14.05.2013 Views

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur<br />

aitasaindutiar (Dv, A, Lh), aitasaindutar. Papista. O' Connel Aita-Saindutiarra. Hb Egia 115. Norbaitek<br />

deitu zuen O'Connel Aita-Saindutarra, trufatzeko bere ustez. Ib. 115. Aita-Saindutarra erran nahi dik: ene<br />

sinhestea Aita-Sainduz Aita-Saindu higaten dela Kristoraino. Ib. 115.<br />

aitasaindutu (Lh), aitasaintutu. Hacer(se) Papa. Gregori VII menüser botikatik aita santiaren kaideran<br />

jarrerazi, Sixto V urdezaiñgoatik orozbat aita saintütü. Egiat 244.<br />

aitasantuorde. Nuncio del Papa. Gaur zortzi-arratsaldean, orduan bere lagunak bultz eginda, Aita santuordeagana<br />

Zarautzera izan nintzan. A LEItz 130s.<br />

aitasantutza. Papado. San Pedro an etzan Aita-Santutzako lanetan kanpoan izan. Lard 522. Aldatuaz bere<br />

Aita Santutzako Aulkia Kristandadeko beste erriren batera. Ant EE 1885b, 285.<br />

aitasizun. "Abuelastro" BeraLzM.<br />

aitaso (L, BN; SP (-azo), Urt I 37, Ht VocGr, Lar, Arch VocGr, Gèze, vEys, Dv, H). Ref.: A (aitaita); EI 351.<br />

Tr. Los testimonios anteriores a 1950 corresponden todos a la tradición septentrional.<br />

1. Abuelo. "Aitazo, grand père, abuelo" SP (cf. O-SP 224: "Il faut écrire aitaso et non aitazo"). "Aitaso (G, L,<br />

BN), [...] aïeul" vEys, a quien siguen tal vez Harriet y Azkue (s.v. aitita), que dan las mismas indicaciones<br />

dialectales; en el caso de vEys, la G se refiere a Larramendi. v. aitaxo, aitso. Minzatu nais zure aitari,<br />

aitasori, osabari. Volt 204. Obed hau gerthatu zen Isairen aita eta David erregeren aitasoa. Lg I 249. Alfonce<br />

Castillako erregea, San Louisen aitasoa. Lg II 390. Aitaso hasten da kantuz muxikoen airean. Dib Koblak 21.<br />

Aitasok xutiturik, "Aitaren" eginez, / su ondotik diola: Haurrak, has otoitza. Iratz 131. Ez othe duzu izan zure<br />

familian konkorrik? [...] Aitaso? Amaso? Lf Murtuts 39. Bathuelen alaba naiz eta ene aitaso Abrahamen anaia<br />

da. Zerb IxtS 22. Gurasoak ematen digu semearen esplikazioa; gurasoena, berriz, aitasoak ematen digu. Vill<br />

Jaink 58. Oiek [Erakleito, Parmenide, Pitagora, Enpedokel] baitzenituen Platonen aitaso, arbaso, okilaso ta<br />

tokibilaso. Zait Plat 81.<br />

(Ref. a ancianos). Aitaso bat ikusi dut / ahultzen eta xahartzen, / hil mihisea bezala / egunez egun xuritzen.<br />

Etcham 162. Lehenbiziko oto gurea, Tolosako kaskañoak zentzaturik edo, aitaso baten urrats zuhurrari jarri da<br />

tanpez; bigarrena badarraio gibeletik, berdin eme. JE Ber 77.<br />

2. (Pl.). Antepasados. "Au pl., aïeux" Gèze. Bizi izan zela deboki aitasoen legeen jarrikian. Egiat 177.<br />

Aitasuen erranak eta eginak, bethi burian erabiltzak. Arch (ap. DRA). Gure aitaso kantabreak / lo baitaude<br />

lurpean; / ez othe dire atzarriko / aire hau aditzean?. Elzb Po 198. Hitzeman dian bezala gure Aitasoer,<br />

Abrahami eta haren ondokoer mente güzietako. Ip Hil 79. Nago, ogiak eskuz oraino jotzen ziren denboran, gure<br />

aitasoek beren ogiak hala jo othe dituzten behinere, nola Xanetak gure Xoane. Barb Sup 98.<br />

Patriarca. Aitasoak beno / zaharrago / behar zunuke izan. "Autant qu'un patriarche il vous faudrait vieillir".<br />

Arch Fab 231.<br />

3. (O-SP 224, Gèze Dv y A). "Bisaïeul" Gèze. Ez erran haatik Frantses ez dela "Jatsukoa", haren<br />

aitatxik eta haren aitasok etzutela Jatsurekin deus ikustekorik! Ardoy SFran 41.<br />

- AITASO-AMASO. (Pl.). Abuelos. Gure aitaso-amasoek zuten arrazoinekin erraten hobe dela lastozko<br />

etxola bat berea, ezinez jauregi bat bertzena. Elsb LehE 22.<br />

- AITASOEN AITASO. (Pl.). Antepasados. Gure aitasoen aitasoek egin kadera zurezko batzu. Elsb LehE 22.<br />

Iatorriak ezilkor irauten du aitasoen aitasoak ioteraiño. Ibiñ Virgil 111.<br />

- HIRUGARREN AITASO. "Irugarren aitasoa, le trisaïeul" Lh, que cita a H, pero lo que encontramos en éste es<br />

Irugarren aitona.<br />

aitasotu (Dv). Hacerse abuelo; envejecer. "Aitasotu ondoan nahi du ezkondu, il veut se marier après être<br />

devenu grand-père" Dv. v. aguretu. Ikusten dugu gizon bat aitasotu danean, / etx'aintzinean jarririk alki<br />

baten gainean; / bere haurrak ezarririk bizi-molde onean, / / ilobaso xume bati dagola solasean. Dib Koblak 20.<br />

Hain da zahartua, aitasotua [eskuara]. HU Aurp 210.<br />

aitasohurren. Bisabuelo. "Abpatruus [...] aitasohurrenaren vel abrasoaren anaia" Urt I 37.<br />

aitasun. v. aitatasun; ahaidetasun.<br />

ahitasun. "Debilidad (Darric)" DRA.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

603

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!