A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
iakingabetasuna. Ch I, 2, 3 (Mst bena, Echve ezbada, Ol ordea; v. tbn. Ch I 19, 4 aitzetik). Eta ez gaitzatzula utz
tentamendutan erorzera; aitzitik begira gaitzatzu gaitzetik. CatLav 5 (V 11; Mg PAb 157 (en boca de un
labortano), Jaur 19 aitzitik; CatLan 12, CatS 119 bena, CatLuz 3, Dih GirLeg 1, CatJauf 2 bainan). Urrun da
ordean benjamintarrek laudatu baitzuten bere anaieen galdea; yarri ziren aitzitik, gabaatarren alde. Lg I 240.
Samariako erregek nahi zituen hil-arazi guziak; ordean Eliseak gibelatu zuen hartarik. Aitzitik, eman-arazi
zioten hura hartu nahiz zabiltzanei yaterat eta edaterat. Ib. 375. Bainan bederen ez ditu ukhatu eta arnegatu
Aita, Semea eta Izpiritu saindua, aitzitik Jainko gauza guzien Kreatzailea laialki adoratu du. Brtc 269s. --Zer
gaiztakeri egin zuen bada kristauak, etsaiak ain gaizki aek erabiltzeko? --Bat-ere; aitziti egiten zuen egin al ongi
guzia. Ub 116. Ez dio orregatik Eleizak iñori eragozten, Aldareko Sakramendua maizago artzen; aitzitik naiko
luke komulga litezkean guziak enzuten dituen Meza guzietan. Ib. 184.
(s. XIX). Beti da disposatua / Umilen altxatzerat: / Urgulutsuak aitzitik / Kentzen ditu bihotzetik. Monho 150.
Jende prestuek elkhar hantatzeak eztakharke berenaz deus gaizkirik; aitzitik arimakotzat hori on diteke. Dh 74.
Behin sarthuz geroz perfekzioneko bidean, etzen behin ere handik ilkhi; aitzitik aintzinamendu handiak egiten
ikhusten zen. MarIl 110. Harrek bere bihotzean, / Zure kasta guziari / Gaitz nahi izan dio bethi. / Bertze
animalea aitzitik, / Hagitz urrun guri gaitzik egitetik. Gy 220. Urrun da beraz deus egin nahiko dudan haren
kontra; aitzitik eginen ditut haren alde egin ahal guziak. Hb Egia 118. Hori ez-da gauza gutia; aitzitik hain
handia dagokat, non ez-bainaiz ausartatzen bigarren erraitekoaz aiphatzera. Dv Lab 28. Kanpuaren
edertasunari etziokan batere gustorik artu; aitzitik [...] orañ guztiak gogoan jotzen zuten. Bv AsL 30. Zaldizkuak
esaten zien oñezkuai, aiek baño obeto burrukatu zirala etsaiarekin; eta oñezkuak aitzitik beste ainbeste
zaldizkuai. Ib. 214. Adiarazi zioten etzela ongi parti zetzaten beren artean heien erlakiak. Aitzitik behar zituztela
ezarri guziak elkharrekin toki berean. Jnn SBi 147.
(s. XX). Buru-ahuleria mikorik badutela ez dirudi; aitzitik, gogoa bizi-molde bati finkatua dute ezagun. JE
Bur 67. Ez dela han pizten demendren eztabaida edo lipista; aitzitik, adixkidantza osoan egiten dituztela gauzak.
Zub 55. Nik zure ordez enuke oinbeste ibilli alper egiñen, aidiskide; aitzitik mutillari esanen nioke: geldi, gero,
mutil. Or Mi 92. Yesusek etzituen ezeztatu ta kendu bear; aitzitik, bete ta osotu egin bear zituen bere lege
berrian. Ir YKBiz 121. Semeak, aitzitik, aita zapuztuz, aberri-nagusi izan naiago zuten. Zait Sof 118.
Kofraditarren asmoa, aitzitik: / urra bidea arañoxe. SMitx Aranz 68. Ene itza damaizut ez dizudala txarkeririk
eginen. Aitzitik (antes bien, por el contrario), nire zuganako eskerrona betikoa izanen da. Etxde JJ 160.
Geroztik, Irlandarak ezin irabazi du atzera orduan galdu zuen eremua: aitzitik, geroago eta ahulago izan da.
Mde Pr 211. Biotzak gauza bat, zuk, / aitzitik, beste bat. Gand Elorri 105. Ezta [giza-banakoa], beraz,
gizartearentzat. Aitzitik, gizartea da gizonen onerako jarria, gizonari laguntzeko. Vill Jaink 174. Ez natorkizu
lan billa, ez. Baita zera ere! Aitzitik! Burrukarako gogo guzia galdua dizut. Lab SuEm 168. Gure
hizkuntzarentzat kaltegarria gainera, esango du agian norbaitek. Hori, egia esan, ez dut uste. Probetxuzkoa
deritzat, aitzitik. MIH 226. Lan horretan abiatuko banintz, neronek ere molda nitzakeela [...] gizartean
gehiegizko lotsarik gabe ager litezkeenak. Aitzitik, berriz, etengabe ari banintz ere bertsoetan, ez zait iruditzen
Bilintxen zenbaiti alderatzekorik sortuko nukeenik. MEIG III 84.
v. tbn. Hm 171. Arg DevB 173 (17 aitzitikan). He Gudu 55. TB 2 Cor 2, 7. Gazt MusIx 59. Ibiñ Virgil 89.
(Precedido de baina). --Eta berze aldera, erranen dugu ezen gazterik hiltzen dena, Iainkoaz maradikatua
dela? --Ez: baina aitzitik gerthaturen da batzutan, Iainkoak maitén dituenak, sarrienik mundu hunetarik
retiraturen baitituke. Lç Ins D 6r. Eztuan permetitu nahi gauza hauk sekulan ahanz dakizkigun: baina aitzitik
gure bihotzetan inprimituak ditugularik, abanza gaitezen. Ib. A 4v. Eta etzaretela beldur gorputza hiltzen
dutenén[...]: bainaitzitik zareten beldur arimá eta gorputza Gehennán gal ahal ditzakenaren. Lç Mt 10, 18.
Zeñak ez baitire nihoiz / konbertitzen onera, / bañan aitzitik baitoaz / gaixtatuz aitzinera. EZ Eliç 308. Ez ditugu
niholere hek imitatu behar, bainan aitzitik ihes egin behar diogu hekin konpainiari. CatLav 381 (V 184).
(Seguido de bai). Konbertitu nahi denik ezpaituzu arbuiatzen, aitzitik bai miserikordioski errezibitzen. Harb
235. Nere dirua ez da geitu zuek esan bezela, aitzitik bai gutxitu. Bv AsL 131. Giristinoak eztire zure etsaiak,
aitzitik bai zure zerbitzaririk hoberenak. Jnn SBi 133.
(Seguido de ere). Aiek, baña, ordi ta itxu dirala-ta, ez dute oartzen; aitzitik ere [...] gogoaren eriotzara
yotzen dute. Ol Imit III 12, 4. Burrukan ari naiz, ez aize yoka, gero. Aitzitik ere, soña astintzen dut. Ol 1 Cor 9,
25s. Buruak oñei [ezin esan] ere: zuen bearrik ez dut. Aitzitik ere, ergalenak diruditen atalak dira bearrenak.
Zait Plat 126.
(Acompañado de kontrariora). Asko du hark anhitzez egin izan zaion reprotxu hunez. Hala non kontrariora
barkha diezozuen aitzitik, eta konsola dezazuen. Lç 2 Cor 2, 6s. --Baina halakotz erranen dugu ezen Kristinoa
[...] bere obréz iustifikatzen dela [...]? --Ez, baina aitzitik kontrariora, ezen skribatua da bizi denik eztela
iustifikaturen nehor-ere Iainkoaren aitzinean. Lç Ins D 1v (v. tbn. F 5r; cf. E 2v: aitzitik kontrarioa, tal vez
errata).
(Acompañado de ordean). Denboran hain urrikari / Ditu gizon flakoak / Justu bezain miragarri / Agertzen
den Jainkoak. / Aitzitik ordean / Ez eternitatean. Monho 124.
(En respuestas a preguntas negativas, tras bai). --Eta komunione hori ezta Zenán baizen egiten? --Bai
aitzetik: ezen Ebanjelioaren predikazioneaz-ere Krist komunikatzen zaiku. Lç Ins F 4v. --Bada irakasten zaikun
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
668