A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Hb Esk 183. Ezagun da aintzinetik noiztsu ilkhiko den. Dv Lab 296. Sakramentiek eztizie arren Grazia emaiten,
aitzinetik behar dügünaz geroz ükhen grazia hura? CatS 68. Han osoki kukutuko zuela ilargiak iguzkia jakina
zen aitzinetik. HU Zez 95. Aldia behar aitzinetik hartu, hamabortz, hamasei lagun baizik ez baititazke betan
koka. Ib. 118.
(s. XX). Profeta heiek aitzinetik jakin-arazten zuten Kristok zer sofrikario pairatu behar zuen. CatJauf 28.
Gehienak oraiko egunean zorigaitzez mintzo giren bezala, gogoan aitzinetik apaindu gabe badariogularik. JE
Bur 134. Etzian lüma etxekiten ahal nun etzian aitzinetik botilla bat ardu edaten. Const 41. Lerro hauk abiatu
baino lehen, yuan daila aitzinetik aitormen bat, deblauki errana. Zub 93. Aintzinetik banakien nik segurik joan
beharko nuela. JEtchep 36. Aintzinetik, elhez eta zinemaz ere, ahal bezen ontsa argitzen ditut hango harat
hunatez. Larz Iru 26. Japonian sartu lehen apezak nola jakinen zuen, aintzinetik, zer zen Japonia? Ardoy SFran
315. Igandean izan da, / bildurik laguntza, / Aintzinetikan gogoz / hil dute ahuntza. Mattin 109. Aintzinetik
milesker, eta goraintzi handi bat Pithiviers-etik. Xa Odol 293.
v. tbn. Gç 56. Mercy 29. Brtc 54. Gy 169. Aintzinetik: Jaur 398. Zby RIEV 1908, 761.
(Precedido de gen.). Antes (de). Zein prometatu ukhan baitu Iainko gezurti eztenak denbora eternalén
aitzinetik. Lç Tit 1, 2. Zeren Sabbathoaren aitzinetik den preparazioneko eguna baitzén. Lç Mc 15, 42 (Dv
larunbat aitzineko, Ker zapatu-aurreko). Eta enjendratua / mende guztien aitziñetik. EZ Eliç 130. Aphezak
khürütxiaren zeinhariak [...] egiten dütianian elebazioniaren aitzineti. UskLiB 58. Komünioniaren aitzinetik eta
ondotik. CatS 77. Lacombe-n aitzinetik beste eskualzale berri batek [...] erran zien etzela gisa batera Laphurtar
mintzorik. Zub 103.
(Con vb.). Sakramendu Sainduaren errezibitzeko aitzinetik egiteko othoitza. Arg DevB 198. Iguzkia bere
arrutan partitzeko aitzinetik, / Alba agertu baiño lehen lebanteko uhartzetik. Gy 77. Eta erakusten nula
Salbazalia mündiala agertü aitzinetik heltü ziren gaizak, haren ondotikueki josirik diren. CatS XI. Egia hori
ezagutu aintzinetik. Jnn SBi 82. Ikusi dugu gorago Profetak nola mintzo ziren Jesu Kristo gure Jaunaz, hura
mundurat ethorri aintzinetik. Ib. 33. Barnarik lanthu lurra nahi zuen, hazia aurdiki aitzinetik. EOnAlm 1905, 20
(ap. DRA). Eta komunioneak eman ziozkan bet-betan edo kolpe-kolpez, barur egiten hasi aintzinetik zituen indar
guziak. Ib. 85. Berrikarian sarthu aitzinetik. JE Bur 5. Hortzen artean karruskatu aitzinetik. Ib. 155. Eritu
aitzinetik ongi ezagutzen bazuen bere senarra, erituz gero etzakien burutik makurrago othe zagon. FIr 185.
(Con el tiempo expresado en caso instr. o absoluto). Romanoék gobernamendu oroz Iuduak billuzirik hogei
eta hamazazpi urtheren ingurunea aitzinetik, ordenatu ukhan zuten. Lç Adv ** 2v. Ezkonza bat zelebra daiten
baino lehen, elkharren ondoan hirur igandez aitzinetik publikatzen dela Elizán. Lç Ins B 5r. Kofesatu eta
komuniatu behar da bia edo hirur egunez aitzinetik. CatLav 319 (V 158). --Orai noiz hasten da Abendoa? --
Eguberri baino lehen laur igandez aitzinetik. Ib. 359 (V 174). Bildüko dira [...] oren erdi bat bezperen aitzinetik.
Mercy 29. Hark bethetzen ditu profetek erran guziak hogoi mende aitzinetik. Hb Egia 50. Oihan baten
landatzeko gogoa hartzen duzunean, zilhoak larrean urthe bat aintzinetik egizkitzu. Dv Lab 341. Anhitz egun
aitzinetik, anontzatua da besta hori. Elsb Fram 75. Banoa hau eskuan mendiari goiti, oraino ezagutzen ez nuen
misionestaren ganat, bi egun ezteien aitzinetik. JE Bur 128. Bizpahirur egun aintzinetik, erdi barurik egoiten
naiz. Barb Sup 21.
Antes; antiguamente. Jinkuari [apairiak] oferitüz, xüxen aitzineti Benedicte orazionia erranez. CatLan 109.
Eta oraino, aintzinetik baino ere maiteago zituen Jesus eta Maria. Jnn SBi 164. Aitzinetik erran dutan bezala,
nekez ikusten da eskualdun harro autarik. Zub 66. Ulertzen dukezue egun, aitzinetik ihoiz ulertu duzuen baino
hobeki. Mde Pr 294. Aitzinetik, Basa Jaunak / ogi eta bihien üztatzen / Zeikün guri ikhasazi. 'Autrefois'. Casve
SGrazi 52. Han bizi zen aitzinetik / Gure aia lanetarik. Ib. 76.
b) De delante de, de la presencia de. "Acatamiento, presencia, y se usa en ablativo, [...] aitzinean, aitzinetik" Lar.
Hek bada ioan zitezen alegerarik konseiluaren aitzinetik. "De devant le conseil". Lç Act 5, 41 (TB, Dv -(r)en
aitzinetik; Ol batzarre aurreandik). Eman izan zaizkan emazteari [...] bi hegal, hegalda ledinzát sugearen
aitzinetik desertura, bere lekhura. "De devant le serpent en son lieu". Lç Apoc 12, 14 (TB -(r)en aitzinetik; He -
(r)en bistatik kanpoan, Ur (G), Ip -(r)en ik(h)usbidetik, Ur (V) -(r)en ikusbegitik, Dv -(r)en ganik, Ker -(r)en
arpegitik). Haien [faltak] kausaz hire aitzinetik iraitz ezgaitezenzat. Lç ABC B 4v. Zatoskit, zeruko eztitasuna,
eta lizunkeria guzia bihoa ihesi zure aitzinetik. "A facie tua". SP Imit III 48, 5. Jerusalemera joanik Bestaren
ohoratzera Mariareki eta Josef bere hatzaliareki, itzuri zaien aitzinetik zoin gero Elizan ediren baitzien. Bp II
34. Ahalkeria hura bada bere begien aitzinetik khentzeagatik. ES 168. Eta begien aitzinetik jalkiz geroz, gogotik
ere berhala jalkiten da. Mst I 23, 1. Hel zite zelüko eztitarzüna, eta bihuatz ihesi, zure aitzinetik, theiarzünak
oro. Mst III 48, 5. Khen akit aitzinetik / phüta herrestatia. Xarlem 695. Suntsi bitez horiek guziak gure begien
aitzinetik. Dh 170. Hire profeitutan hi ere / ken akit aitzineti. AstLas 33. Ene Jinko huna enezazüla urthuki zure
begien aitzinetik. UskLiB 66. Ihes dohazila haren beithartearen aintzinetik. JesBih 460. Non ene ondotik ihes
egiten baituzu suge baten aintzinetik bezala. MarIl 71. Erho bat zare, zoazkit aitzinetik. Laph 81. Ohakit begien
aintzinetik. Jnn SBi 58. Gen akida ene antzinetik sekulako. Mdg 133. Bainan nolaz eta norat begien aitzinetik
zaikun ibaia itzali, gaude gogoetatuak. JE Ber 44.
c) "Ante todas cosas, guztien (V, G) aurrez, aurreti, (AN) aitzinaz, -natik" Añ. Bada gauza ororen aitzinetik,
ene anaieák, iura eztezazuela ez zeruaz ez lurraz. "Avant toutes choses". Lç Iac 5, 12 (He guzien gainetik, Dv
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
649