib. E 3r. Legeáz eta Profetez aiutatu eta
zerbitzatu behar gara. Ib. G 5r. Gure behar guzietan [...] bethi aiutatzen gaitualarik. Lç ABC B 6r. Eta behar
guzietan zuk ezazu aiuta. EZ Man II 132. Arren aiuta gaitzatzu hel gaitezen portuan. Ib. 149. Eta hala aiuta
nazazu gaitz guzietan. Harb 81. Eta ezpanaizü ajütatzen eta barnetik azkartzen erraz epheltzen eta laxatzen
nüzü. Mst III 40, 1 (Ch, Ip laguntzen). Bena zü itxasuaren photeriaren bürzagi beitzira [...] jaiki zite, ajüta
nezazü. Ib. 34, 4. [Jinkuak] ümilak ajütatzen beitütü. Mst I 7, 1. [Konseillerek] ajütatüren düie tresoriera urtheko
bi sosen bilziaren egiten. Mercy 39. Tropesi batek arrapatuta / orduko orren pobreza, / baño lagunak izandu
zuten / aiudatzeko nobleza. Tx B I 35.
v. tbn. Tt Onsa 174. StJul 20 (aju-)
2. (SP). Poner una lavativa. "Aiutatzea, donner clystère" SP.
aiutatzaile, aiutazale. 1. Ayudante. v. aiutari. Timotheo gure anaie eta Iankoaren ministrea eta Kristen
Ebanjelioan gure aiutazalea. Lç 1 Thess 3, 2. Klementekin eta ene berze aiutazalekin. Lç Phil 4, 3 (He lagun).
Zuen bozkarioaren aiutazale garelakotz. Lç 2 Cor 1, 24 (He lagundu nahi baidugu zuen bozkarioa). Gure
ajütazale dateke, gure gida eta aitzinetiko izan dena. Mst III 56, 6 (Ch laguntzaille, Ip laguntzale). Zure eskü
ajütazalia hedatzen deitazünian. Ib. 40, 2.
2. (El) que pone lavativas (?). Eri sendatzeko ere haukien pikor batek balio ditu ehun Sangrado eta
Apuntador, erran nahi da, ehun barber eta aiutatzaile. Hb Egia 132.
aiute. 1. "Acción de andar de prisa (Almandoz). Zer aiute daman gizon orrek" Izeta BHizt2.
2. "Paliza. Aiute ederra artu ziken" Izeta BHizt2.
aiuterrementa. v. AIUTA-ERREMINTA.
aiutu. Ayuda. v. aiuta. Obligatzen baikutu hari ajutu eta sokhorri emaitera. Tt Arima 90s. Iinkoaren aiutu
saindiarekila batian. Ib. VIII. Hargatik orogatik gaiza ezpiritualez debotki elestatziak profeitü ezpiritualian ajütü
handirik emaiten dü. Mst I 10, 1 (Ip lagungoa handi bat). Zereneta jarraiki beita bere pasioniari, zuñek ezpeiteio
ajütürik emaiten bake txerkhatzen dianaren ükheiteko. Ib. 6, 2. Zük hen konplitzeko ajütia emaiten. Mst III 2, 2
(Ip zük düzü hen egiteko lagüntzen). Eta orazioniaren ajütiala laster egin ükhen zian, danjeretarik [...] libratü
izateko. Ib. 38, 2.
aiutu. v. adiutu.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
679