A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
b) Referido al padre. "Aitazko solhasa, discours qu'on tient du père" SP.
- AITEN AITA. a) (Pl.). Antepasados. Hire aitek ezpaitute ikhusi, ez hire aiten aitek, Lurarren gañean izatu
diren egunaz geroztik. Urt Ex 10, 6 (Urt aitonak). Maite dut nik sorlekua / aiten aitek hautatua. Elzb Po 195
(tbn. en Barb Sup 106 y Erkiag Arran 9). Txamarrak aiten aitak lenengo jantziak. AB AmaE 234. Aiten aitek
erakatsia baiteie mintzai hori. HU Zez 122. Aiten aitek lurrarekin eta etsaiekin jasan guduek gogortua. Ardoy
SFran 288. Aiten aiten aritik / zuzen atorrena, / ez duk ik lotsatuko / balankari zena. Or Eus 34.
b) Papa. "Antipapa, Aita santuaren kidea, aiten aita kidea" Lar.
- AITEN AITONA. (Pl.). Antepasados. Or ere gogor egingo dezu / aiten aitonak bezela. EusJok II 139. Gure
izeben amen amonen / osaben aiten aitonak, / emen fueruak defenditutzen / ibillitako gizonak. Tx B I 130. Onek
elkartzen gaitu aiten aitonekin. Or Eus 103.
- ARIMAKO AITA. Director espiritual. Ni bekataria konfesatzen naitzaio Jangoiko guzia dezakanari [...], ta
Zuri, nere Arimako Aita. Añ CatAN 68s (v. tbn. arimako aita en CatBus 40 y Legaz 57). Juan zan konfesetara
Misionista bategana ta esan eutsan oni: Ai neure arimako Aita! Mg CO 151. Emon zeure gorputz gaistoari
nekeren bat; baia onetan eta onelangoetan ez iños urten arimako aitak dirautsunerik. Añ EL 2 89. Jarraiturik
arimako aita eta zuzentzalle jakitunaren eretxi eta esanai. Itz Azald 192.
- ATTA (S). (Forma con palat. expr.; no incluimos aquí los casos en los que ésta parece ser meramente fonética).
"Papa (puér.)" Lrq. Berak azkenekotzat atta agudiari / begiak ziokitzan hilltzean han hetsi. Gy 27. Atta, diote
semeek, txit trankill bazaudezke. Ib. 44.
- BETIKO AITA. v. AITA BETIKO.
- ELIZAKO AITA. a) "Padres de la Iglesia, Eleizako aitak, gurasoak" Lar. v. ELIZAKO GURASO. Borthitz
asko dire debotak nekhatu gabe obra bere egiteko, diote Elizako Aitek. Gç 29. Irakur badetzagu istorio zahar eta
berri guztiak, eta oraino Elizako aitak eta doktorak. ES 400. Elizako aita guziek handizki altxatu dute Daviten
emetasuna. Lg I 290. Era onetan hitz egiten due Elizako Aitak eta Maisuak diran beste santu askok. Gco II 67.
Elizako aitak hartaz mintzo dire. Dh 260. Egin dezake, dio Elizako Aita batek, mundu bat kreatu duen hau beino
ederragoa. MarIl 125. Sinheste bereko ziren Elizako Aita guziak. Hb Egia 108. Elizako Aiten arabera. Arb Igand
143. Ezta irakurten ez Ebanjelio saintian ez Elizako Aiten librietan. Ip Hil 191.
v. tbn. Jaur 162. Laph 46. Lap 318 (V 144).
b) AITA ELIZAKO. Prohombre de la Iglesia. Hirur jaun izan tüzü aita elizako, / bat aphezküpü eta biga
arxebixko. Etch 568.
- ERROMAKO AITA (V-arr-gip, BN-lab-mix, S ap. EI 331). Papa, Santo Padre. Erromako Aita burutzat ez
daukenak. KIkV 38. Erromako Aita utseziña da. KIkG 23.
- ESPIRITUKO AITA. v. AITA ESPIRITUKO.
- FAMILIAKO AITA. v. AITA FAMILIAKO.
- GOIKO AITA. v. AITA GOIKO.
- ZERUETAKO AITA, AITA ZERUETAKO. Padre Celestial. Zuen Aita zeruetakoak-ere zuei barkha
dietzazuen zuen falták. Lç Mc 11, 25. Iainko Aita zeruetakoa. EZ Eliç 393. Zeruetako Aita, zeiña baitzare
Jainkoa. Gç 125. Gloria duzula bethi, / Aita zeruetakoa. Ib. 145. Zeruetako Aita maitea. Añ EL 1 121. Zeruetako
aita, jainko zarena, urrikal zakizkigu. Dh 78. Nik ere nere Aita Zeruetakoaren aurrean ukatuko det. Lard 394.
Zeruetako Aitari arren egiten. Ag Kr 15.
- ZERUKO AITA, AITA ZERUKO. Padre Celestial. "Zeruko aita, père céleste" SP. Barkhaturen drauzue
zuei-ere zuen Aita zerukoak. Lç Mt 6, 14. Errezibi ezazu bada, Aita zerukoa, oferenda haur. Mat 219. Zatxezko
bethi ere Zeruko aitaren eskuari. SP Phil 244 (Imit III 5, 1 aita zeruko). Eta barkha diezadazu, / Zeruko Aita
emea. Gç 58. Zelüko Aita, Jesü Krist ene Jaunaren aita. Mst III 5, 1. Zeruko Aita maitea. Cb Eg III 292. Bihur
gaiten Zeruko aita amultsua ganat. Lg II 112 (167 aita zeruko). Zure Aita zerukoaren intresa gatik. Mih 115.
Oihuz Aita zerukoari. Monho 134 (152 zeruko aita). Izan zaiteze onak, zeuroen Aita zerukoa dan legez. Añ
LoraS 177. Zuén Aita zerúkoak. LE Ong 77r. Zuen Aita zerukoa da zuetan itzegiten duana. AA III 441.
Miserikordija baga juzgaduko zaituze Zeruko Aitak bere. Astar II 185 (32 aita zeruko). Berriturik zoriyon / gau
arretakoa, / Zeruko Aitak berak / emanikakoa. Echag 96. Hortik izanen gare Zeruko Aitaren haurrak. Jaur 105
(353 aita zeruko). Zeure Aita zerukua. Ur MarIl 15. Yesus bera deithua izan da Zeruko Aitaz. Hb Egia 107 (83
aita zeruko). Ene Aita zerukoak. Dv Mt 15, 13 (TB, SalabBN, Samper, Leon Aita zerukoak, Ip Aita zelukuak, Ker
zeruko nire aitak; Hual Aita zelestialak). Zuen Aita zerukoak mantentzen ditu. Arr GB 50 (80 zeruko aita). Gure
Zeruko Aitaren onran. Bv AsL 54 (166 aita zeruko). Zelüko Aitaren hontarzünaz. Ip Hil 259. Gure Aita
zelükoaren manüz. Ib. 127. Zeruko Aita ori deiezka daukazula jakitean. Ag G 341. Zeruko Aita othoitzazue. Ox
69. Zeruko Aita on utsa, / Zeuretzat nire biotza. Enb 109. Yesusek berak bakarrik ikusi du Zeruko Aita. Ir YKBiz
219 (127 aita zeruko). Aita Zerukoaren baimenik gabe. Vill Jaink 44. Zuk bezala dugun maita / gure Aita
zerukoa. Ardoy SFran 354.
v. tbn. He Gudu 108 (106 aita zeruko). Dh 225. fB Ic III 266 (262 aita zeruko). Laph 221. Xe 326. Ud 134.
EusJok II 64. ArgiDL 113. Inza Azalp 134. Tx B I 49. SMitx Aranz 113. Mattin 131. Xa EzinB 122. Aita zeruko:
Harb 313. Brtc 241. VMg 11. Jnn SBi 43. CatJauf 94. Aite Zeruko: ETZ 104 (Ororbia, 1769). Aita zeluko: Tt
Arima 102. CatS 62.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
590