A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
233. Hunarainokoan bezala aitzinara ere Iainkoak niri bere garazietarik errepartitzea gatik. Ib. 267. Orai
alderdi ezpaniz bezi, / Aitzinara naiz hebainduko / Enbaldituko et' ezdeustuko. O Po 48. Behar diela aitzinara /
hire ardiek khuntü xüxen. Casve SGrazi 94.
b) Adelante. "(O), vers la partie antérieure" SP. Beha eztagoena aitzinara, lerra daite gibelara. O Pr 77.
c) De antemano. Job sainduak aitzinara erran zuen nola phiztuko ziren Jesu-Kristo eta gizon guziak. CatLav
398 (V 191).
- AITZINARAGO. Más adelante. v. supra AITZINAGO. Igartan zelarik antzinarago, ekusi zion berze bi
anaxe. Hual Mt 4, 21 (Lç aitzinago).
- AITZINAT (Lar; aitzinet B; aintzinat B; Dv, H; aintzinet B). Ref.: Izeta BHizt2 (aitzin); Gte Erd 31. a)
Adelante. "Precursor, aurrera bialdua, aitzinat egorria" Lar. "Aintzinat goatea, aller en avant" Dv. "Aintzinat eta
gibelat ibiltzen gara (B)" Gte Erd 31. v. supra AITZINA.
Oraiño bideazkoak gara, eta hunela gareiño iragan gaitezke aitzinat, eta bai gibelat ere bihur. Ax 195 (V
131). Tentagarriak, iragan aitzinat, ezta hemen zuentzat ostaturik. Ib. 368 (V 242). Eta ioanentzare aitzinat
Dobesko irla usten duzula ababorretik. INav 16. Hau da mandatari bat aitzinat berri jakitera bezala dohana. ES
403. Eta aitzinat ezin iraganez. Ib. 392. Aitziñat goanik, bada, lausterrez igan zen sikomoro ondo baten gaiñerat.
He Lc 19, 4. Joan ziran beren bidez aitziñat, itsuak zionaz kasorik egiten etzutela. Mb IArg II 353. Ta hura ala
ekusi ta soldadu Badagak asi ziran, hura aurrer-aitziñat diña, gibelat igeska. Ib. 301. Oin bat ere aitziñat igitzen
badezue. Ib. 300. Bazohazen bethi aitzinat. Lg I 259. Berthutearen bidean ainziñat ezdoana gibelat lerratzen da.
Mih 11. Adiñetan ainziñat zoazen eredura. Ib. 16. Neskatxa, sinhets nazazu, / Zoazi aitziñat, xuhurra
baduzu. Gy 200. Orhoituz hemen sobra nohala aitzinat , / Itzuli behar dugu aphur bat gibelat. Hb Esk
48. Aitzinat jo zaldiak, ezda egoterik / Lur handia oraino urrun da gutarik. Ib. 60. Ezker eta eskuin biratzen
zelarik, aitzinat salto, gibelat salto. Elzb PAd 56. Huna non, zenbatenaz aintzinat baitohazi eta hanbatenaz, bere
ustez, ikusten zuten lurra, urruntzen zaioten! Lap 43 (V 24). Ene lagun hartzen haut / hemendik aitzinat. Zby
RIEV 1908, 766. Azkarateko herriaren hegitik aitzinat goazilarik. JE Bur 11. Badoazi aintzinat, eskuin, eta
Marie eta Goaña agertzen dire ezkerretik. Barb Sup 56. Kanaaneko lurra nolakoa eta zertan zer ikusteko,
Moisek aintzinat igorri zituen hamabi gizon. Zerb IxtS 40. Haren ilede aberats eta ederra adarretan kurubilkatu
zen eta mandoa aintzinat joan. Ib. 56.
b) (Lar, Añ (AN)). En adelante. "De aquí adelante, [...], emendik aitzinat" Lar. "(En) adelante" Añ. Gero
bigarrenean, bizikiago eta sendokiago deitzen eta thiratzen gaitu: eta hala hirurgarrenean eta aitzinat ere. Ax
102 (V 69). Hemendik aitziñat asaldurik gabe / Zuen aferer hots demozuekete. Gy 137. Aitziñat ongiegitetik ez
da gelditzen ere. Ib. 72. Nahi dut izan zaitezen, hemendik aitzinat, nere korteko miriku bat! Elzb PAd 64.
(Referido a un vb., con el sentido de 'continuar'). "Aintzinat jotzea, continuer son chemin" Dv. Jardun begio
aitzinat ere lan oni, gai guztiak prestarutik dauden ezkero (Carta a Larramendi, 1746). Aq EE 1887b, 26.
Aitzinat oihuz daude / guziak halere: / "Hiltzea merezi du; / ez barkha batere". Zby RIEV 1908, 213. Ene arimagidari
bilakatu zen eta meza-laguntzaile gisa hartu ninduen: ene pertsu makurrez beteak erakusten niozkan eta
arek: Jo aintzinat. Iratz in Alzola Atalak 120. Nik uste, hamabortz garrena diagu, bainan edan dezagun
aintzinat... Larz Iru 56. Frogak eskuratu ondoan, aintzinat ukhatzen ari direnak ditiagu hezten. Larz Senper 26.
c) A la presencia de. Jakin ez duela [haur gaxo hunek] gizonen aintzinean agertzeko usaiarik-eta, aski kopeta
izan duzue hunarat bakarrik sar-arazteko? Eta oraino, kriminel tzar horren aintzinat. Larz Senper 92.
- AITZINAT EMAN. "Emazu aintzinat, continuez (soit un travail, soit un discours)" Dv.
- AITZINAXEAGO. a) Un poco más adelante. "Aintzinaxago, un peu plus avant. [...] Zoaz [...] aintzinaxago"
Dv. Eta aitzinaxiago ioanik, ahozpez iar zedin, othoitz egiten zuela. Lç Mt 26, 39. Yautsten dire biak:
beharriluz phozik / Badoa aitzinean, hutsik. / Handik aitziñaxeago / topatzen dute hulako. Gy 201. Eta nahi zuen
bidean ere, bia balin baziren elkharrekin, etzitezela egon bat bertzearen aldean, bainan zohala bat aintzinaxago.
Jnn SBi 62. Ordun berean nere lau gizonek jauzi egin zuten urerat, untziaren arintzeko; aitzinaxago ere
kurriarazi ninduten pusaka. Prop 1904, 181. Ezkonberritan, beren buruak maitasun lorietan mozkortutak
somatzen dituzte eta aintzinaxeago begiratuz aita-ama zorionekoak diran aldia bere poxpolintxoakin sutondoan
jostari. Etxde JJ 35. [Zerren] harek mubletako zur barnean aitzinaxago eremanen orduan bere ziloa. JE Med
100s. Lehenekoan koplari gaztez / hasi ginuen solasa, / aintzinaxago ereman gabe / orai ez naiteke pasa. Xa
EzinB 56.
b) Un poco antes. "Antzinaxago erran dutan bezala, comme je l'ai dit tout à l'heure, comme je viens de le dire"
Dv.
- AITZINAZ. "Ante todas cosas, guztien (V, G) aurrez, aurreti, (AN) aitzinaz, -natik" Añ.
- AITZINDANIK. v. AITZINADANIK.
- AITZINEALA. a) (Precedido de gen.). A la presencia (de). "Aitziniala, au devant" Arch VocFab. v. infra
AITZINERA. Eladin ager eskiak hütsik haren aitziniala. Bp I 120. Eroan zien Anna eta Caifaren aitziniala.
Bp II 47. Gizonen aitziniala agertziari ihesi egitia. Mst III 45, 5. Sarerazi zien Erregeren aitziniala. Egiat 238.
Haren begien aitziniala sekülan oldekiak eztirade agertzen. Ib. 255. Pierris, behar duzu juan / Katixan txerkara /
ene aitzinala ekar / bertan interrogatzera. AstLas 57. Menazatzen naik deitzez / jujiaren aitzinila. Ib. 56. Jiten
nüzü zure aitziniala. UskLiB 20. Agertü Jesüs-Kristen Tribünalaren aitzinila jüjeatia izateko. Ib. 76.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
641