A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
(ss. XIX-XX). Ez nuen arren nahi yoan urrunago, / segitzen dut lerroa hainitz aitzinago. Hb Esk 73. Publiko
da Baigorrin / neskatuen solasa, / oraino aintzinago / ez baladi pasa. Bordel 169. Baldin lekhua biphila balitz,
hedoiek aintzinago jo lezakete. Dv Lab 312. Urrats bat behar baino aintzinago edo gibelerat egiten duena,
galdua da. HU Zez 22. Hauk bethi joanki, joanki bethi aitzinago, eta hura bethi haratago gibelatzen. JE Ber 80.
Aintzinago doazi... Ox 81. Gaua ilunenetarik zen. Hiru urrats aitzinago etzen bihirik ageri. Zub 38. Apezpikuari
kexatzen bazira, makurrago duzu, aintzinago baitoa. Or QA 109. Besotik heldu zitzaidan ostera eta aitzinago
joan ginen. Mde Pr 110. Gizakumea zer litzake bere ustez? Pizti bat, abere bat, besteak baiño aitzinago eldu
izan dena. Vill Jaink 64. Nun lohiarekin ez baititazke aintzinago joan gure bidariak. Ardoy SFran 131.
Aitzinago heda gitian / nahi ala ez ütziko. Casve SGrazi 152.
"Ni baino aintzinago zare, vous êtes avant moi, vous êtes plus avancé que moi" Dv.
b) (Dv, H; altzinago Ae ap. A Aezk 289). Antes. "Aintzinago erran dutan bezala, comme je l'ai dit ci-dessus" Dv.
"Antiguamente" A Aezk 289. Aitziñago abisua eta exenplua eman dugun bezala. EZ Man II 170. Erratzatzu
meza ondoko othoitzak aitzinago diren bezala. EZ Eliç 61. Aintzinago baiño pena gehiago gertha daiteken
bezala. He Gudu 116. Piarres, aitzinago hain iziper agertu zena, ez da batere herabe. Lg II 299. Lekuko dira
nola orai ehun urte Iruñen yende geien-geiena mintzo zen gure eskual mintzairan, bai eta aintzinago gibelatzen
balinbagira, zer gudu izigarriak izan dituzten beren artean. Zub 89. Goidelen ondotik beste inbasorerik ere
sartu da Irlandan, Germanak etorri baino aitzinago. Mde Pr 222.
c) En adelante, en lo sucesivo. "Eztugu aitzinago denborarik galdu behar, il ne nous faut pas perdre de temps
désormais (Ax)" H (en realidad en Ax 167 (V 113) sólo hay: Eztugu aitzinerat gehiago denborarik galdu behar).
Iauna dutenak gogoan / iustotarik iustoago / egizkik, et'aitzinago / gaiskigiler uztek pena, / gaizki eginez zor
utena. "Reisque dele crimina". O Po 66. Bester plazer egiten dian gaizak, badizü opütz hun bat eta zure gogara
denak, eztizü aitzinago profeitürik emanen. Mst III 49, 4. Badakit ez nautela / Grazian artuko; / Ni ez niz
aintzinago / Deusetan sartuko. Bordel 185.
- AITZINAGO EMAN. Adelantar, poner por delante. Eta gazte hoik esposatu balinbadire, oi, Ama! hiru
ilabethe iragan ere gabe, Phazko emanik Erramu baino aintzinago, xixtuz eta kantuz hasten dire liztor pullit
hoik! Barb Sup 110.
- AITZINAGOKO (Urt, Añ (AN), A; aintzinagoko Dv; altziñaoko AN-ulz ap. Iz Ulz). a) Previo, anterior.
"Antiquitas, [...] aitziñagoko denbora" Urt II 151. "Anterior" Añ. "Aintzinagoko, précédent, antérieur.
Aintzinagoko eguna, le jour précédant celui dont on a parlé" Dv. "Aitzinagoko, precedente, anterior" A. "Altziñaókuak,
los anteriores" Iz Ulz. Cf. aitzinagoko. v. infra AITZINEKO. Bigarren partea. [...]. Aitzinagoko
galdeak. CatLav 100 (V 56). Lehenbizikoa, tentatua izan baino aintziñagokoa. Bigarrena, tentazione beraren
denbora edo iraupena. Hirugarrena, tentazionea iragan denekoa. He Gudu 109. Mirakuillu hark ez du [...]
exenplurik aitzinagoko denboretan, ez eta gerokoetan. Lg I 197. Agertu zuen haren manuen alderat, aitzinagoko
uzkurtasunaren orde, lehiarik khartsuena. Ib. 211. Kala nola altzinagoko egunetan dilubioari prosegitzen
baitzien gizonek xaten eta edaten. Samper Mt 24, 38 (Lç aitzineko). Baina horrek ere, bertze guziek bezala, bere
aldia egin du, egina du. Ea badenez geroztik horren eta aitzinagokoen eta ondotikakoen ahanzten laguntezko
bertzerik deus. HU Zez 143. Zerbeit zirenak oro kenduak dire. Hala nola Lucipia antzinagoko [sic] kontseiluaren
buruzagia. Ib. 89. Barkhatzen ditu oraino aitzinagoko bekhatuak oro. CatJauf 105. Edo betidanik bazan, zergatik
ain luzaro aintzinagoko aldien aldietan ola izaten utzirik, ain geroago artaz zerbait egin? Or Aitork 160.
b) Posterior. Sheol itza, lehenengo aldiz agertzen da "Salterio" delakoan [...]. Aitzinagoko "revelazion" edo
agerpenak argituko ditu itz-ilun ok, Purgatorio eta Inphernua, baita Abrahamen galtzarreak zerua erran nahi
duela. FIr 186.
- AITZINAGORIK. Desde antes. Zeren [...] giristinoak ezbaitziren barurzen Garizumako orzegunetan ez eta
larunbatetan ere; eta hala aitzinagorik hasten zuten Garizuma. CatLav 379 (V 183).
- AITZIN-AITZINEAN. (Forma con reduplicación intensiva de aitzinean). Precediendo. Erranen du
zonbaitek orga ezarri dudala idien aitzinian, zeren neure onsa hiltzeko bidiaren brogatzeko Salomonen hitzak
aitziñ aitziñian lehenik allegatu [...] baititut, eta gero ondoan Dabid erregiarena. Tt Onsa 42. Bere hitzaz
berotzen ditu [soldadoak], sutatzen ditu, badoha bera aitzin aitzinean, murrailer gora lehen igaiten da eta hiria
hartzen du. Laph 5. Beraz zer ikhusgarria Maillard tanbur soinuz aintzin aintzinean, eta haren ondotik sei edo
zazpi mila emazte zantzaila. Elsb Fram 82. Hau [danbolina eta xilibitua] aintzin aintzinean, gero da musika
osoa. Zby RIEV 1908, 85. Karrika buruan, ardi multzo bat ederra, Hergaraiko alderdirat ari. Aintzin
aintzinean, artzaina, bildotx polliño bat bizkarrean. Barb Sup 93. Trionfa handitan sar-arazi zuen [Bakuntzako
Arkha], bera aintzin-aintzinean kantuz, Jerusalemerat. Zerb IxtS 55.
En la parte delantera. Lau kantoinetako trapa hiru aldetarik idekia da, osoki hutsa, aintzin-aintzinean
eskaler ttipi batekin. Lf in Casve SGrazi 11.
- AITZINAKOTZAT. (De aquí) en adelante. Ikhusazu zer kontu iduki duzun orai artean Jesu-Kristo
imitatzeko duzun obligazioneaz, eta hortan jar zaite hemendik aitzinakotzat. Dh 259.
- AITZINALA. De antemano. v. infra AITZINARA (c). Halaz zütien harrigilek / oso khantian phikatzen, /
ordoki lantegietan / aitzinala epaitzen. Casve SGrazi 68.
- AITZINARA. a) En adelante. Eta zure garaziarekin batean [urrikimendua] aitzinara emendatuko da. Harb
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
640