A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
ikhusirik zenbait tokitan [...] gure batentzat hiru biltzen duela laborariak. Dv Lab 86. Soldadu tropa baten / bera
aintzineko, / Heldu da Judas, eta, / ez huts egiteko, / Nori ere musu bat / emanen baitako, / Hori da seinalea, /
hori lot bekizko. Zby RIEV 1908, 212. Etxetik untziraino artzain zuhur baten menean hel, hau aitzineko. JE Bur
208. Itsuak itsua balin badu aitzineko, biak errekarako dire. Etcheb Zeruari 81 (ap. DRA).
6. Adversario. Antola zaite lehen bai lehen zure aitzinekoarekin, harekin bidean zareino, eman etzaitzan
iuiearen eskuetara. "Adversario tuo". HeH Mt 5, 25 (Lç partida kontrasta, He, Dv partida, Ur, Ip, Or, Leon, IBk
e IBe etsai, Echn, Hual y Samper kontrario, Ker arerio).
7. (BN-ciz-baig ap. A; H), aintzineko. "Aitzineko ona duk! voilà un bon sujet! Zer aitzinekoa! [...] quel bon
sujet! H. "Aitzinekoak (BN-ciz-baig), perillanes" A. Ez dakit Larrondo guarda ezagutu duzuenez lehenago.
Nik bethi bai. Zer aintzinekoa! Ez batere gizon gaixtoa, nahi baduzue, bainan ezin gehiago bitxia eta jostakina.
Barb Sup 5. --Heien idurikoak! Fa! zer aintzinekoak guretzat! --Lurraren gainean egundaino ez ahal da bi liztor
horiek bezalakorik ikusi! Ib. 108.
8. "La serviette, ainzinekoa" Darthayet Manuel 231.
9. Antecedente, cosa que ocurre antes. Gertakizunen aitzineko ta ondorengoen billakuntza. Vill Jaink 67.
Zergati urbilla edo urkoa izango genuke argitan ipiñia, ots, fenomenuen aitzinekoak. Ib. 62.
aitzinera (Lar, Añ (AN)). "Anterioridad" Lar. "Anticipación" Lar y Añ.
- AITZINERAZ. "Anticipadamente" Lar.
aitzineramendu. Figura en Pouvreau, sin trad. Cf. aitzinaramendu.
aitzineratu. 1. Avanzar. v. aitzinatu, aitzinaratu. Hitz hartan batbedera bere mende guzián probetxatzen
eta Iainkoaren beldurrean aitzinaratzen eta konfirmatzen delarik ardura gehiago aitzineratu eta abanzatu behar
denaren araura. Lç Ins G 6r. Jesusek aitzineraturik erran ziezen: Noren bilha zabiltzate? (S). Io 18, 4 (ap. DRA,
que no da más datos; podría tratarse de una transcripción errónea de la versión de Leiçarraga: Iesusek bada
zakizkialarik haren gainera ethorteko ziradenen gauza guziak, aitzinaraturik erran ziezén, Noren bilha
zabiltzate?).
2. Mover hacia adelante. "Pousser en avant" SP. Jiten zaiku emeki, urrats luzean haatik, soin-gaina dengutien
bat aitzineratua. JE Ber 30.
aitzinerran (Urt, Gèze). 1. "Astrologorum predictio, astrologuen [...] aitziñerranak, aitziñerrateak" Urt III 11.
"Prédiction, prophétie" Gèze.
2. (L, BN, S ap. Lh; H). "Préface" H.
aitzineskuko. "Aitzineskuko (AN), bailarín principal en una danza" A.
aitzinetako. "Aintzinetako, progreso. Aintzinetakorik ez du, no hay progresión, no hay mejoría en su enfermedad
(Dv)" DRA (pero no lo encontramos en Dv).
aitzinetiko. Guía. Cf. AITZINETIKO. v. aitzineko. Gure ajütazale dateke, gure gida eta aitzinetiko izan
dena. "Dux noster & praecessor". Mst III 56, 6 (SP aitzin gidaria, Ch aitzindari).
aitzinetto.
- AITZINETTOAN. "Aitzinettoan (Hb), un peu en avant" Lh. "Aitzinetun /aicinettún/, un peu en avant (S)" Lrq.
v. AITZINTTOAN (s.v. aitzintto). Ikhusi zütian, hedallo hilik, bere üngürünetan, aitzinettoan debotegiz erriz
eta nausaz ari zeitzonak. MaiMarIl 114.
aitzinezur (Lar, Hb ap. Lh). "Agujas, costillas delanteras del animal, [...] aitzin ezurrak" Lar.
aitzin-gibel (SP, H). I (Adv.). 1. (En la expr. aitzin-gibel behatu, 'mirar adelante y atrás, considerar
detenidamente'). "Aitzin gibel behatu gabe" SP. "Aitzin-gibel, itzul-inguru behatzea, regarder devant et derrière,
tout autour" H. Ontasunak munduko plazeren ondoan nenbilala aitzin-gibel behatu gabe gastatu ditudana.
Mat 225. Hango doloren konsideratzeak, hobeki ukitzen gaitu eta aitzin-gibel beha arazitzen deraku. Ax 574 (V
368). [Ezta] aitzin-gibel behatu gabe egin behar iuramentua. Ib. 255 (V 171). Erho batek bezala, aitzin gibel
behatu gabe. Ib. 280 (V 187). Erregek aitzin gibel guti behaturik, eta Salomonen konseilluaz ere kontu guti
eginik [...]. Ib. 345 (V 229). Gauza ongi konsideraturik eta aitzingibel behaturik. Ib. 273 (V 182).
2. Del revés. "Hitzak aitzin-gibel erratea, dire les paroles, les discours sans devant derrière, de travers,
confusément" H.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
663