A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Padrino y madrina de boda. Pillomena ta Mogel, ezker-eskui, aita-ama bitxi zituztela. Organuan eztaimartxa...
NEtx LBB 140.
aitamaginarreba, aitamagiarraba, aitagi-amagiarreba, aita eta amaginarreba, aita ta ama indarraba. (Pl.)
Suegros, suegro y suegra. Nere ait-amagi-arraba zarrai zere biotzak erakusten dizun guzia esaiezu. Arr GB
125. Bardiñ egin biar dabe irugarren egunian suiñak euren aita ta ama indarrabakin. Akordagoitia EEs 1914, 4.
Alabarik maitagarriena bezela artu zuten aitagi-amagiarrebak. Etxde JJ 98. Ene aita eta amaginarrebaren
platinazko eztegi eguneko eginak. Ez naiz suhi bezala mintzo, bainan pertsulari bezala. Xa Odol 243.
aitamatu. Hacerse padre y madre. Aitamek, aitamatu direnetik, ez dakite gehiago zer den amodioa. JE Bur
98. Gero ait'amatzeko edukirik grazia, / irriz ari zitzaukun gure ustez bizia. Xa Odol 182. Espos berriek
ait'amatzeko zerutik dute ordena. Ib. 212.
aitamatzako. (Pl.). Padre y madre adoptivos. Onek gertaerok ostatuan igaroten zireanik ezekien Eladik,
bere aittamak ez Ondartzako Josetxoren aittamatzakoak. Echta Jos 361.
aitamen (V, G, AN-gip; SP (-th-), Lar, Añ, H), aitame (-th- SP). Ref.: A; Iz ArOñ (aittámena). Mención.
"Aittámena emon dosku" Iz ArOñ. Cf. aipamen. --Eta ezer seguratu bage edo agindu bage aserrearekin
aitatzea Jaungoikoaren izena [...] juramentu ote da? --Ezta juramentua: baizik da deitura edo aitamena. Gco II
158. Baña Jainkoaren Semearen aitamena aditu zuenean, nastu zan. Lard 455. Eskritura Santak, munduaren
asieraren gañean itzegitean, ez digu aingeruen aitamenik egiten. Ib. 2. Illeen aitamenik etzuen egin bear, zeren
indar guzia oietan zeukan. Ib. 145. Eta etzan Israelen aien aitamenik geiago egin. Ib. 95. Nere diruen aitamen
eman, / ukatzen azkar asi zan. PE 150. Mandatariak bakearen aitamenakin etorri ziran. Arr EE 1882c, 553.
Josek etzuan iñola ere Zabaletaren aitamenik egin nai. Ag G 322. Pixka batian ez naiz aztuko / sartuagatik
lurpian, / nere aitamenak izango dira / beste larogei urtian. Tx B II 70.
aitamende (Añ), aitamene (Lar, Añ). "Patria potestad" Añ.
aitamin. Sentimiento paternal. Maider ezagutu zun ezkeoz ordea ta biotz-biotzean arenganako aitamiña
sortu, bere barrunbean eztenik zorrotzena zulaka asi zitzaion. Etxde JJ 267.
aitamorokilo. "Lucano ciervo, [...] los chicos de Ondárroa llaman a este insecto, aita- aita morokillo" Labayru
Hist I 563.
aitanaia. Tío paterno. "Abpatruus, aitasoren aitanaia" Urt I 37.
aitanditxarko. "(R-uzt), espantajo de los sembrados" A. "Ulzaman, bi ta irugarren inaute-egunetan, lastoz
beteriko gizon andi bat ateratzen dute [...]. Uztarrotzen (Erronkarin) Aitandi txarko zuen erraldoiak izena" A EY I
318. v. amanditxarko.
aitansiti. "Patriarca" Lar.
aitantza. Paternidad. v. aitatasun. Bada San Josefek izan zezaken Jesusen aitanz guzia zen Jesusen
Amaren birjinzari zegokana. Mb IArg II 50. Zein andia den San Josefri bere aitanzaren alde zor zaion
begitartea, errespetua eta honra. Ib. 53.
aitañi (S, R-uzt; Gèze, Dv (S), H (S)). Ref.: A; EI 351; Lh (aurritu); Lrq /aitan'í/; ContR 530. Abuelo. "Aitañi
aurritüxerik dizügü (S-saug)" Lh (s.v. aurritu).
- AITAÑI BILO-XURI. "Aitañi bilho xuri (Sc), cierta semilla blanca y redonda, que brota de los árboles y es
transportada por el viento" A.
- AITAÑI-LILI (S ap. Alth A). Amargón, diente de león. "Pissenlit, aitañi lilia. Zeren din frütü bürü xuri"
Alth Bot 17. Trenpa-eraz (arduan) bostpasei aitañi-lili phünta. Eskual 17-1-1908 (ap. DRA).
aitaño (S ap A; Dv). 1. "(Haramb.), père nourricier" Dv. "Padre nutricio" A. Gure aitañoari, laborariari, /
amodio dezogun eman haz-ordari. Elzb Po 219.
2. "(L, BN), grand-père" Lh.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
600