A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
luxe bat emanik ahoan, / Amaxo're han baitzen, / ni haren altzoan. Etcham 221. Aitaxo zapetain bat zen inguru
guzian aiphatua. GAlm 1954, 14.
2. Bisabuelo. Hor direla ehortziak San Frantsesen aitaxo eta amaxo. "L'aïeul et l'aïeule de Saint François".
Ardoy SFran 42. Frantsesen aitatxi edo bederen aitaxo hango "auzapez" egonak baitziren. "Le grand-père ou du
moins l'aïeul". Ib. 60.
aitaxun. v. aitaizun.
aitazko. Padrino. Cf. AITAZKO. Bere elizako aitazkoa (padrino eclesiástico) Aizpuru'tar Benigno Jauna,
Zumaiko Apaiz Nagusia izango da. Erritiko aitazkoak (padrinos seglares), berriz, Berasaluze'tar Anizeto Jauna
ta Aranguren'dar Estefania Andrea. NEtx Nola 37.
aitazorro (AN-5vill; aitezorro B). Ref.: Gte Erd 217; Izeta BHizt2 (zorro). Apegado al padre. "Haur hori
aitazorro da (AN-5vill)" Gte Erd 217. "Juan Martinen aurre berriz aitezorro [da]" Izeta BHizt2. Cf. amazorro.
v. aitazulo.
aitazulo (V, G), aitazilo (S), aitazillo (L, S, Sal). Ref.: A (-zulo, -zilo); Lh y Lrq (aitazilo); Elexp Berg.
Apegado al padre. Cf. amazulo. v. aitazorro.
aitazur. "Muy amante del padre" A (s.v. -zur).
aitegi. "Padrón, padrote" Lar.
aitelume. v. aitonume.
haiteman. v. hauteman.
aitenume. v. aitonume.
haiterazi. v. hautarazi.
aiterri. Patria. Cf. A BGuzur 157: "Aizorri esaten eida Oñati-aldean, aiterri edo asaberri edo iaioterri
esateko". Cf. tbn. T-L: "Patrie, sort-herri, aiten herri, aberri". v. aberri. Bere aiterri dan Euskalerri
eskeronekuak. La Abeja 1890 (enero), 1. Aiterria edo sor lekhia. ArmUs 1892, 133 (ap. DRA). Ni, aiterrian
goldea sartzeko lur-mutur bat ere izan ez ta, or ibilli ninduan berrogai urtez yarraio. 'Dans ma patrie'. Or Mi 94.
aiterrizale. (Neol.). Patriota. v. abertzale. Zaldun katoliko omentsu, euskaldun aiterrizale argitu eta goi.
La Abeja 1890 (enero), 1.
aitetama (G-nav, AN-araq-olza-gulina, L, BN, S, R; atte- AN-ulz), aitatama (AN-egüés-ilzarb, B, BN-baig, Ae,
Sal, R-uzt), aitetaama (AN-burg), aita eta ama (AN-araq, BN-ad). Ref.: VocPir 155; Bon-Ond 152; Lh; Echaide
Nav 324-325; EAEL 43. (Pl.). Padre y madre. (Sólo incluimos los ejs. de pl. tantum, no los del tipo aita eta
ama, aitaren eta amaren, etc.). v. aitama. Bere aita eta amen maniak onsa begiartzen zütiala. Bp II 35.
Gizonak utziko ditu bere ait'etamak eta lothuko zaio bere emazteari. Urt Gen 2, 24 (Dv, Bibl, BiblE aitamak, Ol,
Ker aita-amak; Ur aita eta ama). Aténzio otoi aitetamak. LE Matr6 260. Haren aita etamak ziren /
Compostelarik ützüli. Xarlem 1527-1528. Bederatzü gerrena nin nahi apheztü, / nahiz aita etamer ephatxüti
khentü. Etch 176. Aitet-amen onratzea. "Honrar padre y madre". CatAe 44. Nork onratzen tu aitetamak? CatSal
45. Da kura zoineki guziuak sortan baigra, eredatruk gore lein aitetamen ganik. CatR 55. Maria Birjina eraman
zien bere aita eta amek [...] tenploala. Ip Hil 39. Ait-et-amez gabeturik / gelditu zen Xalbador. Ox 34.
Ezkunt'egüna heltü zenian, aitetamak eta alaba elizalatü ziren. Mde Pr 122. Etxe txiki txukun baten / zure
aitetamekin / zinan bizi, zintzo bizi. Mde Po 85. Ni ere ait'et'amek hain ninduten maite. Xa Odol 73.
haitetsi. v. hautetsi.
aitetxadi. "(Padre de) familias" Lar.
aitetxeko. "(Hb), père de famille" Lh.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
607