A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
ait-zati. v. AITA-ZATI.
aitz-buru. "Cubo de rueda (AN-larr-ulz)" A Apend.
ahitze. Acción de consumirse, acabarse, agotarse. Egunetik egunera ahitze eta flakatze hura, zer da, luzaro
hiltze bat baizen? Ax 63 (V 41). Mana-ren aitzea. Lard 110.
aitze-kabra (V-m ap. Zubk Ond 235; Arzdi Peces 375, Elizdo EEs 1926 33, FauMar 92). "Rascacio,
cabracho, raño, escorpión (Scorpaena scrofa), kabrarroka, aitzekabra, itsas-kabra" FauMar 92. v. itsaskabra,
krabarroka.
aitzeki. v. aitzakia.
haitzeki (G ap. A), atxeki (V-m ap. A), atxegi (V-oroz-m ap. A). "Peñasco", "(V-oroz-m), peñasco suelto" A.
aitze-maitze. Habladuría, murmuración. Cf. aditze. Umien belarritara aurtzarorik xaloenean eldu ziren
aitaren ibillerak sortutako aitze-maitzeak. [...] biozkada ezkutu batek tai gabe esaten zien, jendeak beren aitari
buruz zebilzkin marmarioak bidezkoak zirala. Etxde JJ 215.
haitzerrez, atxerrez. Costeando, navegando por la costa. Kosterrez goaz (atxerrez, kostearen errez, atxen
errez, kostatik urre). Berriat Bermeo 388. Orain ez goaz kosterrez (ez goaz atxerrez), zabaletik baiño. Ib. 390.
haitzeta (Lar), atxeta (H ). "Breñas, tierras ásperas y de peñascos, aitzetak, arkaizteak, atxagak" Lar.
"Lieu de beaucoup de rochers" H.
aitzetik. v. aitzitik.
aitzi. (Precedido de dat. o gen.). Contra. "Aitzi (S, arc), contra. Guri aitzi, contra nosotros" A, aunque no lo
recogen los lexicógrafos Gèze y Larrasquet ni se documenta en ningún texto suletino, ni antiguo ni moderno
(pero cf. Ip s.v. aitziko). Aresti en "Léxico empleado por Leizarraga de Briscous" (FLV 1973, 65), trae aitzi
'contra', al parecer inferido de aitzitik (q.v.), que no figura en su lista. v. aurka.
Eta gero oraino aithor zetzatela, fraide lagunen aitzinean, beren erregelaren aitzi edo kontra huts guziak. Jnn
SBi II 222 (ap. DRA). Neskatxaren nahiaren aitzi edo kontra. Prop 1904, 59. Kantua ere araberan, kakol bezain
ilhuna, ilhun bezain kakola. Xamardunak etzezaken ahulagorik hatzeman bere aitzi (contre lui; contra si). JE Bur
148. Ni ezniz phüntsützen hebenko kaseta erdaldünek erabilten dütien elhez baten althe edo bester aitzi (kaltez,
aurrezka, kontra). Lh EEs 1914, 244. Berriki asaldatuak, Madero delakoaren aitzi. FIr GH 1922, 545. Guziok
nere buruaren aitzi, gezi-yaurtika diarduzute. Zait Sof 190. Ire aitaren aitzi aserretuta al ator? Ib. 179. Josu
bar-Joseph, ba dut burhau 'in zuri aitzi: / bihotzean osk bainituen zazpi ziraun. Mde Po 94. Descartes,
eskolastikuen metafisikari aitzi oldatzen ikusten dugu. Mde Pr 141. Olako etsaigo gaiztoaren aitzi. Gazt MusIx
135. Liberalkeriari aitzi (título de la versión vasca de F. Krutwig (1968) del opúsculo de Mao Ze Dong).
- AITZITIK AITZIKORA. De una cosa a su contraria. Gauza oro beraren aitzikoak ernerazia dalako [...].
Bizi-oarpen guztia aitzitik-aitzikora ari dan igikun onexek erne-arazia bait da. Ibiñ EG 1957 (1-2), 61.
aitzika (S ap. Lh). Contra. Gizonki, beraz, edozer eraman bear dezu, ta yarki litzazuken aitzika beso gogor
erabilli. Ol Imit III 35, 1. Ez yaiki, ordea, Yauberen aurka; ez yaiki gure aurka; gure Yainko Yauberen
opamaiari aitzika opaimairik eraikiz. Ol Ios 22, 19 (Dv kontra, Ker aurka). Enda Ederrekoak ez antzo,
beansidheak oro emakumezkoak eta gure lamiñen aitzika, giza alabak bezala ziren aurpegiz eta kaizuz. Mde Pr
268. Gure indarren aitzika / ez düte etsaiek ahala. Casve SGrazi 152.
aitzika. v. aintzika.
aitziko. 1. Contrario, adversario. Hersa gakitzon gure beharrüne güzietan konfidantza handienarekin, eta
gure arimaren aitziko eztiren ber, segür izan gitian haren bidez ardietsiren dütügüla gure galthoak. Ip Hil 149.
Ene aburua orri aitzikoa (contrario, opuesto) delakotz. Broussain Eusk 1919-20 (II), 31. Onak eta arduragarriak
dituzu batzuek; gaiztoak eta Jainko gure Jaunaren legearen aitzikoak beste batzuek. Mok EEs 1924, 108. Zure
aitzikoari alki zakizkio lenbaitlen, bidean arekin zoazaño: berak ebazleari, ta ebazleak amaiñari emana ta
morroillopean itxia ez izateko. Ol Mt 5, 25 (Lç partida kontrasta, He, Dv partida, Ur, Ip, Or, Leon, IBk e IBe
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
635