A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
apezak oro aitzina beti sala. HU Aurp 138.
(s. XX). Hortxeko horri emozue urrea, urrea oraino, urrea aitzina, urrea bethi. JE Bur 109. Aulimaleko
parasola bat zabaltzen du eta pean gorderik aintzina mintzo da. Ox 50. Ene alki-lagun gaizoekin banagoke
aitzina gogotik, emeki-emeki hek bezain haur bilakatuz. JE Ber 88. Lokartuarena egiten du aintzina, zurrunga
handiago batean oraino. "Il continue à simuler le sommeil". Barb Leg 141. An daude Maitagarriak izkutaturik,
aitzina munduan bizi ta egundaño eguzkirik ikusi gabe. Or Mi 71. Ezikusia eginik, aitzina erran zuen. Mde Pr
154. Letra irakurtzen du aintzina. Larz Iru 96. Edo Xinan sartzeko, edo bidearen aintzina hartzeko. Ardoy SFran
183. Egon gitian aitzina / horien entzüten egün. Casve SGrazi 66.
v. tbn. Bordel 88. Zby RIEV 1908, 89. Lf Murtuts 8 (45 aintzina).
c) A la zona de enfrente, a la zona situada delante. "Antevenire, [...] nihori aitziña, aitziñera [...] ethortzea" Urt
II 143. Igan nahiari zaio ethorriren aitziña, / Kolerarekin egiten dioela hitz miña. EZ Man I 75. Jakina naiz
zer dagokazuen enetzat, eta aitzina ethorri naizenaz geroz, ikhusten duzu ez nabilala gaztigu horren ihes. Laph
115.
d) Por delante. "Zein da aintzina daiena? (B)" Gte Erd 168 (en un partido de fútbol).
- AITZINA HARTU (aintzina hartu Dv). Tomar la delantera. "Prendre l'avance" Dv. Zarpil-biltzaileari
aitzina arturik, paper eta iskribua oro erreal erditan erosi nition. Or RIEV 1929, 7 (AIr RIEV 1928, 602
aitzinduz).
- AITZINADANIK (R; aintzina- R-urz; aintzine- BN-ciz). Ref.: A; EI 156. De antemano, desde antes, con
antelación. "(R), hace mucho tiempo" A (pero cf. A Morf 479: "aitzinadanik (R), de antemano"). v. infra
AITZINETIK. Aitzindanik erran zütian Jesüs-Kristek egariren zütian gaitzak. Bp II 105. Jente güzien gaitz
bardinetik haren begiratüz eta bere graziaz aitzindanik Adamen bekhatiaren khozütik gibeltüz. Ib. 92. Profeta
onek zion anzin denetik maiz aditzerat ematen Jangoikoaren justiziya (Lesaka, 1857). ETZ 254. Ikusirik
anzindenetik ziudadiari gertatu biazetzaiona. Ib. 256. Hainitz aintzindanik, bardintarazi nuen eta belhar aziz
eragin Eliza inguruko lurra. Prop 1897, 176. Gaiza kuek xin biar badei nai noke xakin antzina danik, etseko
goberniuarentako. Mdg 129. Aunitz asmatu dute urtez aintziñadanik, eguzki-illargien itzal-aldietaz, zer eguntan,
ordutan zenbat itzalekin. Or Aitork 104. [Isai profetak] iñork baiñon argiago iragarten baitu aintzinadanik
Ebanjelioa. Ib. 222. Ez al ditizut esan aintzinadanik ene gaiztakeriak. Ib. 14.
- AITZINADANIKO (?). Antiguo, pasado. Zeren anitx itzen onki kausitako biar dud pensamentiua eraman
antzinadaneko tenpretra, antzerik baidazkad. Mdg 129.
- AITZINA EMAN. A) (Con aitzina alativo). a) Continuar, seguir. Baldin egun hola abiatu, eta aintzina
ematen baduzu, laster ohituko zare. Dv Lab 230. Gobernadorea, emazu aintzina. Jnn SBi 150. Emazu aintzina.
Gero mintzatuko nuzu! Lf Murtuts 49. Ikaretan zen Fernandez azken lerroetarat heltzean. "Eman aintzina!" dio
Frantsesek. "Continue!". Ardoy SFran 230.
b) Continuar (una actividad). Othoiztzen zaitut aintzina eman dezozun [solasari] orai arteo bezala. Dv Dial 59
(It jarrai dezazula, Ip jarraiki dezazün).
c) Desarrollar. [Misionestei] errextasun handiak eman zizkieten [...] beren propaganda aitzina eman ahal
lezaten. Mde Pr 229.
B) (Con aitzin-a sust.). "Aintzina ematea, donner le pas, la préférence" Dv. Eman zagün aitzina, gük,
boztarioari. UNLilia 11.
- AITZINA ERAMAN. A) (Con aitzina alativo). a) Llevar, empujar a. Ezen gaitz hura hari da nihork ohartu
eta sentitu gabe, eta baratxeko abiadurez aitzina darama kasu eta erorte handietara. SP Phil 258 (He 260 hots
eman).
b) Continuar (una actividad). Eta nola dorrea baitzaramaten aitzina, eta oraino aitzinago eraman gogo ere
bai. ES 389s. Eta aitzina eraman gure othoitza kausitzen garen lekhutik, gibelat abiatu gabe. Dh 50.
c) Realizar. Liburuaren egiteko xedea aitzina eremaiteko. Zub 17.
B) (Con aitzin-a sust.). "Aintzina eramatea, gagner l'avance" Dv.
- AITZINAGO (Lar; aintzinago R-uzt ap. Iz R 392; Dv). a) Más adelante. "Non plus ultra, [...] ez aitzinago" Lar.
"Zoazi aintzinago, avancez davantage" Dv. Handik aitzinago iraganik. Lç Mt 4, 21 (He, TB, Dv, Ip aitzinago,
Samper altzinago; Ur, IBe aurrerago, Hual antzinarago, Leon haratxago, Or aurreraxeago, Ker, IBk aurrera).
Zuek baino aitzinago diraden lekhuetan ebanjeliza dezadan. "Plus outre". Lç 2 Cor 10, 16 (Dv zuen ganik
haratago). Haur enzun zezatenean Priscillak eta Aquilak berekin har zezaten, eta aitzinago deklara ziezoten
Iainkoaren bidea. "Plus avant". Lç Act 18, 26 (He hobekiago, TB xehekiago). Eta mandamendu hori ezta
aitzinago hedatzen? Lç Ins D 7r. Obra onetan egunetik egunera aitzinago iragaitera enseiatzen direnak. Mat
158. Eta apur bat aitzinago . "Y un poco más allá". Volt 143. Aitziñago ioatea. Ib. 149.
Ene ephea laburtu da hanbatez gehiagoz / zenbat hegaldatu baitzait orenik aitzinago. EZ Man II 33. Zer izanen
da bada, are aitzinago, heriotzeko oreneraiño [...] bethi hala dabillenaz eta ibili gogo duenaz? Ax 194 (V 131).
Eztiteke marra hartarik aitzinago iragan. Ib. 114 (V 76). Goazin aitzinago. Ib. 237 (V 159). Origenes iakinsuna
aitzinago doa, zeren konseillu emaiten deraue emazte ezkonduei botu egiteaz. SP Phil 414. Handik aitzinago
badoa, edo honat utzultzeko bertan ioan bada. Tt Arima 75. Baldin ioaten bazare aitziñago. INav 23. Tubal
eskualdunak hemendik aitzinago hedatu duela bere xedea. ES 118.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
639