A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
emaiten diotela Sarako eskuarari. ES 156. Gaudezen tieso esperantza izateko egin izan dugun aithorrean. "Spei
nostrae confessionem indeclinabilem". He He 10, 23. Mundu ororen aitzinian haren [Jesu-Kristo] aithortzeko,
eta aithor edo fede hartan hiltzeko. AR 230s. Aithor bera egiten dute egun oroz, behin trebes ibili ondoan, osoki
ta bihotz guziaz Jesu-Kristoren uztarri sakratuaren azpian jartzen direnek. Dh 191. Zuen fedearen aithorra.
EgunO in Arb Igand 184. Egia saindueri aithorra diote, / hekin sustengatzeko beldurrik ezdute. Hb Esk 201.
Orotan bazen zeruko laguntza beharren aithorra. Hb Egia 50. Ez diote Yuduek [Mahomet-i] eginen profetaren
aithorra. Ib. 78. Aitor ontara ere bat etorri zan azkenik. Zait Plat 134. [Filosofuen] aitor arrigarri ta unkigarri
onek indar aundia ematen dio Jainko ba-delako usteari. Vill Jaink 28.
(SP, Urt I 449, VocBN, H). Confesión (de culpas, deudas, etc.); declaración, testimonio. "Aveu, confession"
SP. "Confesión" Lar. "Aveu" VocBN. Cf. A: "Aitor (G, B), confesión (se usa en los derivados)". Ontzat
errezibi zazu aithor bekhatuena. EZ Man II 84. Zeren zure gogoaz eta aithorraz ere probetxu guti du hartzeko
duenak, pagamendurik eztenean. Ax 244 (V 164). Eztakiala ioan urterik / eur' aitorr' egin gaberik / gaizki
eginez apezari. O Po 54. Heraberekiñ egiten dut aithor hori, halere erranen dut egia ene buruaren kontra. Ch
III 52, 2. Zure bekhatuez egiten duzun aithor humilla. Ib. 6, 4 (Ol aitor; SP konfesione, Mst kofesione). Bere
gaixkiez urriki izatetik eta aithor humil bat egitetik urrun. Lg I 323. Kutsatzen zenaz geroz, bere aithorraren
arabera, Saulen heriotzean. Ib. 298. Zoaz mahain saindurat zure indinitateaz aithor zinziñesko bat egiñik. Mih
43. Ene bekhatuen iakiteko [...] behar ez duzun arren ene aithorrik eta kofesiorik. Brtc 17 (tbn. en MarIl 46 y
Arb Igand 192). Gaizkien aithorrik eginen ez duzu, ez izanen urriki. Hb Egia 128. Eta beren bekhatuen aithorra
egiten zutelarik, haren eskutik bathaiatuak ziren Jordanean. Dv Mt 3, 6 (Lç bere bekhatuak konfesatzen
zituztela). Bere bekatuen kofesioa edo aithorra. Lap 384 (V 175). Astoaren aithorra / dutenean entzun, / denek
oihuz diote: / hoi da, hoi hobendun! Zby RIEV 1908, 763. Beldur itsusiago bat badut --barkatu lumatik erortzen
bazait aithorra--, beldur niz Inazio gutarterat ager baledi [...], gor eta elkor egon ginitzozken. JE Ber 65. Bañan
apaizpuruek eta batzar osoa Iesuren aurka zebiltzan gezurrezko aitor billa. Ol Mt 26, 59 (Dv, IBe gezurrezko
lek(h)ukotasun, Ur lekukotasun gezurrezko, Ker guzurrezko testigutza, IBk gezurrezko testigantza). Gezurrezko
aitorrik ez egin (Mc 10, 19). Or MB 877. Esteberen anaiak egin-aitorra aintzakotzat artu ezik ere [...], beste
artzaien aitorrak ontzat jo bearrekoak ziran. Etxde JJ 194. Beren eziñezko maitasunaren aitorra bein eta
berritan egiñaz. Ib. 73. Gizon guziok egiten dugu itsutasun-aitor au. Txill Let 127. Aithorraren beharrik ez dugu
jakiteko ean den hobendun. Larz Senper 70. [Testigu biak] euren autorra amaitu dagienean, Pisti batek [...] il
egingo dauz. Ker Apoc 11, 7. Ez dut uste inoiz gure hizkuntzan entzun denik horrelako hitz larririk, horren
zinezko aitorrik, horrenbesteko garraxi sarkorrik. MIH 300. Utzi zizkigun maitasun agirien aitorra. Ib. 236.
Horra non duzuen aitor garbia nola, besteak beste, gizonak lanaren, arriskuaren eta jakitearen podorioz eskura
ditzakeen etekinak. MEIG IV 120.
2. (-th- H). Testigo. (Salvo en Olabide, usado sólo como predicativo). Aingiru sanduak izanen dirade aitor
gaizki egote ones. "Testigos de esta maldad". Ber Trat 32r. Zeren Iainkoa izendatuki, gezurraren aithor eta
lekhuko ekhartzen baita. Ax 255 (V 170). Aditzen ez badizu, berriz, lagun bat edo birekin itzul zakizkio, bi edo
iru aitorren aoz auzi oro erason dedin. Ol Mt 18, 16 (Lç testimonio, He, TB, Dv, Ur, Leon, IBe lek(h)uko, Ip
jakile, Ker ikusle, IBk testigu). Eztu argatik zin-egitea, Yainkoa egiaren aitor ta yakiletzat ekartzea debekatzen.
Ir YKBiz 124.
3. (Dv), autor (V-gip ap. Iz ArOñ). Conformidad, anuencia. "Burhasoen aithorra gabe ezkondu da, il s'est
marié sans le consentement de ses parents" Dv. "Neure autorra emun, dar mi conformidad" Iz ArOñ. Bethi
behar zuten Aita-Sainduaren aithorra edo baimena. Hb Egia 115.
4. (Dv). Reputación. "Nihon ere aithorrik ez duten gizon batzu, quelques hommes qui n'ont de créance nulle
part" Dv. "Aithor oneko neskatxa, jeune fille de bonne réputation" Ib.
5. "(G-to, AN-5vill), clase (se dice de tierras y árboles). Lur aitor onekoa, tierra de buena clase" A. "Lur attor
onekoa" Asp Gehi. Urrena, mintzaeran dago gure euskeraren aitor ona. "La buena calidad de nuestra
lengua". Or in Gazt MusIx 14.
II (Adj.). 1. (G-to, B ap. A). Fértil. "Alor aitorra da etxeari datxikona (L-sar)" P. Garmendia (ap. DRA).
Konstantinan lurralde / aitorra lantzen dutenenak. "El fértil suelo". Gazt MusIx 99. Gramatikan asi nintzanetik
autemana nendukan, euskera lur aitorra zala izan-izate, ots, metafisikarako. Or ib. 10.
Abundante. Orrez ganera ondasun-agerkai jabe zan, ta bankuetxetan eukazan gorderik agerkaiok. Or
euken iturria aren etorri aitorrak. Erkiag BatB 47. Kale luze luzeak, etxe zabal jasoak, zugazti ikusgarriak,
lorategi polit eta txukunak, inguru aberats aitorrak. Ib. 170. Errukiz ikusten eban maisuak, mutikoaren
zabarkeria, berezko doai aitorren jabe izanik. Ib. 26.
2. Clásico. Ikaskizun aitorrean erantzia zegola auteman nuan. "Liberalium disciplinarum". Or Aitork 109.
Or dauzka ikaskizun aitorrak oraiño ahantzi gabe. Ib. 256 (corregido en la fe de erratas en iatorrak). Bertan iru
kultura aundien ekarria biltzen da: hebertarra, aitorra ta kristauarra, alegia. Gazt MusIx 61. Latindar ta greziar
aitorrak, batez ere Birgili ta Teokrito, irakurriz. Ib. 164. Orain dugu, Grial, / ikasgu aitorren epazartea. Ib. 113.
XVI gn. mendeko bi gaztel-idazle aitorren olerki onenak. Ib. 8. (Con reduplicación intens.). Beraldiaren
eskupea aitor-aitorra da, diño D. Alonsok [...]. Oratik bere-bere dun eskupea; baita Fray Luisek ere. Gazt
MusIx 67.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
611