A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
handiak jakinerazten. Egiat 262.
b) "Aita-aundia (G), una clase de castaña" A.
- AITA AURREN. v. aitaurren.
- AITA BESOETAKO (V, G; Aq 157 (G), Añ, vEys, H). Ref.: A; Etxba Eib. Padrino de bautismo. Beriala
prestau ziran bautismorako billaturik exenplu ta doktriña oneko Aita-besuetakuak. JJMg BasEsc 22. Aita
besuetakoak izan biar dira euren seme pontakuen zainzaile. Astar I 135. Etxe bautismua emoteko seinari, ez da
biar, ez aita besuetakorik, ez ama besuetakorik. fB Ic III 41. Aita besoetako, / Don Pedro laztana, / nire pozatsegina
/ bazentoz gugana! Azc PB 100. Aiton-amandre biak jetxi ziran Oñatiko eleiza nagusira aurtxoaren
aitabitxi (aita ponteko, aitabesuetako = padrino) bezela. Ag G 70. Eskolatik kanpo ez zuen Theresak aita
besoetakoaz beste inor ikusiko. Mde HaurB 46. Abadeak diardue ointxe Maintonen llobeari mun emoten;
onen urrengo aita-besoetakoak dira. Zam RIEV 1907, 427 (se refiere a los padrinos de un misacantano).
- AITA BETIEREKO (beth- H). Padre Eterno. Aita bethierekoa, / semea ere orobat, / spiritu sakratua / hura
ere orobat. EZ Eliç 127. Aita bethierekoa / zeren baitzara segur. Hm 74. Elizak nahi dü [...] Aita bethierekoa
othoi dezagün. Bp I 142. Aita bethierekoa, artzainetako Artzain soberanoa! Brtc 25 (tbn. en MarIl 53 y Arb
Igand 199). Trinitateko bigarren presuna, Aita bethierekoa bezala Jainko dena. DvHtoy Io 1, 1n.
- AITA BETIKO, BETIKO AITA. Padre Eterno. [Jesusek] hau erakutsiko ziela berak berez Aita
betikoagandik igorriko zien Espiritu Santuz. Mb IArg I 348. Bekatuz aserretu genuen Betiko Aita palakatzeko.
Ib. 150. O Aita betikoa! Begira Zeure Seme maitea bost milla azoteaz zatiturik. Añ EL 1 104. An zebiltzala gora
beera Aingeruak, eta goieneko mallan Aita betikoa. AA I 533. Altara gainian guztioen osasuna gaiti Aita
betikuari bildots garbija eskintzen deutseenak. fB Olg 170. Semea gizon egin zan unetik zegoan Aita Betikoari
eskeñia. Lard 368 (479 betiko aita). Betiko Aitak asarraturik itxi ziola zerua. Zab Gabon 43 (105 aita betiko).
Lauda dezagun gure Aita Betikua. Bv AsL 184. Bere Aita Betikoak prestau eutsan kalizea. Itz Azald 201. Aita
Betikoak nola utzi zezaken bere seme gaitzik gabea alakoak eramaten? Inza Azalp 65.
v. tbn. Astar II 215. ArgiDL 66.
- AITA BURUZAGI. Padre superior. O asko fraide deboten / aita buruzagia, / zure orenen entzuteko / har
ezazu astia. EZ Noel 152. Anaia maitea, ihardesten dio Franzizkanoak, ni deusere ez naiz hemen; Aita
Buruzagiari behar diozu galde hori egin. Laph 61. Bere botuak Aita Buruzagiaren eskutean egin behar
zitueneko. Ardoy SFran 143.
- AITA DEUN, AITA DONE. Papa, Santo Padre. Atta deuna se emplea en V-arrig sg. EI 331 (en dos
testimonios muy dudosos). Cf. Inza Azalp 155: "Asistar Frantzisko gure Aita Deunak" 'nuestro santo padre
(fundador)'. v. AITA SANTU. Aita Donea edo Santua Burutzat dauken sinizmendunen batzakuntsea. A Cat
15. Sergio Aita Donearen (Santuaren) da beste batzuen liburuetatik atera leike zeiñ zarra dan Mariaren
iaioteguna ospatutea. Ag AL 109. Erromako Aita Doneak alan gura ebalako. Ag Kr 215. Trentoko Batzar ta
Erromako Aita-Deunen agintzak. JBDei 1919, 292. Eskarrak baita amargarren Pi / Erromako Aita Deunari.
Enb 33.
- AITA-ERAILE. Matador de su padre. Gizon aita-eraille ta lizuna. Zait Sof 133.
- AITA-ERRAIN. "Aittaerranak, el suegro y la nuera" Iz ArOñ.
- AITA ESPIRITUAL, A. IZPIRITUAL. Padre espiritual, director espiritual. Konfesetan natxako Iaungoiko
gustiz poderosoari [...] eta zuri aita espiritual orri. Bet 12. Bai aita spiritual / zu halaber neurea. EZ Eliç 38.
Aita espiritual zuhurrak errazki konpli araziko deraue eskas hura. SP Phil 541. Bere aita espiritualen
gidamentietan. Bp I 115. Goanen da berehala bere Aita izpirituala gana, yakitera zer egiñen duen, eta hersten
duen etsaiaren kontra hari armak galdegitera. He Gudu 163. --Nor dira gure Izpiritu edo Animen Aita
espiritualak? --Obispoak, Sazerdoteak ta Zerurako bidea erakusten diguen guziak. Ub 178.
v. tbn. Harb 10. Tt Onsa 178. FPrS 9. OA 172. Cb CatV 87. CatLlo 89. CatB 12. UskLiB 14. Aita izpiritual:
CatLuz 4.
- AITA ESPIRITUKO, ESPIRITUKO AITA. Padre espiritual. Leon izan zan Santuaren aita espiritukua eta
denbora berian sekretariua. Bv AsL 82. Franzisko aurkeztu zanian bere espirituko aitaren aurrian. Ib. 48.
- AITA ETA AMA. (Pl.). v. aitetama.
- AITA ETA AMAGINARREBA. v. aitamaginarreba.
- AITA ETERNAL. Padre Eterno. v. AITA ETERNO.
Tr. Documentado exclusivamente en la tradición septentrional.
Iainko Iaun, Aita eternal eta bothere guzitakoa. Lç Ins A 1r. Aita eternalaren Zu / bethi zare kidea, / Espiritu
Sainduaren / bethi ere parea. EZ Noel 61. Aita Eternala nork egin du? Arg DevB 238. Zaren beraz laudatua eta
lorifikatua o Jesus aita eternalaren zuhurtzia. Ch III 21, 7. Aita eternalak ederretsi zuen bere seme
adoragarriaren bihotzeko humiltasuna. Lg II 128. Aita bat [badu Jesu Kristok], Jainko bezala, zein baita Aita
eternala. CatLuz 31. Aita Eternalak sakrifikatzen zuela bere Seme bakharra. Jnn SBi 44. Ahuspez emaiten da
Aita Eternalaren aintzinean. Barb Sup 133.
v. tbn. Mat 212. Harb 1. Hm 199. SP Phil 547. Tt Onsa 166. Gç 37. CatLan 7. Xarlem 1232. Monho 152.
UskLiB 48. Dv LEd 149. Arb Igand 92. UNLilia 6.
- AITA ETERNO. Padre Eterno. Cf. LexBi: "El intestino más grande [del cerdo], al que llamaban aiteterno,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
585