A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
doktrinaren enzutera eta ikhastera eztugu dilijenziarik ezarteko? --Bai aitzitik. Eta batbedera bere aldetik
Iainkoak eman draukan maneraren auraura enseiatzeko da. Ib. E 8v. --Zerua eta lurra erraiten duanean, eztituk
berze goitiko kreaturak-ere aditzen? ---Bai-aitzitik: baina bi hitz hetan konprehenditzen dirade kreatura guziak.
Ib. C 1v.
2. (Sin valor adversativo). Por otra parte. Triste izate horrek berak, zein artha handia zuetan obratu ukhan
du: aitzitik zer satisfakzionea, aitzitik indignazionea, aitzitik beldurra, aitzitik desir handia, aitzitik afekzione
handia, aitzitik mendekioa? "Voire [...] voire [...] voire". Lç 2 Cor 7, 11 (Dv zenbateko grina [...] eta oraino, zer
khexua [...]).
3. (Adv.). Contrariamente, en sentido contrario, de modo contario. Askotxok esana dute San Iñazio
euskaldun baño kataluniar geiago dala [...]. Gaur egun, ordea, Kataluniari ontan batere kendu gabe, edeslari
ziñenak aitzitik ari dira. SMitx Aranz 155n.
- AITZITIK AITZIKORA. v. aitzi.
aitzitiko. "Contrario" A DBols.
aitzitu. Oriez [Cleofas ta besteaz] urrikaldurik aitzitu zituen Jesus biztuak bidari baten gisan jarraiki ta. Mb
IArg I 283 (tal vez var. de atzitu, atxitu).
aitzitu. v. aitzindu.
aitziz. Por el contrario. v. aitzitik. Ez ezazu tirriatu; biurkeririk ez bait-dizuet barkatuko, nere izena
arengan dago-ta. Aitziz aren mintzoa badantzuzu, ta esango dizudana badagizu, Ni zure etsaien etsai [...]
azalduko naiz. Ol Ex 23, 22 (Ur baña, Bibl bainan, BiblE ordea).
haitzkanda. v. harizkando.
aitzkume. v. haizkume.
haitzondo. Gizonaren laguntzarik orduraño [...] artu bageko aitzondo ezadetsu oetan arkitu izan zituen
ugari, [...] ondo janzitako Gerixa [...] eta beste anitz Ezkur mueta gozo, Iturri garbi on eta berar osasungille
askorekin. 'En aquellas laderas [rocosas] llenas de humedad'. Izt C 2. Bazkan ari ziran [...] abelgorriak soada
batez obeki begietaratzeko, larre gaiñeko malkor koxkor batera igo zen eta andixek, aitzondo baten kerizpe
ozkirrian exerita eguzki diztirakorrari gibel emanaz, [...]. (Interpr?). Etxde JJ 11.
aitztarte. v. haitzarte.
haitzulo (V, G, L; H), aitz-zulo, aiz-zulo (V-gip), atx zulo, atxulo (H ), aitz-zilo, aizulo. Ref.: A
(aitzulo); Elexp Berg (aitzulo, aiz-zulo). Cueva, gruta; cavidad, hueco de una roca. "Trou, caverne en un
rocher, rocher percé" H. "Gruta" A. "Zulo txikixak dienian, kuebara aillegatzen eztienian, aixerixak sartzeko ero.
Kanpazarko aitzian, uste dot antxe esaten jakola Sorginzulo oinddio be, kueba bat dagolako, aiz-zulo bati. [...]
Handia denean kueba" Elexp Berg. Cf. VocNav: "Aizulo, agujero en el suelo (Abárzuza)". v. haizpe, hartzulo.
Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del s. XVIII. En DFRec hay 45 ejs. de haitzulo.
Joan zen bereala [...] aitz zulo batera. Mb IArg II 166. Ango [Manresako] aizulo edo kueban. Cb SIgn 42 (41
Manresako arzuloan). Aizpe eta aitzuloak. Lard (ap. H). Bere bakardade sarrienetako aitzulo aretzaz gañera,
lau etxek [...] Santuari ostatu emateko ditxa izan zuten. Aran SIgn 30. Nai ez nebala aurkitu nintzan / Itxasuaren
aurrian / [...] / Gaba egiten geratu nintzan / Bertan atx zulo batian. AB AmaE 19. Ganadu agurua / guretzat
kaltian / [...] / ark batu ditu oiek / aitz-zulo batian. // Aitz-zulo orretara / laister giñan bildu, / zakurrak
irrintziyaz, / guk ezin ixildu. Ud 101. Goiz-berandutxoan agertu zan Ontziagintaria, iñok ezekizan ezkutuko bere
atx-zuloetatik; zorroa bete lanpernagaz. Ag Kr 142. Iskiratan, atx zuloetako osintxoetan besuak sartuta. Ib. 62. -
-Gipuzkoako aitz-zulo ezaugarrienak zein dira? --Gipuzkoako aitz-zulo ezaugarrienak oek dira: Aitzgorrin San
Adrian deritzan aitz-zuloa. [...] Errenteriko Landarbaso aitz zuloak gogoangarriak dira bertan billatu diran ezur
ugariarren. EEs 1915, 15. Zu Benartetxu Zubiruz'ari / Aitz-zillo ortatik urtena. Enb 33 (ref. a la Virgen de
Lourdes). Menditarte baten sartu arren mendiyen beste aldetik ikusi; baita atxulo baten sartuta be. Kk Ab II
135. [Pistitzarrak] Rodanopeko aitzulo batera derama atzeman-ala guzi. 'Caverne'. Or Mi 136. Aitzuloaren
sarrera estu ta latzean. 'De la caverne'. Ib. 71. Nork burutu leoi amarekin, aizulora itzulitakoan, umea an
arkitzen ez ba du?. Ib. 97. Capako aizulotik ateratzen den negarti-taldea ikusi nai al dun? 'Trou de la Cape'. Ib.
104. Andik, mendiko aitzulo batera eraman ninduten, Elorrio alderago. Or SCruz 49. Piztiaren aitzulora
bertara. TAg Uzt 169. An da [Mari Gaizto] bere aitz-zulotik atera nairik. NEtx Antz 11. Anboton du bere
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
669