A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
esan zuen: "Ni ez naiz Kristo". Ir YKBiz 51.
aitortegi (Lar, H (-th-)), autortegi (H). Confesonario. Eliza Juan Joxek berak zabaldutakoan, gizakume ta
emakume arrapaztaka sartu ziran, bai laxter aitortegi-inguruak belztu ere. A Ardi 125. Nere aitortegira urbildu
zan. Ib. 125. Aitortegian egia jakin oi danez, zuk jakingo dezu galdetzera noakizuna. JBDei 1921, 353s.
Aitormenerako egunetan luzaro aitortegian zegoan apaiz bati joan zitzaion gizon bat bere aitormen egitera.
EgutTo 16-2-1924 (ap. DRA s.v. aitormen). Lan aundia egiten du Iruñako komentuko aitortegi edo
konfesonarioan. ZArg 1955, 234.
aitortoki (-th- H), autortoki (H). Confesonario. Pernandok, apaizak barkamena eman zionean, eskua
luzatu ta emakumien aitor-tokian dagon saretik duroa eskeñi zion. Muj PAm 72.
aitortu (G, AN-larr-erro, L-ain, BN, R-uzt; Lar, Mg Nom 65 (G), Añ; aith- S; SP, Urt I 18, Arch VocGr, VocBN,
Gèze, Dv, H), autortu (V; Lar, Mg Nom 65 (V), Añ, Izt 28r, Dv (V), H), atortu. Ref.: A (aitortu, autortu); Lrq
/áithort/; Iz ArOñ (autórtu).
1. Confesar; reconocer. AxN explica aithorraren emaitea (243) por aitortzea.
Tr. Documentado desde Dechepare, es de uso gral. En el s. XX desplaza casi totalmente a konfesatu, tbn. en el
sentido especializado de 'confesar los pecados en el sacramento de la penitencia'; v. infra ejs. de 'confesarse', con
aux. intrans. La forma autortu se documenta en textos vizcaínos; tbn. la emplean autores guipuzcoanos como
Guerrico, Iztueta o Arana (SIgn 103). Atortu sólo se encuentra en Ochoa de Arin. Algunos vizcaínos modernos
como Lauaxeta (BBa 42) o Gandiaga (Elorri 128) emplean aitortu. En DFrec hay 250 ejs. de aitortu, 6 de
autortu y uno de aittortu.
O iaun hona, aitortzen dut bekhatore nizala / eta gaizki egitiaz ogen handi dudala. E 41. Guk dugu aithortzen
eta erraiten ezen han behin batheiatu izan diradenak eztiradela berriz batheiatu behar. Lç Ins G 6r. Eta
aithorturik ezen arrotz eta estranjér ziradela lurrean. Lç He 11, 13. Eta aithor zezan eta etzezan ukha: eta aithor
zezan, zioela, Ez naiz ni Krist. Lç Io 1, 20 (He, TB, Dv, EvS, Ol, Leon, Or, IBk, IBe Ol ait(h)ortu, Ker autortu;
LE konfesatu). Aithortzen dut ez-naizela zure errezibitzeko gai: ezagutzen dut neure indignetasuna. Mat 252.
Urthean behin bedere aithor etzak gaizkiak. EZ Man I 19. Zure handitasunaren aithortzeko gogotik. EZ Man II
85. Aithor dezadan neure falta. Harb 207. Berek bere borondatez agertu zuten eta aithortu hanbat denboraz
estalirik eduki zuten gaixtakeria. Ax 440 (V 286). Zor iakinari eta aithortuari. Ib. 244 (V 164). Ez egin zure
burua iakin handi, aitzitik zinetan aitorezazu zure iakingabea. SP Imit I 1, 3. Franzia orok aithortzen du zu iaun
handi bat [...] zirela. Tt Onsa 2. Gaztigatzen gaitutzunean, / aithortzen ditugu faltak. Gç 217. Bekhatore girela
aithortü behar dügüla. Bp I 142. Jinkoari aithortzeko harganik dütügüla hon güziak. Ib. 120. Egia atortzea edo
deskubritzea inportadu zebanean, eutzi ote zeban atortu bage. OA 167. Aithortuko dut ene buruaren kontra ene
injustutasuna. Ch III 20, 1. Ezagutzen eta aithorzen dut eznaizela gai zure aitzinean agerzeko. CatLav 1 (V 10).
Egian aithortzen dit, trüfak eta mesperetxiak merexi dütüdala. Mst III 52, 2. Diogun egi hau aitor dezakee
jokalari ta edale gaisto [...], beren joko ta edate galgarri beretara itzulzen diranak. Mb IArg I 95. Luisek aitortu
zion: orañ egiten ditudan penitenziak nere etxeko edo lengoen aldean ezer eztira. Cb Just 45s. Aithor-agun indar
handia duela othoitzak. Lg I 262. Aithortzen dut ofensatu zaitudala gogoz, hitzez eta obraz. Brtc 18 (tbn. en
MarIl 46 y Arb Igand 192). Aiziari aldiz so egiten badügü ikhusiren dügü ta aithortüren gizonak khozü baizik
eztiala hasmatzen. Egiat 195. [Bekatuak] aitortu ta agertu behar diozka Konfesariari. Ub 208.
(s. XIX). Hoben hori / biek zuri / nahi ginautzuke aitortu. Monho 46. Aitortu edo agertu bear du konfesatuko
danak zer egin duen. Mg CC 102. Baña ez deutsube autortuko euren erruz dala. Mg PAb 219. Aitortu nai ez
zuen bere ezin artua, ta dio estalgarritzat: mordo oek ez dira oraindikan ondo eldu. VMg 64. Autortzen dezue
[...] Jaungoiko egiazko bakar bat baizik eztala. Gco I 395. Bekatuak aitortu gabe. AA I 443. Zeren bera dan on
guziaren emaillea, eta nai duan artzalleak ontartea ezagutzea eta aitortzea. AA II 41. [Bekhatu] guziak garbiki
aithortzeko. Dh 129. Autortu ta konpesau esan dirian dantzaak pekatu mortaleko okasinoe urrekuak diriala. fB
Olg 104. Gizonak ezagutu ta autortu egijeen Jangoikua zala gustieen jaube ta agintarija. JJMg BasEsc 32.
Aithortzen dizüt, Jauna, enizala digne. UskLiB 65. Aithor dezagun gaitzaren handitasuna eta erremedioaren
ezin bertzeko beharra. Jaur 147. Gipuzkoatarrak leialak [...] izan dirala, Españako Errege guztiak autortu izan
dute nork bere txandan. Izt C 212s. Negarrakaz autortu ta agertuten deutsaz bere bizitzako pekatu guztijak. Ur
MarIl 59. Baña gogor zeuden beren gaizki-egiña aitortzeko. Lard 471. Izpiritu dutela guziek aithortzen. Hb Esk
144. Nola barkha etsaiei, nola aithor bekhatuak? Hb Egia 152. Aithortzen dut egia, egia dohakabeko hori. Dv
LEd 94. Ahalkegarri da, bena aithortü behar düt eztakidala. Ip Dial 112. Amoriyorik gabe / pasatu eziñez, / nik
damak maite ditut, / aitortzen det ziñez. Bil 75. Goraki aithortuz bertze Jainkorik ez dela aita handiaren Jainkoa
baizik. Laph 207. Konfesatzera juanda / zenbaitek zer dauka? / txikiyenak aitortu, / aundiyenak uka. Ud 92. Gau
artan bertan aitortu zituan bere pekatuak konfesiuan. Bv AsL 108. Emen autortu nai dot / nazala euskalduna.
AB AmaE 178. Zenbat on eta grazia zerutik artu zituen, guziak Mariaren bitartez zirala, aoa betean aitortzen
zuen. Arr May 173. Zuk aithortu gabe ikhusten dut zure barneko mina zer den. Arb Igand 107. Bere bekhatuen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
619