A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
como a la morcilla con él confeccionada". v. AITA ETERNAL.
Tr. Al Norte sólo se encuentra en Etcheberri de Ziburu.
Aita eternoari. Ber Trat 18r. Barkha hunen burgesa duk ene Aita eternoa. EZ Man I 30. Aita Eternoaren alde
eskoatati. VJ 7. Etorriko zela Jesus beraren izenean ta Ait eternoak igorri ta Espiritu Santu konsolari ezin obea.
Mb IArg I 355. Zugan aragiz yantziko zala / Ait'eternoaren Semea. Añ EL 2 231. Aita-Eternoari eskerrak eman
ziozkan. Lard 440. Aita Eternoak eman zidan eskubidea, kartzelan sartzeko besteren gauza jabearen
borondatearen kontra artzen zuena. Urruz Zer 63. Ait'eternoak zeru-lurrak behialako big band hartan sortu
zituen antzera. MEIG V 111.
v. tbn. CatAnz 2. OA 36. SermAN 1r. Cb Eg II 80. Ub 130. Mg CO 97. Gco I 461. JJMg BasEsc 64. Astar II 275.
CatLlo 23. CatB 28. CatBus 45. Xe 203. Ud 90. Arrantz 156. Tx B I 203. Balad 220. Ait eterno: Ub 202. Arr GB
137.
- AITA ETXEKO. "Padre de familia, aita etxekoa" Lar y Añ.
- AITA FAMILIAKO, FAMILIAKO AITA. Padre de familia. v. aitafamilia. Balaki aita familiako batek
ohoiña gauaz zer orenez jin ladin. Tt Onsa 57. Zeruetako erresuma konparatzen da familiako aita batekien. He
Mt 20, 1 (Samper familiako aita, TB, SalabBN, Echn aita familiako; Lç aitafamilia, Hual familiazko aita, Dv,
Ur, Ip, Ol, Arriand, IBk etxeko jaun, Or etxe-jaun, Ker etxagun). Egin behar zutela familako aita batek bezala
zeina erne bailagoke balaki zer mugaz edo zein gauez ethorri gogo duten ohoinek. Lg II 186. Familiako aita
onak egin zuen bezala / sofritu nahi ez badu bere landan iraka. Monho 48. Famillako aita [...] / trankil lotara
goatea / duk enganio tristea. Gy 283. Familiako aita prestu bat. Elzb PAd 52. [Ostatuan] daudezila gizon gazte
langileak, aita familiako zaharrak, oro baltsan. HU Zez 26s. Aita familiakoari doako etxean egoitea, bere lanetik
ez dadien aldara. JE Bur 171. Beharrik zen Oxalde aita familiako. Ox 199. Hala egon beharrak ziren hirur
mendez, aita-familiakoek erranak familian eginez. Zerb IxtS 44. Lotuak ziren, gizonki eta girxtinoki, beren aita
familiako eginbideeri. "Leur devoir de père de famille". Ardoy SFran 106.
- AITA FAMILIAZKO, FAMILIAZKO AITA. Padre de familia. Aita familiazkoak emaiten badu auharia. Tt
Arima 74. Aita familiazko bati bezala / orok deizügü so eginen. Abraham 312. Zeurien reinua urdu baita
familiazko aita bati. Hual Mt 20, 1 (He familiako aita).
- AITA GOIKO, GOIKO AITA. Dios padre. Aita Goikuak laztan gurenaz / besarkatuko gaituzan arte. Enb
144. Autortu eta bake onian / jarri zan goiko aitiaz. Ib. 83. Nuan Goiko Aitaren erruki-altzora. Laux BBa 66.
Aita Goikoa, zuk bai dakizu / parkatzen damutuari. BEnb NereA 259.
- AITA-HILTZAILE. "(Hb), parricide" Lh. Bizi naizeño oiek yasango zetikat, ire oroia tinkatuz, aita-iltzalle
ori! Zait Sof 144.
- AITA-LEKUKO (lekh- BN-mix-baig, Sal ap. A; Dv). "Celui qui, dans un mariage ou autre acte public,
remplace le père absent" Dv. "Tutor, el que reemplaza al padre, en la familia o en un acto público" A. v.
aitaorde. --Etzen beraz Jesü-Kristoren Aita Sein Josef? --Ez, xoilki zen haren Aita leküko. CatLan 8 ( v. tbn.
37).
- AITA MEZA ENTZUTEKO. "(G-to), padrino de boda" A.
- AITA-MUSU IZAN (aitta-mosu izan V-gip ap. Elexp Berg, s.v. mosu). Parecerse al padre.
- AITA NAGUSI (Lar, Añ A, Izt 3v, Dv (G), H; aita-nausi G ap. A). a) "Abuelo" A (s.v. aitaita).
b) (Tras Erromako). Papa, Santo Padre. Erromako Aita Nagusia, lurrean Kristoen Bikarioa. Cb CatV 28.
Erromako Aita nagusia, lurrean Kristoren ordekoa. CatBus 17.
c) Patriarca. Aita-Nagusien Erregiña. "Regina Patriarcharum". ArgiDL 115.
d) Padre prior, superior. Prantziskotarrak Frías-en (Burgos) zuten komentuan [Añibarro] Aita-Nagusi izana
zela ba-dakigu. Etxde 16 Seme 11. Biaramonean, aita-nagusiak bere aintzinera deitu eta erritan egin zion bere
jokabide itxusiagatik. Etxde JJ 18. Bogotako Jesuiten Aita Nagusiek Aita Ozerinjauregigaiti ona zer esan oan.
Akes Ipiñ 9.
- AITA PONTEKO (V, G; Lcc, Lar, Dv (G), H; aita pontako Añ; aita pondako V-ger; aita punteko V;
a(i)ttapunteko G-nav, AN-larr-araq; aitapuntako V-gip, G-nav; VocZeg 288). Ref.: A (aita besoetako, aitaponteko);
Ond Bac (aita-puntako); Iz ArOñ (aittápuntako), UrrAnz (aittapuntakúa), Als (aitapuntaku); Echaide
Nav 217; Elexp Berg (aitta puntako); Gte Erd 59. Padrino de bautismo. "Compadre" Lcc. "Padrino del
baptizado" Lar. "Nere aittapuntako, Idurixoko Xanti" Elexp Berg. v. aitaponte, aitabitxi, apaidin. Aita
pontekoak aurra besoetan artu. Cb Just 82. Aurrak ezin agindu zezakean au berez, eta orregatik aurraren lekuan
jartzen dira aita ta ama pontekoak. AA I 80 (cf. aitama pontekoak s.v. aitama). Artzen du aita edo ama
pontekoak (edo bestela Elizara ekarri duanak) aurra. Ib. 82. Emotia bateatuten danari aita besuetako edo
pontakuak. Astar I 135. Eztago aitari eta aita pontekoari beren eginkizunak adirazteko apaiz bat. Arr GB 23. Eta
aita-ponteko izatez landara, erregalatu zion aurrari urre-pillo galanta. Zab Gabon 80. Zer diraustazu
aitapontekoen gañean? Itz Azald 130. Aiton-amandre biak jetxi ziran Oñatiko eleiza nagusira aurtxoaren
aitabitxi (aita ponteko, aitabesuetako = padrino) bezela. Ag G 70. Osaba Juan Jose, nere aitapunteko biotzekoa.
Loram 191s. Nere aita-pontekoa ere bera zan. BasoM 21.
(Lcc; aittapuntako V-gip ap. Iz ArOñ). "Padrino de boda" Lcc.
"Protector, padrino. Gerrara be, aitta puntakuak zeuzkenak, joan barik gelditzen zittuan" Elexp Berg. "Bixkor
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
586