A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Ch III 40, 2. Ez da hori bizitze izpiritualean haiñitz aiñtziña goateko moiena. He Gudu 145. Berthütian aitzina
juaiteko. Mst III 6, 4. Etorri zen aitzina joateko bear zuten aizea. Mb IArg II 279.
(s. XIX). Hots emazie bertan / Uruñeko hiriala / eta hantik aitzina / Gero Saragozera. Xarlem 568. Gure
lanza kolpiegatik / bethi aitzina huna dira. 'Ils avancent toujours vers ici'. Ib. 426. Niór eztá gelditzen emén [...].
Gú baño obeák joandíre alzína, Sántu ta Sanda goápoak. LE Ong 75r. Alzina doáie egúna. Ib. 41v. Orobat
aitzina joanen dire kontu eman behar zaien bertze gauzak eta egitekoak. Dh 95. Gero atzeko oin bien ganean /
zutunik yarri ta agaitik atxina / igo nai leuke, zer da azkenean / ak ez egina? Zav Fab RIEV 1907, 533. Kaleti
atxina bazoaz, begiak batuta yoan. Añ EL 2 68 (EL 1 kaletik bazoaz). Adinetan aitzina / Izanikan ere. Bordel 181.
Atsegin handirekin aintzina yarraikiko natzaio [solasari]. Dv Dial 48. Bara hor! ez urrhatsik egin aitzina! Laph
204. Boz ezti batek ihardetsi zuenean: "aitzina!", sartu ginen. Elzb PAd 32. Yuan zadin aintzina bere bidean.
Elsb Fram 91. Aitzina yohan baniz, segi nezazue. Ib. 119. Zubian aitzina dohazi. Arb Igand 102. Utz ditzagun
ele alferrak, eta jo aitzina. HU Zez 210.
(s. XX). Zer egin: hartan gelditu eta etxerat joan, zoin bere eskualde; ala jo aitzina? Gudukariek "aitzina"
diote, gerlak alabainan norapeit hautsi behar baitu. JE Bur 30. Rosis iraganik nago, / Rosae-tan ez gibelago; /
Rosarum joan da aitzina; / Rosis biharko latina. Const 16. Bego Aix-la-Chapelle bere dorren itzalean
lokartzerat. Goazen aintzina. StPierre 26. --Hela!... Badea nehor?... --Aintzina, aintzina!... Barb Sup 10. --
Guazen ostaturat. Hela! --Aitzina. Zub 74. Euzko-Deya, gaur legez, / gaste ta gordiña, / orain berrogei urte /
Agertu baziña, / Lotsaturik antziña / Ebrotik atxiña / Juango zan betiko / Erdera zikiña. Enb 127. --Hela! --
Aintzina! Lf Murtuts 9 (19 aitzina). Min izkutu orretxek / beti eragiña, / Euskal-kondaira doa / aitziña ta
aitziña... SMitx Aranz 233. Bide onean aintzina doazanen obenak. Or Aitork 68. Etsi-etsia, beti aintzina abiatu
nintzan. JEtchep 109. Gurdi bitore hori ba-dijoa aitzina. Vill Jaink 183. So bat ere egin gabe eskaini nahi zioten
zaretra fruitari, joan zen aintzina. Ardoy SFran 227 (353 aitzina). Gauza hori ikusiz / gogoetan nago, / aintzina
joanago / eta tristeago, / pertsulari-arraza / gutan den akabo. Xa Odol 119. Bardin heben bizitzia / Dua halere
aitzina. Casve SGrazi 86.
v. tbn. Hm 114. Egiat 232. Etch 388. Satr FLV 1975, 350 (BN-baig). Mde Pr 113. Aintzina: Jnn SBi 52. Larz
Senper 26.
[Ur] iragana aitzina da, ethorkizunekoa gibela dago, eta aitzinekoak aitzinean guti irauten du. Ax 155s (V
103).
Xahakotarrak zideie / bethik abokatü hunik, / Baita zien elhetan / aitzina eginetarik. 'Plus forts dans vos
discours que dans vos actes'. Casve SGrazi 104.
b) (SP, Ht VocGr, Añ (AN), H; atxina Añ (V)). (Tras hemendik, handik, etc.). En adelante. "Geroztik aitzina, de
là en avant" SP. "Désormais, hemendik aitziña" Ht VocGr 347. "Désormais, dorénavant, hemendik aitzina" H.
"Emetik atxina, mundutik atxina, como 'aurrera'" msOch. "(De allí) adelante, [...] andik atxina, (AN) aitzina" Añ.
"Seiretatik atxine (V-occ)" (Comunicación personal).
Iesus ona, zu izanen zara hemendik aitzina ene desiramendu guztien xedea eta fina. Mat 244. Gargoro
hemendik aitzina eztut nahi nik nerorrek neure gainean bertze eskurik izan. Harb 409. Prometatzen deratzut
ezen, hemendik aitzina, zure zerbitzari izanen naizela. Ax 205 (V 138). Etzuela handik aitzina arnorik edan
behar. Ib. 406 (V 264). Begiratuko baitzaituzte hemendik aitzina bekhatu mortaletik. SP Phil 78. Didala bere
grazia atratzeko faltak emendik alzina. SermAN 1r. Garaitu al ditut nik emendik aitziña nere aztura gaistoak!
Mb OtGai I 194. Ta hantik aitzina bizi izan direlarik ustian deuserez falta elereikiela. Egiat 231. Satan othoi,
parka, / gure muldegaizkeria / obeditüren zütügü / hebenti eta aitzina. AstLas 24. Zerorrek lagun nazazu
hemendik aitzina. Dh 113. Kofesio huntarik aitzina bizi nadin zure borondatearekin. CatLuz 38. Zer nahi dugu
bederen egin hemendik aintzina. Jaur 184. Hemendik aintzina, agintzen darotzut, nere bizitze guzia [...] zu bihotz
guziz maithatzen iraganen dela. Dv LEd 52 (Cb Eg II 21 emendik aurrera). Ekunbeza pazienzia kemendik
antzina. Mdg 143. Joko nauna gehiago, hemendik aintzina? Barb Sup 99. Egün hartarik aitzina. Const 35. Eztiat
haboro ene büria frantses bezala khuntatzen, bena Üskaldün hüts nükek hebentik aitzina. Mde Pr 51. Atzotik
aintzina / daukate jakina. Xa Odol 167. Otoitzturen zaitugu, / egiten dut zina, / orai arte bezala / hemendik
aitzina: otoi, ezti gaitzatzu / gure bihotz mina! Mattin 53. Bena hebentik aitzina / zurekin egon nahi nüzü. Casve
SGrazi 42.
v. tbn. Mercy 4. CatB 74. JesBih 454. UskLiB 108.
Eh bien! dugun ez yan aitziña hemendik / Bizia duken gauzarik. Gy 239.
(Ref. a un vb., 'continuar haciendo lo que el vb. expresa'). "Aintzina janez mehatzen ahal bagine, si nous
pouvions maigrir tout en continuant à manger" Lf Gram 491. Baña aizagun alzina zer dion S(andu)
andigonek ongi egiten estitustenes. SermAN 6v. Alo Denisa hi ere / mintza adi aitzina / Jakin ahal dezagün /
hire sendimentia. Xarlem 241. Bihotza gogor eta hotz sentitzen badaere, ez khexa horrengatik; kofesa aitzina ta
har absoluzionea deskantsurekin. Dh 60. Egun oro errosarioa erratea eta horrekin batean aitzina bekhatuan
bizitzea. Ib. 269. Iri koplak ematen, / zer tripako miña! / eniok aitziña. (Interpr?). Izt Po 73. Ermitauak aldiz
aitzina baderro. Gy 317. Erhoa izan behar da makhur beretan aintzina ibiltzekotzat. Dv Lab 370. [Sukria] hartu
dutenian, berreman zazu alderat duzuna eta aitzina grilla zazu. ECocin 44. Utz zezala lan hura, erran zion
berriz-ere. Eta eskalea aintzina hari zen, deusik entzun ezpalu bezala. Jnn SBi 170. Ahal dutena egiten duten
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
638